«Εμπρός στον έτσι που χάραξε ο τέτοιος»

«Εμπρός στον έτσι που χάραξε ο τέτοιος» ήταν ένα ευρηματικό σύνθημα γραμμένο σε κάποιο τοίχο, και έγινε και τίτλος ενός βιβλίου απανθίσματος των γκραφίτι στην Ελλάδα από τον Γιάννη Δημαρά. Εδώ δεν μιλάμε για τον δρόμο που χάραξε ο Νοέμβρης, αλλά για το δρόμο που χάραξαν και ακολούθησαν πολλοί, με προεξάρχοντα τον ωραίο Μπρούνο.

Από τον ωραίο Μπρούνο λοιπόν στην ωραία Εύα. Βέβαια, το τεκμήριο της αθωότητας ισχύει για όλους μέχρις αποδείξεως του αντιθέτου. Η μόνη και μοναδική φορά που συνάντησα τυχαία τον ωραίο Μπρούνο ήταν στο Χαλάνδρι, χρόνια πριν. Καθώς περίμενα να τυλιχθεί το σουβλάκι μου, που τότε παρεμπιπτόντως δεν το λέγαμε τυλιχτό, πέρασε αγέρωχος μπροστά οδηγώντας μια πορτοκαλί Opel Ascona, αυτοκίνητο που τότε έπρεπε να έχεις κάποια οικονομική επιφάνεια για να το αποκτήσεις, καθώς το προλεταριάτο μετά δυσκολίας να αγόραζε κανένα φιατάκι ή κανένα σκαραβαίο.

Ο ωραίος Μπρούμελ λοιπόν κολάκευε τον Πρόεδρο ώστε να παραμείνει στην εξουσία που του εξασφάλιζε τα προς το ευ ζην. Το ανέκδοτο που κυκλοφορούσε ήταν ότι ρωτάει ο Πρόεδρος τον ωραίο Μπρούνο «τι ώρα είναι», και του απαντάει «ότι ώρα πεις Πρόεδρε». Βέβαια και ο Πρόεδρος αγαπούσε το Χαλάνδρι! Μας έλεγε ένας φίλος που έμενε στη Φιλίππου Λίτσα, «ρε παιδιά νομίζω ότι βλέπω τον Πρόεδρο κάτι βράδια στο σπίτι αυτό πιο κάτω». Και του λέγαμε εμείς το αντίστοιχο του «πας καλά», γιατί τότε το λέγαμε αλλιώς. Τελικά αποδείχθηκε εκ των υστέρων, όπως εγράφη σε σχετικό βιβλίο, ότι ο Πρόεδρος είχε γκαρσονιέρα εκεί κάποια εποχή, σε εκείνο το σπίτι που είχε και αγκαθωτό σύρμα πάνω από την μάντρα. Μαθαίναμε και άλλα πολλά ως φοιτητές για τον Πρόεδρο και γυναίκες υψηλά ιστάμενων, τραπεζιτών κ.λ.π., συκοφαντίες δηλαδή, αλλά δεν είναι του παρόντος. Και τι να πούμε για τον Εθνάρχη. Εκεί να δεις συκοφαντίες.

Ως φοιτητής πάλι, θυμάμαι όταν ο πατέρας ενός συμφοιτητή προήχθη σε Υποδιευθυντή της Αστυνομικής Διεύθυνσης Αττικής ή κάτι τέτοιο. Μας λέει παιδιά δεν θα το πιστέψετε, λάβαμε ανθοδέσμη στο σπίτι από τον … (και ανέφερε το όνομα ενός μεγαλο-εφοπλιστή που τον ξέρουμε όλοι) με ένα σημείωμα που έλεγε «για ότι χρειαστεί εδώ είμαι εγώ».

Και πιο πρόσφατα, οδηγούσαμε σε ένα προάστιο του Σικάγου, ενώ στο αυτοκίνητο ήταν και ένας Έλληνας κατασκευαστής από την περιοχή. Κάποια στιγμή αναγνώρισα ένα mall από όταν είχα πρωτοπάει στην Αμερική, και το είπα στον συνεπιβάτη οποίος μου απάντησε ότι αυτό το mall το «όριζε» ένα από τα μεγαλύτερα ονόματα της ιστορικής πολιτικής σκηνής μας. Ρώτησα μετά μεγάλης εκπλήξεως και δυσπιστίας τι εννοούσε λέγοντας «όριζε». Μου διευκρίνισε ότι «ανήκε» σε αυτόν στο παρελθόν. Έπεσα ξερός.

