Ανάλυση: Η επικίνδυνη αποστολή του Χακάν Φιντάν στην Τουρκία - Θα στρώσει τώρα το κόκκινο χαλί στον Ερντογάν η Δύση;

Το στοίχημα του Ερντογάν τη νέα 5ετία, που ανοίγεται μπροστά του, όσον αφορά την εξωτερική πολιτική, είναι να καταφέρει να τον συμπαθήσει ξανά η Δύση, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η «διπλωματία της τραμπάλας» μεταξύ Ρωσίας, Δύσης και Μέσης Ανατολής δεν θα συνεχιστεί κανονικά.

Απλά τώρα και για κάποιο μεγάλο διάστημα θα δείξει πιο έντονα τη στροφή του στη Δύση, γιατί προσβλέπει σε διττό κέρδος: Πρώτον, θα σταματήσουν οι αγορές να χτυπούν το τουρκικό νόμισμα και την οικονομία, κοιτάζοντας ευνοϊκότερα ακόμη και το ενδεχόμενο δανειοδότησης της Τουρκίας, δεύτερον θα ανοίξουν ξανά οι διπλωματικές, διαπραγματευτικές και εξοπλιστικές πόρτες για την Άγκυρα.

Η τοποθέτηση του Χακάν Φιντάν, του πρώην διοικητή της ΜΙΤ, στο υπουργείο Εξωτερικών, ενός προσώπου πιο «σκληρού» από τον Ιμπραχίμ Καλίν, ο οποίος προαλειφόταν για την ίδια θέση, δείχνει ότι ο Ερντογάν ήθελε να τοποθετήσει σε αυτό το κρίσιμο υπουργείο ένα πρόσωπο με μεγάλη εμπειρία σε... δύσκολες και επικίνδυνες αποστολές.

Ο Χακάν Φιντάν, ο σκοτεινός έμπιστος του Ερντογάν, συμβολίζει την επέκταση της τουρκικής ισχύος σε περιοχές και σφαίρες που ποτέ δεν είχε φτάσει στο παρελθόν. Ήταν ο διαπραγματευτής σε πολύ δύσκολες περιοχές, όπου η διπλωματία δεν χωρούσε εύκολα, όπως στη Μέση Ανατολή, τη βόρεια Αφρική και τον Καύκασο, με πιο πρόσφατη δύσκολη αποστολή στην Αίγυπτο, όπου κατάφερε τελικά να ανοίξει την πόρτα του Καίρου και του Σίσι.

Ο Χακάν Φιντάν θα κληθεί να λύσει μία σειρά από γόρδιους δεσμούς στη διεθνή σκηνή με πρώτον τις τουρκο-αμερικανικές σχέσεις.

To διπλό ταμπλό, στο οποίο αρέσκεται να παίζει ο Τούρκος πρόεδρος εδώ και μία 20ετία έχουν κάνει τις εξωτερικές σχέσεις να μοιάζουν με ναρκοπέδιο εξαιτίας των πολυδιάστατων και των όχι by the book πρωτοβουλιών του τα προηγούμενα χρόνια. Βέβαια, απέκτησε τεράστια εμπειρία στην εκμετάλλευση των αντιθέσεων μεταξύ Δύσης και Ρωσίας και άνοιξε περιθώρια ελιγμών.

Κι αυτή η εξίσωση μπορεί να μην αλλάξει τη νέα περίοδο. «Ποτέ δεν θα κάνει πίσω από τη ρητορική του φίλου-εχθρού», τονίζει εύστοχα ο Τούρκος ακαδημαϊκός, Αλί Μπαϊράμογλου.

Η τοποθέτηση του Χακάν Φιντάν στο υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας, ο οποίος είναι μία πολύ οξυδερκής φυσιογνωμία, ένα κράμα στρατιωτικού, διπλωμάτη, ακαδημαϊκού και εξαιρετικού γνώστη καταστάσεων όλα αυτά τα χρόνια στη ΜΙΤ, δείχνει τι είδους πολιτική θα ασκήσει ο Ερντογάν το επόμενο διάστημα.

Real politik και win win

Ο Τούρκος πρόεδρος επιθυμεί να διατηρήσει και να ενισχύσει τη δυναμική που είχε αναπτύξει η εξωτερική του πολιτική με ένα πρόσωπο με μεγαλύτερο ειδικό βάρος από ό,τι ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Το προφίλ του Φιντάν δείχνει την πρόθεση της Τουρκίας του Ερντογάν να θωρακίσει το αναθεωρητικό και ισχυρό της ύφος.

