Αναδρομικά: Βόµβες και ξηλώµατα

Οσοι παρακολούθησαν βήµα βήµα τη µεγάλη, ελληνική δηµοσιονοµική κρίση, από το τραγικό 2010 µέχρι τα µέσα του 2018, οπότε η χώρα αποχώρησε από τα µνηµόνια, έγιναν µάρτυρες πολλών γεγονότων. Σε πολλά από τα θερµά επεισόδια που µεσολάβησαν στα χρόνια των ατελείωτων διαπραγµατεύσεων µε την παλιά τρόικα ή µε τους νέους θεσµούς, δύο θέµατα ήταν πάντα στο τραπέζι: να θιχτεί όσο το δυνατόν λιγότερο η κοινή γνώµη στον πλούσιο Βορρά, που είχε αιφνιδιαστεί από τη θύελλα των µνηµονίων, η οποία ξέσπασε ξαφνικά στην ήσυχη Ευρώπη, και από την ελληνική σκοπιά να πληρώνονται οι µισθοί και οι συντάξεις κάθε µήνα. Κάπως έτσι χτίστηκε σταδιακά η «Βαβέλ» των µέτρων των τριών µνηµονίων, τα οποία κουβαλά στην πλάτη της η µεταµνηµονιακή Ελλάδα, που πασχίζει να ανακάµψει διατηρώντας µια αυστηρή δηµοσιονοµική πειθαρχία µε πρωτογενή πλεονάσµατα ύψους 3,5% για πολλά χρόνια.

Υπό αυτό το πρίσµα, οποιαδήποτε κίνηση, πρωτοβουλία ή απόφαση να «ξηλωθούν» µνηµονιακά µέτρα µπαίνει -κατ’ αρχάς- στο µικροσκόπιο των αγορών, που γνωρίζουν καλά πως είναι εύθραυστη η ισορροπία που παλεύει να πετύχει η Ελλάδα σε ένα σταδιακά επιδεινούµενο διεθνές περιβάλλον. Ανήσυχοι είναι και οι θεσµοί. Αλά καρτ, βέβαια, γιατί επικράτησε η λογική στο θέµα των συντάξεων, ίσως επειδή η δηµοσιονοµική επικινδυνότητα της ακύρωσης δεν κρίθηκε πολύ ισχυρή.

Για θέµατα, όµως, που σιγοβράζουν επικίνδυνα, όπως οι εκκρεµείς δικαστικές αποφάσεις αναγνώρισης αναδροµικών σε συνταξιούχους και δηµοσίους υπαλλήλους για παράνοµες περικοπές δώρων και συντάξεων τα πράγµατα δεν είναι απλά. Το εκτιµώµενο κόστος είναι τεράστιο και φυσικά απαγορευτικό, καθώς θα µπορούσε να ξεπεράσει τα 25 δισ. ευρώ – περίπου το 1/7 του ελληνικού Ακαθάριστου Εγχωρίου Προϊόντος.

Θα µπορούσε να το διαχειριστεί µια οικονοµία σαν την ελληνική; Οχι. Θα µπορούσε να αντιµετωπιστούν σταδιακά τέτοιες δαπάνες σε έναν ορίζοντα πολλών χρόνων; Ενδεχοµένως ναι, αλλά και πάλι µε ή χωρίς αντισταθµιστικά µέτρα; Εν αναµονή…

Τέτοια ζητήµατα, πάντως, αποδεικνύουν, για ακόµη µία φορά, πως πολλές από τις δύσκολες αποφάσεις που ελήφθησαν υπό πίεση στα χρόνια των µνηµονίων δεν ήταν ούτε καλά µελετηµένες ούτε καλά σταθµισµένες. Και φυσικά, δεν συνοδεύτηκαν από την εφαρµογή ενός αναπτυξιακού σχεδίου που θα έπρεπε να δούλευε για να παραχθεί πλούτος µε τον επιταχυνόµενο ρυθµό που απαιτείται προκειµένου να στηριχθεί µια οικονοµία όπως η ελληνική. Κερδίσαµε χρόνο; Ναι. Η χώρα δεν χρεοκόπησε; Ναι. Το τενεκεδάκι όµως, που λέει και ο Ευκλείδης, κλωτσιά την κλωτσιά, όλο µπροστά µας το βρίσκουµε.