«Εμπρός στον έτσι που χάραξε ο τέτοιος» λοιπόν. Ξέρετε πολύς κόσμος θεωρεί ότι μόνο με διαφθορά μπορείς να επιτύχεις οικονομικά. Πάρτε για παράδειγμα τις παλιές Ελληνικές ταινίες. Θυμάστε καμία ταινία όπου ο πρωταγωνιστής πέτυχε στη ζωή με πολύ κόπο και εργασία; Όλοι περιμέναν το λαχείο, τον πλούσιο γάμο, τον κρυμμένο θησαυρό, τον θείο από την Αμερική, την κατάλληλη κομπίνα κ.λ.π., και θεωρούσαν αυτονόητο ότι έτσι πετυχαίνεις, «μην είσαι κοροΐδο». Αν θεωρείς ότι όλοι είναι διεφθαρμένοι, είναι πολύ εύκολο να δικαιολογήσεις την δική σου τάση προς τη διαφθορά. «Αφού όλοι τα παίρνουν, εγώ γιατί να μην τα πάρω; Μαλθακός είμαι;» Ακόμα και στο ευρώ μπήκαμε δυστυχώς σε κάποιο βαθμό με κομπίνες, θεωρώντας ότι και οι άλλοι έκαναν κομπίνες (και κάποιες χώρες όντως έκαναν).

Δεν είναι βέβαια λογικό να υποθέτεις ότι όλοι είναι διεφθαρμένοι. Στην αρχαιότητα κατηγόρησαν τον Φειδία ότι είχε κλέψει από τον χρυσό που προβλεπόταν για το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς. Βέβαια ο Φειδίας είχε προβλέψει ότι θα τον κατηγορούσαν και είχε προνοήσει ώστε οι χρυσές επενδύσεις μπορούσαν να αφαιρεθούν και να ζυγιστούν, όπερ και εγένετο. Αλλά ήταν ο δημαγωγός τύραννος Λάχαρης αργότερα που πήρε τον χρυσό και τον έκοψε νομίσματα για να σωθεί.

Δυστυχώς παρουσιάζονται πολλές περιπτώσεις όπου πολιτικοί τα παίρνουν. Είχαμε τεράστια σκάνδαλα στην Ελλάδα, π.χ., Siemens. Η διαφθορά δεν κάνει κομματικές διακρίσεις. Και πολλά σκάνδαλα σχετίστηκαν με δημόσια έργα και εθνική άμυνα. Ο Εθνάρχης δεν ήταν που είπε ότι για να κάνεις δημόσια έργα θέλεις πολλά λεφτά. Θα φάνε πολλοί αλλά θα γίνει και κάτι. Πως αλλιώς είναι δυνατόν εξωκοινοβουλευτικοί υπουργοί με λίγα χρόνια υπηρεσίας να σταματούν να δουλεύουν μετά;

Ο διεφθαρμένος μπορεί να προσπαθεί να δικαιολογήσει την πράξη του και να αισθανθεί καλύτερα πείθοντας τον εαυτό του ότι αν δεν τα πάρει αυτός κάποιος άλλος θα τα πάρει, και οι εταιρίες που τα πουλάνε ή τα φτειάχνουν είναι διεφθαρμένες όπως και να ‘χει, επομένως δεν ζημιώνει τη χώρα του. Στην πραγματικότητα όμως οι μίζες ενσωματώνονται και μετακυλίονται στην τιμή και συνεπώς τις πληρώνει ο φορολογούμενος. Αυτός είναι ένας λόγος που το κόστος κατασκευής αυτοκινητοδρόμων στην Ελλάδα είναι πολλαπλάσιο από αυτό στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Διαφθορά δεν σημαίνει αναγκαστικά χρήματα κάτω από το τραπέζι. Ας πάρουμε την περίπτωση των γιατρών. Δεν παίρνουν όλοι φακελάκι. Αλλά πολλοί παρακολουθούν συνέδρια οργανωμένα και πληρωμένα από φαρμακευτικές εταιρίες. Έψαχνα το PubMed για διάφορες παθήσεις συγγενών και φίλων και παρατήρησα πολλά άρθρα Ελλήνων και Ιταλών γιατρών. Ξέρω ότι πραγματικά έχουμε και πολύ καλούς γιατρούς, αλλά η συχνότητα των δημοσιεύσεων μου φάνηκε λίγο περίεργη για το μέγεθος της χώρας. Μιλούσα με ένα γιατρό λοιπόν και τον ρώτησα επιστημονικές λεπτομέρειες για το πως κάνουν τις στατιστικές αναλύσεις. Μου λέει λοιπόν «εμείς δεν κάνουμε τις αναλύσεις, μαζεύουμε τα στοιχεία και τα δίνουμε στις

