Είμαστε όλοι σ’ αυτό το τρένο

Το 2022, ο Πρόεδρος της Hellenic Train τόνισε «Εμείς θέλουμε να αγκαλιάσουμε τον επιβάτη από την ώρα που βγαίνει από το σπίτι του μέχρι να φτάσει στον προορισμό του». Και ο Διευθύνων Σύμβουλος ανακοίνωσε ότι «πολύ σύντομα τα τρένα αυτά θα αποκτήσουν όλες τις ψηφιακές τεχνολογίες που θα κάνουν την διαδρομή πιο άνετη για τον επιβάτη».

Είμαστε όλοι σ’ αυτό το τρένο από όταν γεννηθήκαμε, ταξίδι στο άγνωστο με πολλές υποσχέσεις και όχημα την ελπίδα. Αλλά πολλές φορές αυτό το τρένο της Ελλάδας δεν φτάνει στο σταθμό που προσβλέπαμε. Και πολλές φορές χάνονται παλληκάρια με τραγικό τρόπο.

Τις πταίει; Η Ελληνική κακοδαιμονία; Η κακιά στιγμή; Ή μήπως όλοι, μα όλοι μας, και οι μηχανοδηγοί, και οι σταθμάρχες, και οι κατασκευαστές, και το κράτος, και οι πολιτικοί, και οι επιβάτες. Γιατί και οι επιβάτες; Γιατί εμείς οι επιβάτες ανεχόμαστε αυτές τις καταστάσεις για δεκαετίες. Γιατί περιμένουμε τον από μηχανής Θεό που θα μας επιλύσει τα προβλήματα και δεν παίρνουμε το τιμόνι στα χέρια.

Φταίει το άρπα κόλλα, ο δεβαριεσισμός, το βλέποντας και κάνοντας. Δυστυχώς δεν παίρνουμε την ασφάλεια σοβαρά. Είμαστε βέβαια πολύ καλύτερα από το παρελθόν, αλλά ακόμα δεν έχουμε μάθει το μάθημά μας. Τώρα μαθαίνουμε ότι δεν λειτουργεί η σηματοδότηση, η τηλεματική και η τηλεδιοίκηση. Και η όλη διαφήμιση για τα super fast τρένα πολυτελείας που πήγε; Τι γίνανε τα δισεκατομμύρια που πέσανε στις γραμμές πριν τους Ολυμπιακούς και μετά; Ποιος ελέγχει αυτές τις επενδύσεις;

Πριν μερικά χρόνια συνομιλούσα με ένα συνάδελφο σε Πανεπιστήμιο της Αθήνας και μου λέει «εσύ που λείπεις χρόνια, πως σου φαίνονται τα πράγματα εδώ, έχει αλλάξει η Ελλάδα;» Του έδωσα μία απάντηση που μάλλον τον προβλημάτισε: «είναι κύκλοι ανάπτυξης που δεν τέμνονται, του είπα». Και υπονοούσα λειτουργικό το αεροδρόμιο και πάρα πολύ ωραία η Αττική οδός, παραδείγματος χάριν, πάρα πολύ ωραίο το μετρό, αλλά βγες παραέξω. Υπάρχουν δρόμοι, πεζοδρόμια, ασφαλής σήμανση; Εδώ οδηγάς και δεν υπάρχουν διαχωριστικές άσπρες γραμμές ή δεν είναι ορατές το βράδυ. Δεν υπάρχουν αντανακλαστήρες, δεν υπάρχουν stop σε όλες τις διασταυρώσεις. Περνάς πεζός με πράσινο για τους πεζούς και δεν ξέρεις αν θα φτάσεις απέναντι. Πολλές φορές δεν ξέρεις αν είσαι σε δρόμο μονής ή διπλής κατεύθυνσης. Εδώ στενάκια που μόλις και μετά βίας χωράει ένα αυτοκίνητο και είναι διπλής κατεύθυνσης. Μπροστά από το σπίτι μου στην Αθήνα είναι μονής κατεύθυνσης, και όμως κάτι φορές πάνε περισσότεροι αντίθετα από αυτούς που πάνε κανονικά.

Μήπως το σύστημα και η νοοτροπία έχουν αλλάξει; Μήπως έχουν εκλείψει οι κακοτεχνίες; Μήπως είπε καμία κυβέρνηση ότι πρέπει να φτιάξουμε όλους τους δρόμους, τα πεζοδρόμια και τη σήμανση; Μήπως είπε ότι η ασφάλεια είναι ο ποιος σημαντικός στόχος μας;

Με τα γρήγορα τρένα λοιπόν κερδίζεις ψήφους. Με τα ασφαλή δεν κερδίζεις. Και εξ ού και οι φανφάρες όταν ήρθαν τα υποτιθέμενα γρήγορα τρένα από την Ιταλία. Και αυτό δεν είναι θέμα κομματικής τοποθέτησης, τουναντίον, γιατί όλοι τα ίδια κάνανε όταν ήρθαν στην εξουσία.

Είναι αυτό το ρημάδι το σημείο ισορροπίας στη θεωρία παιγνίων που οι πολιτικοί μας το ξέρουν απέξω κι ανακατωτά. Σου λέει, άμα τα τρένα είναι ασφαλή και δεν υπάρχουν ατυχήματα, θα πάρω περισσότερους ψήφους; Όχι, γιατί κανείς δεν ξέρει τι κόπο έκανα για να τα κάνω ασφαλή ώστε να μην υπάρχουν ατυχήματα. Άμα τα κάνω πιο γρήγορα όμως, θα πάρω περισσότερους ψήφους; Βεβαίως. Γιατί τότε θα πούνε όλοι. Ορίστε, γίναμε Ευρώπη επιτέλους.

Βεβαίως και έχουν γίνει αρκετές και μεγάλες αλλαγές. Και το κράτος έχει βελτιωθεί, αλλά έχει δρόμο ακόμα. Πολλές φορές όταν έρχομαι σε επαφή με Δημόσια Υπηρεσία δεν ξέρω να γελάσω ή να κλάψω. Και ο ΟΣΕ ανήκει στο Δημόσιο.

Ας βάλω τώρα το καπέλο του οικονομολόγου. Έχουμε λοιπόν ΟΣΕ, τη θυγατρική ΕΡΓΟΣΕ και την Ferrovie dello Stato Italiane Group (FSI) που εξαγόρασε την ΤΡΑΙΝΟΣΕ το 2017 και την μετονόμασε το 2022 σε Hellenic Train. Οι ιστοσελίδες τους ξεκαθαρίζουν ότι ο Οργανισμός Σιδηροδρόμων Ελλάδος A.E. είναι «διαχειριστής της εθνικής σιδηροδρομικής υποδομής και αρμόδιος για την εκτέλεση των αναπτυξιακών έργων υποδομής». Ο ΟΣΕ ανήκει στο Ελληνικό δημόσιο. Η ΕΡΓΟΣΕ έχει «αναλάβει τη διαχείριση των έργων του Επενδυτικού Προγράμματος του Οργανισμού και ιδιαίτερα εκείνων που συγχρηματοδοτούνται από Προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης…στις αρμοδιότητες της ΕΡΓΟΣΕ περιλαμβάνεται και η παροχή υπηρεσιών σχεδιασμού, ανάπτυξης, υποστήριξης, διαχείρισης, μελέτης, επίβλεψης και κατασκευής πάσης φύσεως έργων σε τρίτους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό…» Τέλος «η HELLENIC TRAIN είναι ο βασικός πάροχος (μέχρι και σήμερα ο μοναδικός) σιδηροδρομικής μεταφοράς επιβατών και εμπορευμάτων. Η Εταιρεία παρέχει τις σιδηροδρομικές υπηρεσίες χρησιμοποιώντας το δίκτυο και την εν γένει σιδηροδρομική υποδομή η οποία ανήκει στον ΟΣΕ (καταβάλλοντας τα αντίστοιχα τέλη πρόσβασης δικτύου).»

Έχω λοιπόν τα ακόλουθα ερωτήματα και περιμένω απαντήσεις από τους παραπάνω οργανισμούς:

1. Γιατί ακριβώς υπεύθυνος είναι ο καθένας από τους τρεις οργανισμούς;

2. Που είναι ο αναλυτικός πίνακας επενδύσεων για όλους τους οργανισμούς από το 2000 και εντεύθεν.

3. Έχει η Hellenic Train καλύψει τις συμβατικές υποχρεώσεις (επενδύσεις) που έχει αναλάβει;

4. Ποια είναι ακριβώς η συμφωνία καταβολής τελών για πρόσβαση δικτύου;

5. Πόσα τέλη έχουν καταβληθεί από την Hellenic Train;

6. Έχει η Hellenic Train αποκλειστικό δικαίωμα χρησιμοποίησης των υποδομών του ΟΣΕ;

7. Τα τέλη που προσδοκώνται από την Hellenic Train, είναι ικανά να καλύψουν τις επενδυτικές ανάγκες του δικτύου που αναλαμβάνει ο ΟΣΕ;

8. Ο σταθμάρχης ομολόγησε το λάθος του. Ποιές ασφαλιστικές δικλίδες, τεχνικές και οργανωτικές, υπήρχαν ώστε να εξαλειφθεί η πιθανότητα ανθρώπινου λάθους;

* Αυτό το άρθρο περιέχει αυστηρά προσωπικές απόψεις που δεν αντιπροσωπεύουν το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας.