Επίσκεψη Τσίπρα στην Τουρκία: Η διπλωµατία της αποσυµπίεσης

Σύµφωνα µε όσους την εκπροσωπούν, η Ελλάδα οφείλει να απέχει από κάθε διαδικασία διαλόγου, εάν στο πλαίσιό της υπάρχει κίνδυνος να εγερθούν αξιώσεις ή να διατυπωθούν αιτήµατα που προσκρούουν στις συνθήκες και αντιβαίνουν στο διεθνές δίκαιο. Καρπός αυτής της αντίληψης υπήρξε σε µεγάλο βαθµό η 25ετής εκκρεµότητα στο «Μακεδονικό», όπως και το φοβικό κλίµα που δηµιουργείται από διάφορες πλευρές κάθε φορά που τα ελληνοτουρκικά είναι στο τραπέζι.

Η επίσκεψη του Ελληνα πρωθυπουργού στην Τουρκία συνοδεύτηκε από παρόµοιες παρατηρήσεις, µε το επιχείρηµα ότι η επιθετικότητα που διαρκώς επιδεικνύει η Αγκυρα δεν αφήνει περιθώρια εκτόνωσης της έντασης. ∆ηµιουργήθηκε, έτσι, κλίµα µηδενικών προσδοκιών και υποστηρίχτηκε ότι σε συνθήκες υψηλών φορτίσεων οι συναντήσεις κορυφής θα πρέπει να αποφεύγονται. Εντελώς διαφορετική είναι η άποψη διπλωµατών µε γνώση του ειδικού χαρακτήρα των ελληνοτουρκικών.

Οπως λένε, οι συναντήσεις αυτές είναι πάντοτε χρήσιµες, προσθέτουν, µάλιστα, ότι έχουν αποδειχθεί πολύτιµες ειδικά σε συγκυρίες όξυνσης της τουρκικής προκλητικότητας, καθώς αποκλιµακώνουν συνήθως τις εντάσεις και συντηρούν ή ανοίγουν διαύλους επικοινωνίας. Προφανώς, η νευρικότητα που χαρακτηρίζει τον γείτονα και η κουλτούρα ισχύος που παγίως µεταφέρει, δεν αποκλείουν κανένα ενδεχόµενο. Η πραγµατικότητα αυτή, ωστόσο, που υπενθύµισε η επιλογή της Αγκυρας να επικηρύξει τους οκτώ Τούρκους στρατιωτικούς λίγο πριν ο Ελληνας πρωθυπουργός πατήσει το τουρκικό έδαφος, δεν µπορεί να οδηγεί σε αποφυγή του διαλόγου.

Υπό αυτή την έννοια, πέρα από τον τρόπο που αποτιµούν τη συνάντηση Τσίπρα - Ερντογάν η κυβέρνηση και η αντιπολίτευση, ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι ο Τούρκος πρόεδρος απέφυγε αυτήν τη φορά να θέσει ζήτηµα Λωζάνης, γκρίζων ζωνών και τουρκικής µειονότητας, όπως είχε κάνει κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στην Αθήνα. Συντήρησε βέβαια την υπόθεση των «οκτώ πραξικοπηµατιών» και επιχείρησε να καταστήσει διµερές θέµα ένα διεθνές ζήτηµα, όπως είναι η επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, αλλά το ελπιδοφόρο στοιχείο είναι η «θετική ατζέντα» που φαίνεται να ανοίγει. Οπως συµφωνήθηκε, το επόµενο διάστηµα προβλέπεται να συναντηθούν οι υπουργοί Αµυνας των δύο χωρών Ευάγγελος Αποστολάκης και Χουλουσί Ακάρ, προκειµένου να αναζητηθούν τρόποι αποκλιµάκωσης της έντασης στο Αιγαίο, ενώ αναµένεται να υπάρξουν προπαρασκευαστικές συζητήσεις για το Κυπριακό µεταξύ των Γιώργου Κατρούγκαλου και Μεβλούτ Τσαβούσογλου, όπως και συνάντηση του ∆ηµήτρη Βίτσα µε τον οµόλογό του για τις προσφυγικές ροές.

Προσέγγιση υπήρξε και σε χαµηλής έντασης ζητήµατα, όπως είναι οι εµπορικές σχέσεις, τα σοβαρά και µείζονα, όµως, αυτά που θα µπορούσαν να ανατρέψουν το κλίµα έντασης και να κάµψουν την επιθετικότητα της Αγκυρας, δεν είναι θέµα προφανώς µιας συνάντησης. Για να παραµείνει ζωντανή, ωστόσο, η προοπτική της ενεργοποίησης των Μέτρων Οικοδόµησης Εµπιστοσύνης στο Αιγαίο, της επίλυσης του Κυπριακού και της διαχείρισης των ενεργειακών µε σεβασµό στους κανόνες του διεθνούς δικαίου, απαιτούνται διάδροµοι ανοιχτοί, πρωτοβουλίες αποσυµπίεσης και συναντήσεις όπως αυτή που πραγµατοποιήθηκε.