Σχέσεις με Ελλάδα

Τα χρόνια προβλήματα στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο μπορεί να τελούν υπό ένα μορατόριουμ τώρα αλλά δεν παγώνουν. Μετά τον καταστροφικό σεισμό της 6ης Φεβρουαρίου, ο Τούρκος πρόεδρος είναι αξιοσημείωτα λιγότερο συγκρουσιακός στο εξωτερικό, με το πιο απτό παράδειγμα για τους αναλυτές να είναι η απόψυξη της έντασης με την Ελλάδα. Εκτιμάται ευρέως ότι θα υπάρξει κάποια αυτοσυγκράτηση μετά τις εκλογές, αλλά κι αυτή θα έχει τα όριά της, λαμβάνοντας υπόψη τον αψύ χαρακτήρα του Τούρκου προέδρου.

Ο Χακάν Φιντάν δεν έχει στο «βιογραφικό» του ενασχόληση με τις ελληνο-τουρκικές σχέσεις σε επίπεδο διπλωματικό, παρά μόνο σε επίπεδο μυστικών υπηρεσιών και ανάληψης επιχειρησιακής, διαβαθμισμένης δράσης για την «αθόρυβη επιστροφή» στην Τουρκία των 8 Τούρκων στρατιωτικών που διέφυγαν στην Ελλάδα μετά την απόπειρα πραξικοπήματος, όπως έγινε και σε άλλες χώρες.

Ενθουσιασμός στη Μέση Ανατολή

Είναι γνωστό ότι ο Ερντογάν είναι ένας πραγματιστής πολιτικός κι αυτό το αποδεικνύουν οι κυβιστήσεις που έχει κάνει με τις χώρες του Κόλπου. Η σημαντικότερη ανάγκη που αντιμετωπίζει η Τουρκία είναι οι ξένες επενδύσεις και το ζεστό χρήμα. Η προτίμησή της ήταν να προμηθεύεται αυτούς τους πόρους από τη Ρωσία και τις χώρες του Κόλπου. Ωστόσο, εάν συνειδητοποιήσει ότι μόνο από τη Δύση και τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα πάρει πίσω τις μεγάλες πόλεις, ειδικά την Κωνσταντινούπολη, στις δημοτικές εκλογές του χρόνου, τότε θα επιστρέψει στη Δύση. Αλλά αυτόν τον ρόλο θα τον παίξει ο υπουργός Οικονομίας, Μεχμέτ Σιμσέκ.

Είναι φυσικό για τους ηγέτες να συγχαίρουν τους ομολόγους τους ως μέρος μιας διπλωματικής αβρότητας, αλλά πώς μπορεί να εξηγηθούν οι μάζες που βγήκαν στους δρόμους στις χώρες της Μέσης Ανατολής και γιόρτασαν την επανεκλογή Ερντογάν σαν εθνική νίκη;

Αυτό δείχνει ότι τόσο ο ρόλος και η επιρροή της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή όσο και η οργανική σχέση μεταξύ τους συνεχίζει να είναι ισχυρή.

Το κόμμα AKP, ως πολιτικό κίνημα, έχει μια εικόνα στη Μέση Ανατολή, ως ένα ισλαμικό και δημοκρατικό κίνημα ενάντια στο «κοσμικό και ξενοφοβικό». Η προσωπικότητα του Ερντογάν κι η πολιτική του νίκη διαθέτουν μια δομή που ταιριάζει κοινωνιολογικά στη Μέση Ανατολή και συνδέεται με τις «παλιές καλές» ημέρες της περιοχής. Επομένως, αυτό που συμβαίνει στην Άγκυρα βρίσκει ανταπόκριση και στον αραβικό δρόμο.

Επί του πρακτέου, ο Ερντογάν αναμένεται να εξαργυρώσει αυτή τη συμπάθεια των αραβικών χωρών και να τη μετατρέψει σε περισσότερα δολάρια.

Το συγχαρητήριο μήνυμα που έλαβε από τον πρόεδρο της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι είναι επίσης σημάδι ότι η επαφή αναβαθμίζεται πλέον σε επίπεδο ηγετών, αν μάλιστα η Άγκυρα κρατήσει για ένα διάστημα και μία απόσταση από τη Λιβύη.

Ο πραγματικός φλεγόμενος φάκελος μπροστά στον Ερντογάν είναι πάντως η Συρία. Η χειραψία με τον Άσαντ έχει καταστεί επιτακτική, καθώς το ζήτημα των προσφύγων πιέζει τον Τούρκο πρόεδρο. Αναμένεται ότι θα συνεχίσει να είναι το πιο σημαντικό διαπραγματευτικό ζήτημα στις συνομιλίες ομαλοποίησης και ότι θα παραμείνει εργαλείο εκβιασμού κατά της Δύσης.