φαρμακευτικές που κάνουν τις αναλύσεις και γράφουν τα άρθρα.» Βέβαια οι δημοσιεύσεις έχουν τα ονόματα των γιατρών…

Μπορεί βέβαια οι Ιταλοί και οι Έλληνες να έχουν τη φήμη, την οποία όσοι ζούμε έξω την έχουμε βιώσει, αλλά και οι άλλοι δεν υστερούν. Απλά το κάνουν με νομιμοφανείς ή νόμιμους τρόπους. Ο Schroder π.χ. και η Gazprom. Οι campaign contributions στην Αμερική, οι «βιβλιοθήκες» των πρώην Προέδρων, οι πληρωμές για ομιλίες, η «συγγραφή» βιβλίων.

Ερχόμενοι στο Qatargate, το τεκμήριο της αθωότητας ισχύει βεβαίως όπως είπαμε παραπάνω. Είναι γεγονός όμως ότι οι εργασιακές συνθήκες οδήγησαν στο θάνατο χιλιάδων ανθρώπων. Το ζήτημα είναι ηθικό προπάντων. Επίσης πως ένας Έλληνας πολιτικός υποστηρίζει δημόσια τις θέσεις μίας χώρας που έχει συνταχθεί με την Τουρκία; Από την μεριά του Κατάρ, το καταλαβαίνουμε ότι θέλει την έξωθεν καλή μαρτυρία για να πουλήσει περισσότερο πετρέλαιο και LNG στην Ευρώπη υποκαθιστώντας το Ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Αυτός είναι ένας ευγενής στόχος.

Όσον αφορά το αν η κ. Καϊλή ήταν δούρειος ίππος της ΝΔ, αυτό μένει να αποδειχθεί. Σίγουρα όμως έπαιρνε υποστηρικτικές θέσεις όπως στο θέμα των υποκλοπών, που τουλάχιστον δείχνει ότι η κ. Καϊλή προσπαθούσε να μεταπηδήσει στη ΝΔ, έστω ως plan b, γνωρίζοντας ή υποπτευόμενη ότι οι μέρες της στο ΠΑΣΟΚ ήταν μετρημένες.

Όσοι από την Ιταλική οργάνωση ομολόγησαν μέχρι στιγμής, δηλαδή ο σύντροφος της κ. Καϊλή, αποδείχθηκαν ερασιτέχνες της διαφθοράς, καθότι δεν υπήρξε εμπλοκή κάποιας offshore εταιρίας μέχρι στιγμής. Από την άλλη, δεν εκπλήσσει η συμμετοχή ή δημιουργία ΜΚΟ από τους συλληφθέντες λόγω των φορολογικών προνομίων, χορηγήσεων και γενικών εξόδων που δικαιολογούνται.

Τελειώνοντας, μην ξεχνάμε το ευρέως διαδεδομένο λάδωμα στην Ελλάδα, μία άλλη έκφραση της διαφθοράς. Επειδή το σύστημα γενικώς δεν δουλεύει, παρότι βελτιώνεται σιγά σιγά, οι συναλλασσόμενοι με το Δημόσιο είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν για καλύτερες υπηρεσίες και πολλοί το εκμεταλλεύονται. Ας ελπίσουμε ότι τα πράγματα θα αλλάξουν.

* Αυτό το άρθρο περιέχει αυστηρά προσωπικές απόψεις που δεν αντιπροσωπεύουν το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας.