Η αναγκαιότητα μιας νέας πολιτικής θεωρίας

Ποτέ ίσως άλλοτε η ανθρωπότητα δε βρέθηκε τόσο ανέτοιμη να αντιδράσει, εγκαίρως και ουσιαστικά, σε μια παρόμοια κατάσταση μιας παγκοσμίων διαστάσεων σύγχυσης και κρίσης αξιών, εμφανών οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων, τεράστιων τεχνοεπιστημονικών προκλήσεων, επιτευγμάτων, προσδοκιών αλλά και βιοηθικών διλημμάτων, διχαστικών κοινωνικο-ιδεολογικών τάσεων και κοινωνικών αναταραχών, όσο και επικείμενων περιβαλλοντικών κινδύνων, σε πλανητικό μάλιστα επίπεδο. Τα σημάδια είναι πλέον αυξανόμενα διαρκώς, σε συχνότητα και ένταση, έρχονται από όλα τα μήκη και τα πλάτη της υδρογείου και είναι αδιάψευστα.

Ανθρωπογενής διατάραξη της κλιματικής ισορροπίας με καταστροφικές πλημμύρες και κατολισθήσεις να εναλλάσσονται, σε άλλα μέρη της υδρογείου, με ερημοποιητικές ξηρασίες, τροπικοί καύσωνες διαρκείας και πυρκαγιές σε περιοχές του πλανήτη με εύκρατο ή και ψυχρό ακόμη κλίμα, επιταχυνόμενο λιώσιμο των πάγων στους πόλους, με αισθητή αύξηση της στάθμης των θαλασσών, διαβρώσεις εδαφών, λόγω και μονοκαλλιεργειών, αποψιλώσεις δασών τεράστιων εκτάσεων, εξαφάνιση ειδών με ταχύτατους ρυθμούς, πανδημίες λόγω εξαφάνισης σημαντικού αριθμού ορισμένων ξενιστών, φαινόμενο θερμοκηπίου, τεράστιες πλανητικές κοινωνικο-οικονομικές ανισότητες και εμφυλιοπολεμικές και κοινωνικές αναταραχές είναι μερικά μόνο από τα καταστροφικά φαινόμενα που βιώνει η ανθρωπότητα, πρωτίστως λόγω της ανθρώπινης απληστίας, εξουσιομανίας, έλλειψης ουσιαστικής Παιδείας, σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης, και τελικά λόγω μωρίας. 

Είναι πράγματι τέτοια η κρισιμότητα στην οποία έχει περιέλθει ο πλανήτης – ή για να είμαι πιο ακριβής και δίκαιος, στην οποία η ανθρωπότητα, του Τρίτου Κόσμου εξαιρουμένου, έχει φέρει τον πλανήτη (την Γη την τελειώσαμε εμείς, δεν έχει τελειώσει από μόνη της) – που ακόμη και πολλοί θιασώτες του οικονομικού φιλελευθερισμού έχουν θορυβηθεί από τον κίνδυνο διασάλευσης του status quo και ζητούν ριζική αλλαγή πλεύσης, όπως τουλάχιστον αφήνουν να διαφανεί.

Είναι προφανές ότι για τη ριζική αυτή αλλαγή πλεύσης,  απαιτείται hic et nunc μια αλλαγή σκέψης, ένα ριζικά διαφορετικό κοινωνικο-πολιτικό, κοινωνικο-ηθικό, οικονομικό, τεχνοεπιστημονικό και εκ-παιδευτικό «παράδειγμα», ένα άλλο προοδευτικό φαντασιακό, πράγμα που απαιτεί με τη σειρά του σοβαρή δουλειά, πρωτίστως σε θεωρητικό επίπεδο και  στη συνέχεια ασφαλώς και σε πρακτικό. Κι εδώ είναι που τα πολιτικά πράγματα δυσκολεύουν. Ίσως γιατί το κάθε κυβερνόν πολιτικό σύστημα αισθάνεται ότι βρίσκεται διαρκώς σε κατάσταση μάχης. Επομένως πού καιρός, θα μας πουν, για την πολυτέλεια του στοχασμού, του αναστοχασμού και της αυτοκριτικής, πόσο μάλλον όταν, όπως στη χώρα μας, αμέσως μετά τις εκλογές, η κάθε αξιωματική αντιπολίτευση αρχίζει να ζητάει νέες εκλογές.  'Ισως επίσης, γιατί μερικοί αγκιστρώνονται, επαναστατικώ τω τρόπω, στην ενδέκατη θέση του Marx για τον Feuerbach, που ουσιαστικά επισημαίνει ότι μέχρι τώρα οι φιλόσοφοι προσπάθησαν να ερμηνεύσουν τον κόσμο, το ζήτημα όμως είναι να τον αλλάξουν. 

Πάντως, δεν μπορώ να φανταστώ πώς μπορεί να υπάρχει ουσιαστικό πολιτικό πράττειν δίχως την πολιτική σκέψη, την πολιτική επιστήμη θα μας έλεγε ο Αριστοτέλης. Όσο για τον Marx, ο μεγάλος αυτός φιλόσοφος και κοινωνικός μεταρρυθμιστής, δεν ανάλωσε τις δυνάμεις του στο πρακτικό μόνο επίπεδο, αλλά ολοκλήρωσε τις βασικές σπουδές του και το διδακτορικό του στη φιλοσοφία (και μάλιστα στην αρχαιοελληνική) και ασχολήθηκε σε βάθος με αυτή.

Άλλωστε όσο υλιστικά προσανατολισμένος κι αν είναι κανείς, υποβαθμίζοντας οντολογικά το πνεύμα και τη σκέψη – που κατά τον μεγάλο Hegel είναι, στο άλλο άκρο, η κινητήρια δύναμη της Ιστορίας – δεν είναι μόνο η θεωρία που φέρει μέσα της ταξικές, κοινωνικο-ιδεολογικές και πολιτισμικές καταβολές, αλλά και η ίδια η πράξη δεν στερείται κοινωνικών καταβολών και φαντασιακών, άμεσα επίσης συναρτημένων με ταξικά συμφέροντα και ιδεώδη. Ιδιαίτερα στο χώρο της πολιτικής, η αποξένωση της πράξης από τη θεωρία δεν αντιπροσωπεύει μόνο μια ουτοπική κοσμοαντίληψη, αλλά όπως βιώνουμε στις μέρες μας, οδηγεί δυστυχώς και σε δυσβάσταχτες και καταστροφικές δυστοπίες,  που ο θεωρητικός λόγος επιτακτικά καλείται να αντιμετωπίσει.