Τι δεν καταλαβαίνουμε στο Εθνικό Σύστημα Υγείας και πώς θα το διορθώσουμε

Το Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ) βρίσκεται αυτονόητα σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι για τη βιωσιμότητά του καθώς οδεύει στη συμπλήρωση μισού αιώνα λειτουργίας του. Η συζήτηση που άνοιξε για τα απογευματινά χειρουργεία στα δημόσια νοσοκομεία είναι αναμενόμενο να έχει φέρει στο προσκήνιο ένα γενικότερο πλαίσιο προβληματισμού για το μέλλον του ΕΣΥ, δυστυχώς με όρους αντιπαράθεσης αντί σύνεσης.

Ας μιλήσουμε, λοιπόν, σαν λογικοί πολίτες, που ανεξάρτητα από το επάγγελμα ή τα ενδιαφέροντα μας, έχουμε αναπτυγμένη την περιέργεια και την αναζήτηση. Ως υπόθεση-παράδειγμα εργασίας, ας θεωρήσουμε ότι επενδύσαμε αρκετά χρήματα σε μια σύγχρονη μονάδα παραγωγής. Αν οι παραγγελίες υπερβούν τις δυνατότητες της μονάδας, τότε δε θα βάζαμε απογευματινή βάρδια (ενδεχομένως και τρίτη νυχτερινή) για να εξυπηρετήσουμε τη ζήτηση; Δε θα μπορούσε, μάλιστα, να χρησιμοποιηθούν υψηλού επιπέδου εξωτερικοί συνεργάτες για τις δύο επιπρόσθετες βάρδιες αντί να αυξηθεί το μόνιμο προσωπικό;

Εάν στο παράδειγμα αυτό αντιτάξουμε το εάν μπορούμε να συγκρίνουμε το νοσοκομείο με το εργοστάσιο και το ότι η Υγεία δεν είναι παραγωγική μονάδα, η απάντηση είναι απλή: και τι άλλο θα έπρεπε να είναι το νοσοκομείο αν όχι παραγωγική μονάδα υψηλών ποιοτικών προδιαγραφών, στελεχωμένη με καλά εκπαιδευμένους, εξειδικευμένους και καλά αμειβόμενους ανθρώπους, ταγμένη στην εξυπηρέτηση ενός από τους υψηλότερους σκοπούς μιας χώρας;

Σε μια άλλη αναλογία, ένα ελληνικό μουσείο οφείλει να είναι επισκέψιμο χειμώνα- καλοκαίρι όχι μόνο πρωινές ώρες και εργάσιμες μέρες, γιατί πραγματικά η χώρα μας περιμένει το ένα τέταρτο του ΑΕΠ της από τον τουρισμό.

Το ότι τα Γερμανικά δημόσια νοσοκομεία χειρουργούν όλο το εικοσιτετράωρο, τι σημαίνει; Ότι δεν έχουν αρκετά κτήρια, ότι εκμεταλλεύονται το προσωπικό ή ότι ταλαιπωρούν τους ασθενείς; Το ότι οι Βρετανοί έχουν εντάξει την παροχή ιδιωτικών υπηρεσιών στη λειτουργία του πρότυπου εθνικού τους συστήματος υγείας τι σημαίνει; Ότι δεν έχουν κοινωνική πολιτική;

Η αλήθεια είναι ότι διάφορες αγκυλώσεις συχνά μας εμποδίζουν να δούμε τα πράγματα καθαρά τόσο στην Υγεία όσο και στην Παιδεία. Παράδειγμα αποτελούν τα απογευματινά χειρουργεία: τα απογευματινά ιατρεία λειτουργούν εδώ και μια δεκαετία πλήρως ενσωματωμένα στη λειτουργία των δημόσιων νοσοκομείων μας. Με ποια, λοιπόν, λογική μπορεί κανείς να εξεταστεί και να πληρώσει για τη διάγνωσή του σε δημόσιο νοσοκομείο, αλλά να μην επιτρέπεται να χειρουργηθεί με τον ίδιο τρόπο; Με ποια λογική οι τεχνολογικές υποδομές των δημόσιων νοσοκομείων μας λειτουργούν μόνο το πρωί με την πρόταξη της έλλειψης προσωπικού; Γιατί το ακριβοπληρωμένο δημόσιο νοσοκομείο να λειτουργεί το απόγευμα ή το βράδυ μόνο στις εφημερίες και μόνο για τα επείγοντα; Δεν είναι αντιφατικό ενώ διώχνουμε πολίτες από το δημόσιο νοσοκομείο, την ίδια στιγμή να καταγγέλλουμε την «ιδιωτικοποίηση» του ΕΣΥ;

Με τρεις δεκαετίες αφοσίωσης στο Εθνικό Σύστημα Υγείας ως καρδιοχειρουργός και ως Διευθυντής για πάνω από μία δεκαετία, έχω, προφανώς, βιωματική αντίληψη των συνθηκών και σας διαβεβαιώνω ότι το ΕΣΥ της χώρας μας αποτελεί μια καλή βάση. Υποδέχεται κάθε ασθενή ανεξαρτήτως φύλου, εθνικότητας, θρησκείας, οικονομικής κατάστασης και ασφάλισης, προσφέροντας υψηλού επιπέδου υπηρεσίες υγείας και δημιουργώντας αίσθηση ασφάλειας στον πολίτη. Όπως, όμως, κάθε οργανισμός όσο πιο έγκαιρα προσαρμόζεται, όσο καλύτερα τροφοδοτείται, όσο πιο γρήγορα θεραπεύει τις βλάβες του, τόσο καλύτερα αποδίδει και τόσο περισσότερο αντέχει στο χρόνο. Αρκεί αυτή η προσαρμογή να έχει λογική, ταυτότητα και σκοπό.

