Ελλάδα-Τουρκία: Τι κρύβεται πίσω από την εκπληκτικά γρήγορη εξομάλυνση των σχέσεων;

Τι κρύβεται αλήθεια πίσω από αυτήν την εκπληκτικά γρήγορη εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, που έφτασαν στο χείλος της σύγκρουσης; Γιατί άλλαξε γνώμη ο Ερντογάν και από το «Μητσοτάκης γιοκ» και «δεν θα συναντηθώ ποτέ με τον Μητσοτάκη», χαμογελάει σαν να μην έχει ειπωθεί το παραμικρό... κοσμητικό; Γιατί ήταν τόσο προσεκτικοί στις δηλώσεις τους οι ΥΠΕΞ που συναντήθηκαν στην Άγκυρα έπειτα από 2 χρόνια... διπλωματικής διάστασης;

Γιώργος Γεραπετρίτης και Χακάν Φιντάν ήταν τόσο προσεκτικοί στις διατυπώσεις τους στην ενημέρωση τύπου μετά τη δίωρη συνάντησή τους στην Άγκυρα, που έκαναν τους τίτλους των ΜΜΕ να δείχνουν βαρετοί έπειτα από 3 χρόνια φαγούρας.

Οι δύο ΥΠΕΞ Ελλάδας-Τουρκίας έθιξαν όλα τα ζητήματα, αφιερώνοντας το πολύ μία πρόταση στο καθένα και χρησιμοποιώντας λέξεις χωρίς να ενοχλούν την άλλη πλευρά.

Διαπίστωσαν ότι υπήρχαν διαφωνίες και διαφορές απόψεων, αλλά «πάμε παρακάτω…». Συναντήθηκαν όχι για να επιλύσουν ζητήματα, αλλά για να καθορίσουν τον οδικό χάρτη της εξομάλυνσης των ελληνο-τουρκικών σχέσεων, μετά από εντολή που έδωσαν οι ηγέτες Μητσοτάκης και Ερντογάν στο Βίλνιους πριν 2 μήνες που γύρισαν την πυξίδα.

Πηγές ανέφεραν στο Ethnos.gr ότι «η γαλήνη που επικρατεί είναι προς όφελος και των δύο πλευρών και καμία δεν θέλει αυτή τη στιγμή παραστρατήματα ή παρατράγουδα. Η Άγκυρα δείχνει ένα καλό πρόσωπο στο Κογκρέσο (για τα F-16) και τη Δύση και η Αθήνα εδώ και 7 μήνες απολαμβάνει μία νηνεμία στον αέρα και τη θάλασσα».

Η Αθήνα έτοιμη να μπει στα «βαθιά», αλλά η Άγκυρα επιθυμεί προς το παρόν να γίνει αρεστή

Αρμόδιες πηγές τόνιζαν στο Ethnos.gr ότι στη συνάντηση δεν συζητήθηκαν καυτά ζητήματα πέραν του μεταναστευτικού, το οποίο ανοίχτηκε περισσότερο από άλλα θέματα.

Οι πηγές μάς τόνιζαν ότι η Αθήνα είναι έτοιμη να συζητήσει ακόμη και τα πιο δύσκολα θέματα με την Άγκυρα κι όχι μόνο αυτά που ονομάζονται «χαμηλής διπλωματίας», δηλ. ακόμη και το θέμα της υφαλοκρηπίδας κατευθείαν με την Τουρκία, ωστόσο δεν είναι σίγουρο ότι η Άγκυρα είναι έτοιμη να μπει σε τόσο ‘βαθιά νερά’ ακόμη. Από την πλευρά της η Άγκυρα δείχνει έτοιμη να προχωρήσει σε διάλογο, αλλά δεν είναι σίγουρο για βήματα. Και βέβαια δεν είναι ακόμη καθόλου έτοιμη εξίσου να υποχωρήσει από τις πάγιες θέσεις της και τις κόκκινες γραμμές της. Δείχνει πρόθυμη σε οποιοδήποτε διάλογο, αλλά ο στόχος της -προς το παρόν- είναι να γίνει διεθνώς αρεστή και κυρίως στο αμερικανικό Κογκρέσο ως δείγμα εμπέδωσης της αλλαγής ρότας προς την πιο ήπια διπλωματία. Να δείξει ότι έχει κάνει τη στροφή και να κερδίσει ξανά τη δυτική εμπιστοσύνη.

Μέχρι -βέβαια- να βγει από τη γωνία που είναι στριμωγμένη ακόμη από τις ΗΠΑ και μέχρι να εξασφαλίσει την ικανοποίηση κάποιων από τα αιτήματά της, παραδέχονταν -εμμέσως πλην σαφώς- ακόμη και Τούρκοι αναλυτές.

Κατευνασμός ΗΠΑ και ΕΕ μέσω Ελλάδας

Στην Τουρκία εκτιμούν ότι η προσέγγιση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας θα συμβάλει σίγουρα στη βελτίωση των σχέσεων με τις ΗΠΑ. Επίσης, η Τουρκία, που επιθυμεί την ένταξη στην ΕΕ, μπορεί επίσης να φανεί πιο ανοιχτή σε συμβιβασμούς στις σχέσεις της με την Ελλάδα και την Κύπρο, μέλη της Ένωσης με δικαίωμα βέτο, και η Ελλάδα μπορεί να είναι πιο ανοιχτή σε συμβιβασμούς, προκειμένου να μην απομακρυνθεί η Τουρκία από τη γραμμή της ΕΕ.

Τι συζητήθηκε στην Άγκυρα;

Σύμφωνα με πληροφορίες από τη συνάντηση, συμφωνήθηκε μια αλλαγή mindset μεταξύ των δύο χωρών. Και πιο συγκεκριμένα:

• επανεκκίνηση σε πνεύμα ειλικρίνειας με θετική διάθεση και ισχυρή εντολή.
• προσωπική εποπτεία όλων των πυλώνων από τους ΥΠΕΞ και λογοδοσία στους δυο ηγέτες
• να υπάρξουν απτά παραδοτέα και αποτελέσματα έως το Ανώτατο Στρατηγικό Συμβούλιο στη Θεσσαλονίκη

Μερικές γρήγορες νίκες σε θέματα χαμηλής διπλωματίας.

Εντοπίζουμε τις διαφορές, αλλά δεν επιτρέπουμε αυτές να καταστούν κρίσεις

• Ανοιχτά κανάλια από πάνω προς τα κάτω
• Υπουργοί αποσυμπιέζουν αντί για πιο χαμηλόβαθμους αξιωματούχους
• Το σημαντικό είναι να επανεκκινήσουν οι συνομιλίες των δυο πλευρών
• Να περιοριστούν οι επιθετικές δηλώσεις
• Οι μειονότητες να συνδέουν και όχι να διχάζουν
• Να κατανοηθεί η προσπάθεια αμφοτέρων για τον έλεγχο των κυκλωμάτων διακίνησης και επιτήρηση των συνόρων, ώστε να μην ανοίγονται νέες οδοί στο μεταναστευτικό
• Επανεκκίνηση ενταξιακής διαδικασίας

Πού μπορεί να υπάρξει βελτίωση σχέσεων;

Ο Αλτούγ Γκιουνάλ, καθηγητής στο πανεπιστήμιο Αιγαίου εκτιμά ότι κατά τη διαδικασία εξομάλυνσης μπορούν να σημειωθούν θετικές εξελίξεις σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος όπως το εμπόριο, η οικονομία, η πολιτική προστασία και ο τουρισμός, αλλά είναι επιφυλακτικός όσον αφορά τη λύση θεμελιωδών προβλημάτων.

«Τα προβλήματα μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας μπορούν εύκολα να μετατραπούν σε εθνική υπόθεση και για τις δύο πλευρές και αυτό που ένα μέρος της κοινωνίας μπορεί να το βλέπει ως λύση, το άλλο μπορεί να το θεωρήσει προδοσία. Το εθνικιστικό κομμάτι της κοινωνίας είναι ισχυρό και στις δύο πλευρές. Επομένως, οι συμβιβασμοί που πρέπει να γίνουν για να πετύχουν οι διαπραγματεύσεις μπορεί να ενέχουν σοβαρούς κινδύνους για τις κυβερνήσεις στην εσωτερική πολιτική».

Τα οφέλη της προσέγγισης για την Τουρκία

Τα οφέλη από την επαναπροσέγγιση της Ελλάδας και της Τουρκίας είναι περισσότερα από αυτά της σύγκρουσης και επιπλέον προσελκύει και τη συμπάθεια της Δύσης.

Σύμφωνα με τον Τούρκο καθηγητή, Ταρίκ Ογουζλού, που μίλησε στο κρατικό πρακτορείο Αναντολού, μία ημέρα μετά τη συνάντηση Γεραπετρίτη-Φιντάν, «η πιθανή βελτίωση των σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας θα μπορούσε να έχει θετικό αντίκτυπο στη διαδικασία σχετικά με τα μαχητικά αεροσκάφη F-16 που η Τουρκία ελπίζει να αγοράσει από τις Ηνωμένες Πολιτείες (ΗΠΑ). Επίσης, το κλίμα σταθερότητας και συνεργασίας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο θα έχει αναμφίβολα θετικό αντίκτυπο στις σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Πράγματι, οι χώρες της ΕΕ και οι ΗΠΑ φαίνεται να υποστηρίζουν την προσέγγιση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις».

Η Γερμανία έπεισε τον Ερντογάν;

Ο Γερμανός ειδικός Ronald Meinardus, ο οποίος παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στη γραμμή Άγκυρας-Αθήνας και τις μυστικές διαπραγματεύσεις που πραγματοποιεί το Βερολίνο τόνισε στη DW ότι αποδίδεται μεγάλη σημασία στο άνοιγμα μιας νέας σελίδας στις ελληνο-τουρκικές σχέσεις και ότι η γερμανική κυβέρνηση διαδραματίζει ρόλο διευκόλυνσης μεταξύ των δύο γειτονικών χωρών.

Ο Γερμανός εμπειρογνώμονας μοιράστηκε μάλιστα την πληροφορία ότι το Βερολίνο συνέβαλε σημαντικά στο να αφήσει πίσω του ο Ερντογάν την πολιτική «Μητσοτάκης γιοκ» και στο «να αρχίσουν οι γείτονες να μιλάνε ξανά».

Υπάρχει στο τραπέζι η επιλογή του Διεθνούς Δικαστηρίου;

Η παραπομπή στο Δικαστήριο της Χάγης θα ήταν μια καλή εξέλιξη επίσης για τη Γερμανία, η οποία ως κορυφαία οικονομική δύναμη της Ευρώπης, αποδίδει παραδοσιακά σημασία στις σταθερές σχέσεις, ειδικά μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία. Το Βερολίνο δίνει -ήδη από εποχής Μέρκελ- μεγάλη σημασία στη μόνιμη μείωση των εντάσεων με πιο απτό παράδειγμα να αποτελεί το καλοκαίρι του 2020, όπου απέτρεψε με την παρέμβασή της την παραλίγο σύγκρουση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας στην ανατ. Μεσόγειο.