Βολικά ψέματα και άβολες αλήθειες για το κλίμα

Το θερμόμετρο στα Ίρια της Αργολίδας στο τέλος του Απριλίου 2021 έδειχνε θερμοκρασίες κοντά στο μηδέν. Ο Γιώργος Γιωννάς, οικονομολόγος με μεταπτυχιακές σπουδές, που όμως είναι γεωργός, διαπίστωσε ότι οι καρποί που μόλις είχαν δέσει οι βερικοκιές του είχαν καταστραφεί ολοσχερώς από το φυγιό, όπως ονομάζουν οι ντόπιοι το παγωμένο ρεύμα. Λίγες ημέρες αργότερα τον Μάιο, ένας πρώιμος καύσωνας των 40 βαθμών, έπληξε τα εσπεριδοειδή του. "Ήταν η δεύτερη φορά στην τελευταία πενταετία", μου λέει.

Όλοι γνωρίζουν ότι τέτοια φαινόμενα, που συμβαίνουν όλο και συχνότερα και εντονότερα, οφείλονται στην κλιματική κρίση με αυξανόμενο κόστος. Οι εκτιμήσεις που κάνουμε με βάση τα μαθηματικά μοντέλα δείχνουν ότι αυτό το κόστος υπερβαίνει το όποιο όφελος από τη χρήση των υδρογονανθράκων που κυρίως προκαλούν τη θέρμανση του κλίματος.

Προ ημερών, ανακοινώθηκε η επιτάχυνση των ερευνών για υδρογονάνθρακες στην Κρήτη και στο Ιόνιο, λόγω της κρίσης που προκαλεί ο πόλεμος στην Ουκρανία. Οι τιμές καυσίμων στο ενεργειακό χρηματιστήριο, τον ναό της λεγόμενης ελεύθερης αγοράς, χτύπησαν ταβάνι. Κάποιοι βγάζουν δισεκατομμύρια κερδοσκοπώντας ανεξέλεγκτα εις βάρος των πολλών. Οι κυβερνήσεις απλώς παρακολουθούν την αχαλίνωτη αγορά προτείνοντας ως λύση την επιτάχυνση των εξορύξεων και άρα την επιδείνωση της κλιματικής κρίσης.

Οι ιθύνοντες της Περιφέρειας Κρήτης έχουν δηλώσει ότι στα επόμενα τριάντα με σαράντα χρόνια θα χρησιμοποιούμε φυσικό αέριο και επομένως οι εξορύξεις νότια του νησιού είναι αναγκαίες. Έριξα μια ματιά στα κλιματικά μοντέλα και είδα ότι υπό τους παρόντες σχεδιασμούς υπάρχει μεγάλη πιθανότητα η μέση θερμοκρασία του κλίματος να ανέλθει στους 2 με 2,5 βαθμούς σε σαράντα χρόνια. Αν με άνοδο περίπου 1,2 βαθμών βιώνουμε τεράστιες τοπικές και πλανητικές καταστροφές, στους 2,5 βαθμούς τα πράγματα θα είναι αφόρητα.

Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή του ΟΗΕ, προ ημερών έδωσε στη δημοσιότητα την τελευταία της έκθεση. Η έκθεση είναι επιστημονική και άρα συντηρητική στις διατυπώσεις της. Εντούτοις οι κυβερνήσεις δεν την υπογράφουν αν δεν νερώσουν το περιεχόμενό της. Η έκθεση διαπίστωσε ότι η υπέρβαση της υπερθέρμανσης κατά 1,5 βαθμό είναι πλέον "σχεδόν αναπόφευκτη". Ο ενεργειακός τομέας, οι μεταφορές, τα κτίσματα, η βιομηχανία, και η διατροφή πρέπει επειγόντως να αλλάξουν.

Ο καθηγητής γαιοεπιστημών Maslin του πανεπιστημίου UCL του Λονδίνου, δήλωσε στον Guardian: "Εγώ και οι συνάδελφοί μου σοκαριστήκαμε από τον αριθμό και την ένταση των ακραίων καιρικών φαινομένων το 2021, τα οποία δεν αναμένονταν με υπερθέρμανση 1,2 βαθμών. Τώρα βιώνουμε θερμοκρασίες ρεκόρ στην Αρκτική οι οποίες μου δείχνουν ότι ήδη εισήλθαμε σε νέα ακραία κατάσταση της κλιματικής αλλαγής, πολύ νωρίτερα του αναμενομένου". Στην ίδια κατεύθυνση η Nikki Reisch, του Κέντρου Διεθνούς Περιβαλλοντικής Νομοθεσίας, είπε: "Δεν έχουμε άλλο χώρο για επιπλέον πετρέλαιο και αέριο, τελεία. [Κάποιες εταιρείες] επιθυμούν να διαιωνίσουν τον μύθο ότι μπορούμε να συνεχίζουμε να ζούμε με τα ορυκτά καύσιμα". Και πολλές κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένης της ελληνικής, θα προσέθετα.

Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Γκουτέρες δήλωσε με αφοπλιστική ειλικρίνεια μετά τη δημοσίευση της έκθεσης: "Κάποιες κυβερνήσεις και επιχειρήσεις λένε ένα πράγμα [ότι εγκαταλείπουν τους υδρογονάνθρακες] αλλά κάνουν το αντίθετο. Με λίγα λόγια ψεύδονται. Και τα αποτελέσματα θα είναι καταστροφικά".

Οι επενδύσεις σε φυσικό αέριο απαιτούν περίπου επτά έτη για την έναρξη της άντλησης και μετά δεσμεύουν την οικονομία επί δεκαετίες. Επομένως οι τωρινές έρευνες δεν θα συνιστούν απάντηση στη ρωσική εισβολή αλλά με βεβαιότητα θα συμβάλλουν στην επιδείνωση του κλίματος.

Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) είναι εφαρμόσιμες σε μικρότερο χρόνο, δημιουργούν περισσότερες θέσεις εργασίας από τα ορυκτά καύσιμα, και είναι η φθηνότερη πηγή ηλεκτρικής ενέργειας. Το κόστος των ηλιακών συστημάτων έχει μειωθεί κατά 82% μεταξύ 2010-2019, σύμφωνα με τον Οργανισμό Ανανεώσιμης Ενέργειας, IRENA. Τα διάφορα τεχνολογικά προβλήματα των ΑΠΕ σήμερα αντιμετωπίζονται επιτυχώς με συστήματα αποθήκευσης, ελέγχου, και τεχνητής νοημοσύνης. Η διστακτικότητα εφαρμογής των ΑΠΕ οφείλεται εν μέρει στην κεκτημένη αδράνεια των υφισταμένων υποδομών ορυκτών καυσίμων, στην άγνοια των κινδύνων της κλιματικής κρίσης, και στις πιέσεις των εταιρειών πετρελαίου στις Βρυξέλες, στην Ουάσιγκτον, και αλλού. Οι περισσότεροι ηγέτες επιλέγουν συμβούλους που τους λένε εκείνο που οι ηγέτες επιθυμούν να ακούσουν χωρίς να τους ασκείται κριτική. Απομονωμένοι σε έναν βαθμό από την πραγματικότητα, παίρνουν βολικές αποφάσεις που μικρή σχέση έχουν με την οδυνηρή πραγματικότητα.

Προ ημερών ο Έλληνας πρωθυπουργός εγκαινίασε ένα μεγάλης κλίμακας φωτοβολταϊκό πάρκο στην Κοζάνη. Εξαιρετικό νέο, αλλά την ίδια στιγμή η κυβέρνηση εντείνει τις έρευνες υδρογονανθράκων ακυρώνοντας αυτή την καλή πρακτική. Τον Νοέμβριο οι περισσότεροι πρωθυπουργοί και πρόεδροι του πλανήτη θα συναντηθούν στην Αίγυπτο για να αποτιμήσουν την κλιματική τους δράση. Οι περισσότεροι θα μιλήσουν σε δραματικούς τόνους και ύστερα θα επιστρέψουν στην προηγούμενη κανονικότητα, όπως δείχνει η πραγματικότητα. Κάποιοι απ' αυτούς προσβλέπουν σε μελλοντική απασχόληση σε μεγάλες εταιρείες μέσω των περιστρεφόμενων θυρών.

Το "καθαρό" φυσικό αέριο έχει αποδειχθεί ότι, από την εξόρυξη μέχρι την καύση, ρυπαίνει σε υψηλό βαθμό λόγω διαφυγών μεθανίου στην ατμόσφαιρα και άλλων εκπομπών. Το βασικό συστατικό του αερίου, το μεθάνιο, είναι 86 φορές ισχυρότερο αέριο θερμοκηπίου από το διοξείδιο του άνθρακα σε ορίζοντα εικοσαετίας. Το φυσικό αέριο είναι "μεταβατικό καύσιμο" προς έναν επικίνδυνο κόσμο.

Ο Γιώργος μού λέει ότι κάθε χρόνο το κόστος της γεωργικής παραγωγής ανεβαίνει και οι αποδόσεις μειώνονται. Του λέω ότι γεωργία που βασίζεται στις επιδοτήσεις και στις αποζημιώσεις λόγω καταστροφών από την κλιματική θέρμανση δεν είναι βιώσιμη. Το γνωρίζει καλύτερα από μένα.

Αν συνεχίσουμε για σαράντα ακόμη χρόνια να καίμε υδρογονάνθρακες, γνωρίζουμε επιστημονικά ότι η διαβίωση των ανθρώπων και πολλών ειδών θα είναι άκρως προβληματική. Κάποιοι από εμάς δεν θα ζούμε αλλά τα παιδιά και τα εγγόνια μας θα πασχίζουν να επιβιώσουν. Αν κάποιος τους πει ότι πριν από σαράντα χρόνια η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία και γι' αυτό οι περισσότερες κυβερνήσεις έκαναν τεράστιες επενδύσεις σε υδρογονάνθρακες, το μόνο που θα μπορούν να κάνουν είναι να γελάσουν πικρά για την υποκρισία και την επιπολαιότητα που χαρακτήριζε τη γενιά μας.