Αξίζει να αναλογιστούμε τι ουσιαστικά δηλώνει ο επιθετικός προσδιορισμός «Εθνικό» στο ΕΣΥ. Προφανώς δηλώνει πως το ΕΣΥ οφείλει να υπηρετεί τους  πολίτες αυτής της χώρας. Αυτή η υποχρέωση είναι ο βασικός και μόνος λόγος ύπαρξης του ΕΣΥ, ανεξάρτητα από το αν είναι δημόσιο ή ιδιωτικό. Γιατί, λοιπόν, ένα γιατρός, ένα άξιος λειτουργός υγείας, που δεν επιθυμεί ή δε μπόρεσε να προσληφθεί στο δημόσιο να μη θεωρείται μέρος του ΕΣΥ; Σε μια χώρα όπου τουλάχιστον οι μισές ιατρικές πράξεις πραγματοποιούνται στον ιδιωτικό τομέα, γιατί το Εθνικό δε συμπεριλαμβάνει το ιδιωτικό; Και ποιος πραγματικά πιστεύει ότι ακόμα και ισχυρότερα οικονομικά κράτη από την Ελλάδα μπορούν να χρηματοδοτήσουν και να λειτουργήσουν αποκλειστικά δημόσια την εξαιρετικά εξειδικευμένη, πολυδάπανη, συνεχώς εξελισσόμενη Ιατρική του παρόντος και του μέλλοντος; Ας είμαστε πραγματιστές! Το ΕΣΥ σχεδιάστηκε τη δεκαετία του ’80 βασισμένο σε στοιχεία και πρότυπα της δεκαετίας του ’70. Χρειάζεται προσαρμογή στα νεότερα δεδομένα. Οι θεραπείες που βασίζονται στη γενετική, η Ιατρική της ακριβείας, η τεχνολογική αναβάθμιση των υπηρεσιών υγείας με ρομποτικές, ελάχιστα επεμβατικές και διακαθετήριες μεθόδους, η ψηφιοποίηση της διάγνωσης και θεραπείας, η ένταξη της τεχνητής νοημοσύνης σε όλα τα στάδια φροντίδας της υγείας είναι ήδη εδώ. Το ίδιο και η παγκόσμια απαίτηση για προληπτική ιατρική και πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. Πώς ανταποκρίνεται συνολικά το δικό μας Εθνικό Σύστημα; Με χαμηλές ταχύτητες!

Περάσαμε μια δεκαετία οικονομικής δυσπραγίας και θεσμικής στασιμότητας, τώρα, όμως, πρέπει να δράσουμε ταχέως. Η Ελλάδα δεν έχει τη δυνατότητα να απορροφήσει τη ζήτηση των υπηρεσιών υγείας μόνο από το δημόσιο τομέα. Το νέο Εθνικό Σύστημα Υγείας της Ελλάδας είναι αναπόφευκτο να εντάξει τον ιδιωτικό τομέα στο δίκτυό του ως ισότιμο εταίρο δίπλα στο δημόσιο τομέα. Για να το πετύχει αυτό, εκτός από πολιτική γενναιότητα, χρειάζεται να ανασχεδιάσει τον υγειονομικό μας χάρτη, να υιοθετήσει νέα μοντέλα λειτουργίας με νέους ρόλους γιατρών και νοσηλευτικού προσωπικού, να ανακατανείμει τους πόρους για τα νοσοκομεία και τις άλλες δομές του ΕΣΥ, να αναθεωρήσει τις διαχειριστικές αρχές των φαρμάκων και των μοντέρνων υλικών θεραπείας (που απειλούν την κατάρρευση ακόμα και οικονομικά ισχυρών συστημάτων υγείας), να εξορθολογήσει τη χρήση των εργαλείων του clawback και του rebate, να αναζητήσει νέους οικονομικούς πόρους σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο και φυσικά να επικαιροποιήσει τους μισθούς, το προσωπικό και τις ιατρικές ειδικότητες. Με λίγα λόγια, έχουμε πολλή δουλειά μπροστά μας!

Φανταστείτε, λοιπόν, πόσες πιθανότητες έχουμε να πετύχουμε αν σε ένα πρώτο βήμα με τα απογευματινά χειρουργεία προτάσσεται η αντιπαλότητα!

Αντί να επικεντρωθούμε στην εξυπηρέτηση των μεγάλων λιστών των χειρουργείων που αυξήθηκαν από την πανδημία επιλέγουμε την αντιπαράθεση αντί της σύνεσης. Όμως, οι επεμβάσεις -και στην Υγεία- θέλουν σύνεση, βαθιά γνώση, καθαρό μυαλό και σταθερό χέρι, αν πραγματικά θέλουμε να ζήσει ο ασθενής!