Εκλογές Τουρκία: Νικητής ο εθνικισμός, όχι η οικονομία

Εκατοντάδες αναλύσεις έχουν γραφτεί μια εβδομάδα τώρα, προσπαθώντας να εξηγήσουν γιατί το φαβορί των δημοσκοπήσεων, ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, έχασε τις εκλογές της 14ης Μαΐου στην Τουρκία, αλλά η επωδός είναι μία: οι Τούρκοι εθνικιστές καθόρισαν το αποτέλεσμα.

Κάποιοι στην Άγκυρα θεωρούν ήδη ότι το στρατόπεδο Κιλιτσντάρογλου αυτοπυροβολήθηκε στα πόδια, όταν συμμάχησε έμμεσα με το φιλο-κουρδικό Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (HDP), μια κίνηση που απομάκρυνε πολλούς Τούρκους εθνικιστές που ζουν στην κεντρική Τουρκία και σε μεγάλες πόλεις, όπως η Κωνσταντινούπολη, η Άγκυρα και η Αττάλεια.

Χωρίς αμφιβολία το τουρκικό εκλογικό σώμα αγκάλιασε σε μεγάλο βαθμό την αμφιλεγόμενη εξωτερική πολιτική του Ερντογάν, που έφερε τη χώρα πολλές φορές σε αδιέξοδη θέση, προκάλεσε οικονομικές επιθέσεις, διπλωματική απομόνωση, μέχρι και κυρώσεις. Αλλά το brutal στυλ του Τούρκου προέδρου τον ανέβασε στο εσωτερικό ακροατήριο στην κατηγορία του στιβαρού, πατριώτη ηγέτη, υπερσκελίζοντας όλες τις αρνητικές επιπτώσεις μίας τέτοιας μορφής ηγεσίας.

Άνοδος εθνικισμού, πτώση ισλαμισμού και αδιέξοδο της αριστεράς

Το ακροδεξιό Καλό Κόμμα IYI έφτασε στο 10%. Με το Εθνικιστικό Κίνημα του Μπαχτσελί στο 10% και τον Σινάν Ογάν έχει σχηματιστεί ένα ισχυρό εθνικιστικό μέτωπο στην Τουρκία με περίπου 25% έπειτα από πολλές δεκαετίες.
Αυτό σημαίνει ότι το 70-75% του εκλογικού σώματος ψήφισε δεξιά κόμματα, συνυπολογίζοντας και το ποσοστό του κόμματος ΑΚΡ, που έκανε στροφή προς τον εθνικισμό τα τελευταία χρόνια.

Η άνοδος του εθνικισμού, έφερε μία πτώση του λεγόμενου πολιτικού ισλάμ, που εκπροσωπεί ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και το κόμμα του. Παρόλο που το ΑΚΡ παραμένει το πρώτο κόμμα στην εξουσία εδώ και 21 χρόνια και η αριστερή πτέρυγα παρέμεινε στάσιμη λόγω εσωτερικών συζητήσεων και διαιρέσεων, το ρεύμα του πολιτικού ισλάμ υποχώρησε σε σύγκριση με τις προηγούμενες εκλογές.

Το ΑΚΡ έλαβε το 35,50% των ψήφων σε αυτές τις εκλογές, σε σύγκριση με το 42,56% το 2018. Το Νέο Κόμμα Ευημερίας έλαβε το 2,83% των ψήφων, αλλά γενικότερα υπάρχει μείωση των ποσοστών των κομμάτων με ισλαμική αναφορά.

Το ποσοστό ψήφων 25,39% του CHP συμπεριλαμβάνει υποστήριξη 1-2% αντίστοιχα από το Κόμμα του Μέλλοντος και το Κόμμα Ευδαιμονίας (κόμματα ισλαμιστικής ιδεολογίας).

