Κίτρινα Γιλέκα: H κλεψύδρα της Ευρώπης αδειάζει; 

Έχουν ταυτότητα και πολιτική καταγωγή οι κινητοποιήσεις που συγκλονίζουν τη Γαλλία ή, πενήντα χρόνια µετά τον Μάη, το αυθόρµητο έχει γενέθλια; Αλλά και πέρα από αυτό, ποιος «κάνει ταµείο»; Ποιος επωφελείται; Κερδίζει, άραγε, η πιο ακραία και µισαλλόδοξη µορφή πολιτικής, η πολιτική της ακροδεξιάς, ή µήπως αυτή η έκρηξη οργής µπορεί να αφυπνίσει την πολιτική τάξη και να βγάλει από τον λήθαργο τους ευρωπαϊκούς θεσµούς; Το µέλλον θα δείξει, αλλά τα σύννεφα πάνω από την Ευρώπη είναι πια κατάµαυρα.

Η αύξηση στις τιµές των καυσίµων ήταν η αφορµή για τις διαδηλώσεις, αλλά το πραγµατικό καύσιµο, αυτό που βγάζει στους δρόµους εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους, είναι η απελπισία που σπέρνουν η λιτότητα και οι νεοφιλελεύθερες εµµονές. Τα «Κίτρινα Γιλέκα» είναι η κραυγή της Ευρώπης που πνίγεται – όλης της Ευρώπης και όχι µόνο του «απείθαρχου» και «προβληµατικού» Νότου.

Είναι η έκφραση της αδυναµίας εκατοµµυρίων ανθρώπων να ανταποκριθούν στις ανάγκες µιας ολοένα και πιο µίζερης καθηµερινότητας, που µοιάζει να µην αντιλαµβάνονται οι ευρωπαϊκές πολιτικές ελίτ. Κι όµως. Την ώρα που οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ζουν τους κραδασµούς της λαϊκής δυσαρέσκειας, στη σκηνή εισβάλλει ο ακροδεξιός λαϊκισµός, που απειλεί να σαρώσει την ίδια την ευρωπαϊκή ιδέα και τις αξίες πάνω στις οποίες στηρίχθηκε η δηµιουργία της Ενωµένης Ευρώπης.

Ο συνδυασµός είναι εκρηκτικός: η απόγνωση φέρνει εκατοµµύρια ανθρώπους αντιµέτωπους µε πολιτικές αγκυλώσεις και δηµοσιονοµικούς δογµατισµούς, την ίδια ακριβώς στιγµή που τα κόµµατα της ακροδεξιάς και τα νεοφασιστικά µορφώµατα επιχειρούν να σύρουν προς το µέρος τους αυτές τις κοινωνικές δυνάµεις και να µιλήσουν για λογαριασµό τους. Η µοιραία στιγµή για την Ευρώπη θα έρθει όταν συναντηθούν η απόγνωση και η περιθωριοποίηση µε το µίσος που σπέρνουν απλόχερα οι λαϊκιστές της ακροδεξιάς. Τα εκλογικά αποτελέσµατα σε µια σειρά χώρες δείχνουν ότι η συνάντηση αυτή έχει έως έναν βαθµό επέλθει, πατώντας στο έδαφος της ξενοφοβίας, του ρατσισµού και του ευρωσκεπτικισµού.

Στο χαοτικό περιβάλλον που σταδιακά διαµορφώνεται, η Ευρώπη των κοινών αξιών, της αλληλεγγύης και της κοινοτικής συνοχής δεν βρίσκει χειρολαβή για να κρατηθεί. Σαν υπνωτισµένο το πολιτικό προσωπικό µοιάζει να ακολουθεί έναν οδικό χάρτη που τροφοδοτεί τα αδιέξοδα, ενισχύει τους εθνικισµούς και αποµακρύνει τους πολίτες από τους ευρωπαϊκούς θεσµούς. Σε κρίση προσανατολισµού, οι µεγάλες ευρωπαϊκές πολιτικές οικογένειες δείχνουν αδύναµες να ανακόψουν τη φορά των πραγµάτων και να µαταιώσουν εξελίξεις που οδηγούν στην αποδόµηση της Ενωσης.

Υπό τον φόβο του εκλογικού κόστους, ένα µεγάλο τµήµα της ευρωπαϊκής Κεντροδεξιάς οπισθοχωρεί σε θέσεις που νοµιµοποιούν τις ξενοφοβικές και εθνικιστικές ατζέντες, ενώ ο χώρος της σοσιαλδηµοκρατίας, που πλήρωσε µε βαρύ τίµηµα την επιλογή του να εκχωρήσει την πολιτική ηγεµονία στις αγορές και να αποδεχτεί την υπονόµευση του κοινωνικού κράτους, αναζητά νέο βηµατισµό, κοιτάζοντας προς την πλευρά της Αριστεράς και της οικολογίας. Υπάρχει, άραγε, οδός διαφυγής ή η κλεψύδρα της Ευρώπης αδειάζει;