Η Συμφωνία EastMed και η ενεργειακή ανασφάλεια στην Ανατολική Μεσόγειο

Οι καταιγιστικές εξελίξεις στην Λιβύη είναι αποτέλεσμα του κενού ισχύος που παρατηρείται στην Μέση Ανατολή την τελευταία δεκαετία και σταδιακά επεκτείνεται στην Ανατολική Μεσόγειο κατά τους τελευταίους μήνες με γεωμετρικούς ρυθμούς. Το εν λόγω αυτό κενό ισχύος προέρχεται από την πλευρά των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-Ισραήλ και προσπαθεί να το καλύψει η Ρωσία και η Τουρκία. Το εν λόγω κενό ισχύος δημιουργήθηκε μετά την Αραβική Άνοιξη και την αποτυχημένη προσπάθεια των ΗΠΑ-Ισραήλ να προωθήσουν την εκδημοκρατικοποίηση μόνο σε κράτη των οποίων τα καθεστώτα είχαν αντιαμερικανο-ισραηλινή πολιτική (Συρία, Λιβύη) με εξαίρεση την Αίγυπτο όπου το πείραμα της εκδημοκρατικοποίησης απέτυχε να πείσει την πλειονότητα των Αιγυπτίων υποστηρικτών της Μουσουλμανικής Αδελφότητας με αποτέλεσμα η διοίκηση της χώρας να επιστρέψει στο στρατιωτικό βαθύ κράτος μετά από το σύντομο διάλειμμα διακυβέρνησης του νόμιμα εκλεγμένου Ισλαμιστή προέδρου Μόρσι.

Εννέα χρόνια μετά σε αντίθεση με την Αίγυπτο και την σταθεροποιούμενη Συρία, η Λιβύη βρίσκεται στο χάος του εμφυλίου χωρίς να είναι ορατό το ενδεχόμενο εξόδου της από αυτή την κατάσταση. Η διαίρεση των δυνάμεων στο εσωτερικό της Λιβύης αντανακλά είτε την αποτυχία της αμερικανικής-ισραηλινής πολιτικής να δημιουργήσει μια σταθερή μετα-Κανταφική Λιβύη είτε την προσπάθεια της Ουάσινγκτον της Ουάσινγκτον και του Τελ Αβίβ να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις de facto και de jure διχοτόμησης της Λιβύης για την καλύτερη για τα δικά τους συμφέροντα εκμετάλλευση των ορυκτών κοιτασμάτων, ιδιαίτερα στα νότια, της χώρας.

Καθώς ο χρόνος όμως περνούσε χωρίς αποτέλεσμα στο γεωπολιτικό παιγνίδι της Λιβύης έχει εισέλθει η Ρωσία η οποία με προγεφύρωμα την Συρία και τακτικό σύμμαχο την Τουρκία επιχειρεί στην Αν. Μεσόγειο και διεκδικεί την αναδιανομή της γεωπολιτικής πίτας στην Λιβύη. Η Μόσχα επιδιώκει στην Λιβύη ενεργειακά ανταλλάγματα και στρατιωτική παρουσία μέσω της ίδρυσης αεροναυτικής βάσης στα ανατολικά της Λιβύης με απώτερο σκοπό τον έλεγχο του Σουέζ, την γεωπολιτική παρουσία της Ρωσίας στους Αγίους Τόπους και τον περιορισμό της αμερικανικής παρουσίας στην περιοχή. Η παρουσία της Ρωσίας στην Λιβύη είναι πρωτοφανής στα χρονικά για τα ρωσικά δεδομένα και στέλλει το μήνυμα των κοσμοϊστορικών αλλαγών που λαμβάνουν χώρα.

Παράλληλα η ρωσική στρατηγική στην Αν. Μεσόγειο και τη Λιβύη συνδυάζεται με την συνεργασία της Μόσχας και της Άγκυρας με προεκτάσεις στον ενεργειακό τομέα. Οι κινήσεις της Τουρκίας στη Λιβύη και την Αν. Μεσόγειο συνάδουν με την αναθεωρητική πολιτική της Μόχας στην περιοχή και την ρωσική επιδίωξη για μοιρασιά των υποθαλάσσιων, και όχι μόνο, ενεργειακών κοιτασμάτων στην Αν. Μεσόγειο. Η κίνηση της Άγκυρας να υπογράψει το μνημόνιο συνεργασίας στην ενέργεια με την Τρίπολη δηλώνει την τάση της Τουρκίας αλλά και της Ρωσίας να δημιουργήσουν έναν άξονα Βορρά-Νότου που θα κόψει τον άξονα Ανατολής-Δύσης που προσπαθούν να δομήσουν το Τελ Αβίβ, το Κάιρο, η Λευκωσία και η Αθήνα. Προς αυτή την κατεύθυνση είναι και η αμφισβήτηση της ελληνικής ΑΟΖ μεταξύ Κρήτης και Καρπάθου από την Τουρκία και την Τρίπολη της Λιβύης

Συν τοις άλλοις η εν λόγω ενεργειακή αντιπαράθεση έχει επίκεντρο το Παλαιστινιακό, καθώς, σύμφωνα με τις δηλώσεις Παλαιστινίων αξιωματούχων, το Τελ Αβίβ προβαίνει σε εκμετάλλευση παράκτιων ενεργειακών κοιτασμάτων χωρίς να έχει διευθετήσει τις διαφορές του για την οριοθέτηση της ΑΟΖ με το Λίβανο και κυρίως χωρίς να δικαιούται οιασδήποτε παράκτιας ενεργειακής εκμετάλλευσης, εφόσον δεν έχει επιλυθεί επί τη βάσει του Διεθνούς Δικαίου η έννομη τάξη στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη με την ίδρυση ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους επί τη βάσει της Λύσης των Δύο κρατών.

Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω καθίσταται προφανές ότι η προσεχής υπογραφή συμφωνίας για τον Αγωγό EastMed αναμένεται να δημιουργήσει πιο πολλά προβήματα από αυτά που επιδιώκει να λύσει. Κύριο αίτιο αυτής της ασταθούς κατάστασης είναι η απουσία ενός συγκεκριμένου πλαισίου ενεργειακής ασφάλειας. Μέχρι την διαμόρφωση αυτού του πλαισίου, η Συμφωνία για τον EastMed θα έχει πιο πολύ επικοινωνιακό χαρακτήρα.