Στην προεκλογική εκστρατεία, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υιοθέτησε μια στρατηγική που περιστράφηκε γύρω από μια γλώσσα που επικεντρώνεται περισσότερο στον «εθνικισμό», περιγράφοντας τη συμμαχία και τους ψηφοφόρους του ως «πατριώτες», ενώ τοποθέτησε την αντιπολίτευση δίπλα στην «τρομοκρατία» και τους «εχθρούς». Η γλώσσα του Ερντογάν, μαζί με την υποστήριξη του Ντεβλέτ Μπαχτσελί του Εθνικιστικού Κινήματος (ΜΗΡ) και του Κόμματος Μεγάλης Ενότητας (BBP), έκανε ορατή την εθνικιστική στάση της Λαϊκής Συμμαχίας.

Το Καλό Κόμμα, που περιγράφεται ως «αστικός εθνικιστής», ήταν ένας άλλος σημαντικός εθνικιστικός παίκτης. Η Συμμαχία ATA με επικεφαλής τον Σινάν Ογάν ήταν ο τρίτος πόλος που αναδύθηκε στον εθνικιστικό χώρο, κάνοντας πολιτικό δόγμα τη μαζική απέλαση των εκατομμυρίων προσφύγων από την Τουρκία.
Και στις τρεις συμμαχίες, ο εθνικισμός ήταν πάντως παρών είτε άμεσα είτε έμμεσα.

Το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα CHP, το οποίο ανήκει στην ευρύτερη αριστερά ως ιδεολογία και μόνο, έλαβε υποστήριξη 22,64% στις εκλογές του 2018 και τώρα βρίσκεται στο 25%. Το CHP φαίνεται να έχει παραμείνει στάσιμο.

Η επιλογή του Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος τράβηξε μία πιο φιλελεύθερη γραμμή, αναφέρεται ως ένας από τους κύριους λόγους. Η πολύ-φορεμένη γραμμή ότι «δεν μπορείς να κερδίσεις τις εκλογές στην Τουρκία χωρίς την υποστήριξη του φιλο-κουρδικού μπλοκ» αποδείχθηκε αυτή τη φορά όχι και τόσο αποτελεσματική. Λειτούργησε στο πλαίσιο των δημοτικών εκλογών της Κωνσταντινούπολης, αλλά οι εθνικές εκλογές είναι μια άλλη ιστορία.

«Πώς μπορείς να έχεις πολιτική φιλο-αμερικανική σε συνθήκες όπου ο αντι-αμερικανισμός έχει φτάσει το 90% στην Τουρκία;», αναρωτιούνται εκ των υστέρων οι αναλυτές, προσθέτοντας άλλον έναν λόγο στους ήδη υπάρχοντες για την ήττα του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.

Μία από τις μεγαλύτερες απώλειες υπέστη το Κόμμα της Πράσινης Αριστεράς, το οποίο μειώθηκε από 11,70% σε 8,80%.

Με αυτό το πικρό μάθημα, που πήρε στις 14 Μαΐου, ο Κιλιτσντάρογλου έχει αλλάξει τώρα ταχύτητα για να δείξει ότι «ο ευγενής, δημοκράτης παππούς έχει και μια πλευρά πολεμιστή», υποσχόμενος να διώξει τους Σύρους πρόσφυγες μόλις αναλάβει καθήκοντα και να συναντηθεί με τον Ουμίτ Οζντάγ, τον ακροδεξιό εθνικιστή ηγέτη που υποστηρίζει τη μαζική απέλασή τους, ελπίζοντας να φέρει μαζί του τον Σινάν Ογάν, τον τρίτο πόλο των προεδρικών εκλογών του α’ γύρου. Ο Ογάν κέρδισε περίπου το 5,2% των ψήφων στην προεδρική κούρσα και τώρα παίζει το βασιλιά.

Πολλοί, ωστόσο, αμφιβάλλουν κατά πόσο ο Ογάν θα καταφέρει να επηρεάσει τους ψηφοφόρους του τελικά προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση. Οι περισσότεροι από τους ψηφοφόρους του πιθανότατα τον υποστήριξαν, επειδή δεν τους αρέσει ούτε ο Ερντογάν ούτε ο Κιλιτσντάρογλου.

Η ανάδειξη του Ογάν, πάντως, σε πρόσωπο-κλειδί για την εκλογή προέδρου της Τουρκίας δείχνει τώρα ότι η πολιτική ισχύς της χώρας βρίσκεται ξεκάθαρα στα χέρια των εθνικιστών.