H Δύση και οι «άλλοι»

Έναν χρόνο μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία τέσσερα πράγματα έχουν διαψευσθεί: πρώτον, ότι η διάρκεια του θα ήταν σύντομη, δεύτερον ότι οι κυρώσεις θα διέλυαν την ρωσική οικονομία, τρίτον, ότι η Ευρώπη θα πάγωνε χωρίς το ρωσικό αέριο και τέλος, ότι πίσω από την Ουάσιγκτον και τους συμμάχους της θα στοιχιζόταν το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη. 

Η διάρκεια του πολέμου δεν είναι σύντομη αντιθέτως έχουμε εισέλθει στον δεύτερο χρόνο και ο πόλεμος συνεχίζεται χωρίς να φαίνεται ορίζοντας τερματισμού. Δεν υπάρχει σαφής νίκη κάποιας πλευράς, ούτε κάποιος οδικός χάρτης για την έξοδο από την σύγκρουση. Η Ρωσία βρίσκεται σε δύσκολη θέση καθώς οι εκτιμήσεις για μια προέλαση-παρέλαση στο Κίεβο αποδείχτηκαν καταστροφικές και έχει αναγκαστεί να εμπλακεί σε έναν κανονικό πόλεμο που γρήγορα αγγίζει όλη την κοινωνία μέσω της μερικής επιστράτευσης. Στην Ουάσιγκτον φαίνεται ότι υπάρχουν δύο γραμμές που ανταγωνίζονται για τον καθορισμό της στάσης των ΗΠΑ στον πόλεμο. Η μία θα ήθελε ένα είδος συμβιβασμού μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας έτσι ώστε να μην παγιωθεί μια συμμαχία Κίνας-Ρωσίας, θεωρώντας την Κίνα ως την βασική αντίπαλο στον ανταγωνισμό για την παγκόσμια ηγεμονία. Η άλλη γραμμή θα ήθελε την ολοκληρωτική ήττα της Ρωσίας, ακόμη και αλλαγή καθεστώτος στην χώρα αυτή ώστε να δοθεί ένα μήνυμα σε μελλοντικούς αμφισβητίες της αμερικανικής ηγεμονίας. Ανεξάρτητα όμως από τους σκοπούς και τα γεωπολιτικά σχέδια της Μόσχας και της Ουάσιγκτον, η ήττα της Ουκρανίας σε αυτόν τον πόλεμο και η νομιμοποίηση της ρωσικής εισβολής θα στείλει ένα μήνυμα σημαντικής ενθάρρυνσης σε αναθεωρητικές δυνάμεις όπως η Τουρκία και θα αποδυναμώσει ραγδαία την διεθνή νομιμότητα.

Παρά τις πολύ σκληρές κυρώσεις, η Ρωσία βρήκε τρόπους να διαθέσει το πετρέλαιό της εκμεταλλευόμενη τις ανάγκες των μεγάλων χωρών, όπως η Κίνα και η Ινδία που χρειάζονται φτηνά καύσιμα για την τεράστια βιομηχανική παραγωγή τους. Σε αυτό την βοήθησε και η στάση των πετρελαιοπαραγωγών κρατών, κυρίως της Σαουδικής Αραβίας, που αρνήθηκε να αυξήσει την παραγωγή της παρά τις αμερικανικές πιέσεις. Από την άλλη πλευρά, η Ευρώπη κατάφερε να βρει εναλλακτικούς προμηθευτές και να προσαρμόσει τις ανάγκες της στις νέες συνθήκες. Θα πρέπει να αποφύγει την εξάρτησή της από το αμερικανικό φυσικό αέριο και ο μόνος τρόπος να το πετύχει, είναι να βρεθεί ένας τρόπος επανόδου του Ιράν στην παγκόσμια αγορά υδρογονανθράκων στην επόμενη πενταετία.

Τέλος ο πόλεμος στην Ουκρανία ανέδειξε εναλλακτικά και ανταγωνιστικά πλαίσια διαμόρφωσης της διεθνούς κοινωνίας. Μέχρι την πρώτη δεκαετία του εικοστού πρώτου αιώνα το αδιαφιλονίκητο υπόδειγμα συγκρότησης της διεθνούς κοινωνίας ήταν το δυτικό. Η διεθνής κοινότητα ταυτιζόταν με τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Ευρωπαϊκή Ένωση, τη Βρετανία, την Ιαπωνία, την Αυστραλία και την Νέα Ζηλανδία. Πρόσφατα ο Ινδός Υπουργός Εξωτερικών αμφισβήτησε το δικαίωμα και την δυνατότητα της Δύσης να καθορίζει τί είναι σημαντικό θέμα στη διεθνή πολιτική και η Κίνα έχει εδώ και μια δεκαετία περίπου αμφισβητήσει ανοικτά το δυτικό (άρρητο και ρητό) κανονιστικό πλαίσιο. Ο νέος Πρόεδρος Λούλα δεν προχώρησε σε ανοικτή υποστήριξη των δυτικών θέσεων για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η ηγεμονία των ΗΠΑ δεν έχει σε καμία περίπτωση τελειώσει αλλά σίγουρα έχουμε εισέλθει σε μια μεταβατική περίοδο με επικίνδυνη ρευστότητα στο διεθνές σύστημα.