Το τέλος της µισθωτής εργασίας

Της Δρ. Βενετίας Κούσια*

Παρακολουθούµε την πορεία της µισθωτής εργασίας και όλων όσα αυτή συνεπάγεται να ταιριάζουν περισσότερο στους γονείς και τους παππούδες µας. Οι νεότεροι αποζητούν µεγαλύτερη ελευθερία. Παλαιότερη έρευνα του γαλλικού CFDT σηµείωνε ότι το 50% των εργαζοµένων δεν είχε καµία αυτονοµία και ότι το 34% ένιωθε σαν µηχανή.

Και η Gallup υπογραµµίζει ότι µόνο το 13% των εργαζοµένων νιώθει αφοσιωµένο στην εργασία του. Μήπως έχει ξεκινήσει ένα είδος «Πολέµου για την εργασιακή ανεξαρτησία» τώρα που οι εργαζόµενοι αναζητούν µεγαλύτερη αυτονοµία, πάθος και δηµιουργικότητα;

Διεθνώς, βάσει έρευνας του YouGov για το Monster, ένας στους τρεις millennials θέλει να δουλέψει για τον εαυτό του. Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι το 43% των νέων έχει σκεφτεί σοβαρά να ξεκινήσει µια επιχειρηµατική προσπάθεια. Η βασιλεία της καθετοποιηµένης οργάνωσης του β’ µισού του 20ού αιώνα έχει αρχίσει να χάνει τη λάµψη της. Όπως υποστηρίζει ο Bernard Stiegler, «οι θέσεις εργασίας πέθαναν. Ζήτω η εργασία!», µε τη συστηµατοποίηση της απασχόλησης κατά τους δύο τελευταίους αιώνες να καταστρέφει σταδιακά την ευχαρίστηση που προσφέρει το επάγγελµα.

Πλέον, η εργασία αναδύεται ξανά ως µέσο να αναπτύξει το άτοµο κάτι για τον εαυτό του και να νιώσει µέσα από αυτό ολοκληρωµένο. Φυσικά, βρισκόµαστε µπροστά σε µια νέα βιοµηχανική επανάσταση που έχει τα θεµέλιά της στην κατά παραγγελία οικονοµία (on demand economy). Τι την ενισχύει; 1 Οι αλλαγές στην κοινωνική συµπεριφορά. Ολοι διεκδικούν το δικαίωµα της επιλογής. 2 Η ψηφιοποίηση, οι πλατφόρµες των κινητών, οι ηλεκτρονικές πληρωµές και τα κοινωνικά δίκτυα. 3 Η ανάδυση ενός νέου οικονοµικού µοντέλου µε αφθονία αγαθών, υπηρεσιών και επιλογών. Το µοντέλο της κατά παραγγελία οικονοµίας βασίζεται στην αγορά µε τη χαµηλότερη τιµή και την πώληση στην υψηλότερη.

Σε αυτήν τη νέα επανάσταση παρατηρούµε µια συµµαχία µεταξύ µετόχων και καταναλωτών. Οι διοικήσεις των πυραµιδικών οργανισµών δεν έχουν πια την εξουσία, ούτε την ικανότητα δηµιουργίας αξίας µέσα από τη µαζική παραγωγή µε εργαζόµενους από τη σιωπηρή γενιά. Τα χαλινάρια κρατούν οι ιδιοκτήτες και/ή οι καταναλωτές, εκφράζοντας τη γνώµη τους και απαιτώντας όλο και πιο εξατοµικευµένες υπηρεσίες και προϊόντα. Και, φυσικά, αυτό είναι ένα µοντέλο που δεν σταµατά να εξελίσσεται και να ανανεώνεται.

Οι σημερινοί εργαζόµενοι έχουν περισσότερα προσόντα από το παρελθόν και γνωρίζουν την αξία τους περισσότερο επίσης. Συνεχώς ανανεώνουν τις δεξιότητές τους και ελέγχουν το πότε, το πού και το πώς θα εργαστούν, συχνά εικονικά, χάρη στις νέες τεχνολογίες. Περιµένουν, επίσης, ένα φιλικό εργασιακό περιβάλλον, καθώς και ότι οργανισµοί µε τεκµηριωµένη φήµη φροντίζουν να καλλιεργούν το ταλέντο το οποίο συλλέγουν πρώτοι. Βέβαια, στην οικονοµία τεράστιο ρόλο παίζει και η ταχύτητα, γι’ αυτό και δεν υπάρχει πια «δουλειά για µια ζωή», αλλά συµβόλαια ακόµη και µερικών ωρών. Οµως, το άτοµο αποφασίζει. Το άτοµο που έχει (Haves VS Haves-Not, Manpower). Πόσο συµφωνούµε µε την πρόβλεψη ότι, παρότι οι θέσεις εργασίας πεθαίνουν, η εργασία χαίρει άκρας υγείας;

* Είναι γενική διευθύντρια Συµβουλίου Ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας