Οι υπεύθυνες επενδύσεις πρέπει να αποτελέσουν τμήμα των στρατηγικών μας

Η Επιτροπή Περιβάλλοντος της Βουλής έχει εγκαινιάσει έναν κύκλο συνεδριάσεων με τη συμμετοχή φορέων από το τραπεζικό και το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας, καθώς και με το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, με στόχο να πετύχει την αναδόμηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, ώστε να στηριχθούν ενεργά οι περιβαλλοντικές και υπεύθυνες επενδύσεις στην Ελλάδα. Η Επιτροπή, αντιλαμβανόμενη τις διεθνείς δομικές εξελίξεις και την αναδυόμενη νέα νομοθέτηση σε ευρωπαϊκό ενωσιακό επίπεδο, επιδιώκει η Ελλάδα να καταταχθεί ανάμεσα στις ηγέτιδες χώρες αυτής της οικονομικής αναδόμησης ώστε να προωθηθούν η περιβαλλοντική προστασία και η βιώσιμη ανάπτυξη στη χώρα μας και μέσω της οικονομίας.

«Το οικονομικό σύστημα που θέλουμε» για την Ελλάδα –παραφράζοντας τον τίτλο της σημαντικής Έκθεσης του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του ΟΗΕ («The Financial System We Want» by UNEP Finance Initiative 2015)– είναι ένα βιώσιμο οικονομικό σύστημα.[1] 

Εμβληματική πρωτοβουλία της κυβέρνησης πρέπει να είναι η αναδόμηση (restructuring) του οικονομικού (τραπεζικού, χρηματοπιστωτικού) συστήματος, έτσι ώστε να δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες για την προσέλκυση περισσότερων περιβαλλοντικά βιώσιμων επενδύσεων. Οι συνθήκες αυτές θα δημιουργηθούν αφενός με την ενσωμάτωση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών κριτηρίων και των κριτηρίων καλής διακυβέρνησης (ESG criteria) στην αξιολόγηση του συνόλου των επενδύσεων, μέσω της ενημέρωσης των επενδυτών και της υποχρεωτικής συμπερίληψης κριτηρίων ως παραγόντων αξιολόγησης του ρίσκου μιας επένδυσης, αφετέρου με τη δημιουργία επενδυτικών χαρτοφυλακίων περιβαλλοντικών, κλιματικών και ενεργειακών επενδύσεων και νέων χρηματοπιστωτικών εργαλείων που θα διευκολύνουν τις ροές χρηματοδότησης.

Οι παγκόσμιες χρηματοδοτικές ροές τόσο από δημόσιους όσο και από ιδιωτικούς φορείς προς τις περιβαλλοντικές, κλιματικές, βιώσιμες και υπεύθυνες επενδύσεις (green, climate, sustainable and responsible investments) έχουν αυξηθεί σημαντικά κατά τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με τις Εκθέσεις της Μόνιμης Επιτροπής της Σύμβασης του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή, και θα συνεχίσουν να αυξάνονται.

Οι υπεύθυνες επενδύσεις αποτελούν πλέον επιταγή τόσο στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισιού του 2015 για το κλίμα όσο και του Παγκόσμιου Στόχου Βιωσιμότητας Νο 17 (SDG17) ως απαραίτητα μέσα ώστε να επιτύχουν οι χώρες τη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλού και αργότερα μηδενικού άνθρακος και τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Οι μεγάλες οικονομίες, οι G7 και οι G20 έχουν ήδη προβεί στις σχετικές δεσμεύσεις για την επένδυση μεγάλου ποσοστού των κρατικών τους ταμείων προς τις υπεύθυνες επενδύσεις. Ομοίως, οι διεθνείς οργανισμοί, οι διεθνείς επενδυτικές τράπεζες, αλλά και η Ε.Ε. (βλ. π.χ. Πρόταση Κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τις γνωστοποιήσεις σχετικά με τις αειφόρες επενδύσεις και τους κινδύνους βιωσιμότητας και για την τροποποίηση της Οδηγίας Ε.Ε. 2016/2341) επιτάσσουν τη δέσμευση σημαντικών ποσοστών των επενδύσεών τους αποκλειστικά υπέρ «πράσινων» επενδύσεων, ενώ ενσωματώνουν τα σχετικά κριτήρια αξιολόγησης για όλες τους τις επενδύσεις.

Οι ιδιώτες επενδυτές, διεθνώς, ακολουθούν αυτό τον βηματισμό, ενίοτε δε συσσωρεύοντας σε ταμεία ειδικού σκοπού ποσά δισεκατομμυρίων για τις υπεύθυνες επενδύσεις. Πρόκειται για επενδύσεις που έχουν καλή απόδοση, καλύτερη μάλιστα από τον μέσο όρο άλλου τύπου επενδύσεων, και αποτελούν επενδυτικό στόχο για έναν μεγάλο κύκλο θεσμικών και ιδιωτών επενδυτών. 

Η εξέλιξη αυτή και ο ρόλος ενός χρηματοοικονομικού τομέα προσανατολισμένου στην κλιματική αλλαγή αποτέλεσαν, μάλιστα, ένα από τα βασικά θέματα συζήτησης της Διακοινοβουλευτικής Σύσκεψης για την Κλιματική Αλλαγή που πραγματοποιήθηκε στο Ελσίνκι, στις 6 και 7 Οκτωβρίου 2019, με τη συμμετοχή των πρόεδρων των Επιτροπών Περιβάλλοντος και των εθνικών κοινοβουλίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Επί τάπητος τέθηκαν τα βήματα για την ανάπτυξη ενός κλιματικά έξυπνου χρηματοπιστωτικού τομέα και τα εργαλεία που μπορούν να αξιοποιήσουν οι χώρες προς τη κατεύθυνση αυτή, όπως η δημιουργία ενός κλιματικού ομόλογου ή η έγκαιρη ενσωμάτων των περιβαλλοντικών κριτηρίων που περιλαμβάνει η Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ευρωπαίοι επενδυτές και εκπρόσωποι παγκόσμιων χρηματοδοτικών φορέων τροφοδότησαν τη συζήτηση σχετικά με τις επιλογές μετριασμού και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, αλλά και τη δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών για την ενίσχυση και εφαρμογή των απαιτούμενων συστημικών αλλαγών, ως βάση για μια νέα εποχή βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης και οικονομικής προόδου στην Ευρώπη.

Συνεπώς, και στην Ελλάδα, ακολουθώντας αυτόν τον διεθνή και ευρωπαϊκό βηματισμό, οι υπεύθυνες επενδύσεις πρέπει να αποτελέσουν αναπόσπαστο τμήμα των στρατηγικών μας αφενός για την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος της χώρας μας και του κλίματος παγκοσμίως, αφετέρου για τη βιώσιμη ανάπτυξη της Ελλάδας.

Πρέπει να αποτελέσουν ένα μεγάλο ποσοστό του είδους των επενδύσεων που θα εισέλθουν στη χώρα, μέσα από τις θεσμικές και ιδιωτικές ευθείες επενδύσεις. Θα αξιοποιηθεί το μεγάλο δυναμικό στη χώρα για την κατασκευή έργων για Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και θα επιλυθούν μακροχρόνια προβλήματα που δημιουργούν στη χώρα η έλλειψη υποδομών, όπως οι υποδομές διαχείρισης νερού και αποβλήτων και πρόληψης φυσικών καταστροφών και γεγονότων που εκδηλώνονται σταδιακά, και θα αξιοποιηθούν ανεκμετάλλευτοι ως σήμερα θησαυροί της φύσης, όπως η πλούσια βιοιποικιλότητά μας.

Επιπροσθέτως, και οι παραδοσιακοί τομείς της οικονομίας μας, όπως η γεωργία και ο τουρισμός, θα ενισχυθούν με νέες ροές χρηματοδότησης αν προτάξουν το πρόσημο της βιωσιμότητας. Οι νέας γενιάς αυτές επενδύσεις θα οδηγήσουν τη χώρα σε μια περιβαλλοντικά, κλιματικά και οικονομικά βιώσιμη και «έξυπνη» οικονομία, και θα υποστηρίξουν τη δίκαιη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλού άνθρακος, δημιουργώντας ταυτόχρονα νέες και πρόσθετες καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας χωρίς αποκλεισμούς, ενώ παράλληλα θα υποστηρίξουν έναν ποιοτικό και υγιή τρόπο ζωής για όλους.

[1] To 2014, το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ εξέδωσε την «Τhe Inquiry into the Design of a Sustainable Financial System» και την Έκθεση «The Financial System We Need» (October 2015)