Αναζητώντας αυτόφωτη εθνική στρατηγική

Στοχαζόμενος πάνω στο (αμφίβολο) μέλλον της αμερικανικής ηγεμονίας, ο Γκίντεον Ρόουζ, ως άλλοτε διευθύνων του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ και πλέον διευθυντής του περιοδικού «Foreign Affairs», υπογραμμίζει ότι «τα έθνη που βρίσκονται σε άνοδο κάνουν μεγάλα όνειρα (dream big), τολμούν πολύ (dare greatly) και βλέπουν την αποτυχία ως μια πρόκληση που πρέπει να ξεπεραστεί». Τα έθνη που βρίσκονται σε κάμψη από την άλλη, σύμφωνα με τον Ρόουζ, «ελαττώνουν τις φιλοδοξίες τους (scale back), περιορίζουν τις απώλειες (cut losses) και αντιμετωπίζουν την αποτυχία ως οιωνό που πρέπει να ληφθεί υπόψη».

Προσαρμόζοντας τον συλλογισμό στα μέτρα μας, είναι σαφές σε ποια κατηγορία ανήκουμε εμείς ως Ελλάδα, ως ΕΕ αλλά και ως Δύση γενικότερα. Υπάρχουν γύρω μας έθνη που να κάνουν μεγαλεπήβολα όνειρα, που να ρισκάρουν και να μη φοβούνται την αποτυχία; Η Τουρκία σίγουρα (είτε μας αρέσει είτε όχι). Η Κίνα επίσης. Κάποιες αραβικές χώρες (Εμιράτα, Σαουδική Αραβία). Η Ρωσία σε έναν βαθμό. Το Ιράν και το Ισραήλ επίσης σε κάποιον βαθμό (ποιώντας την ανάγκη φιλοτιμία). Κάποιοι Ανατολικοευρωπαίοι με τον τρόπο τους κ.ά. Από τους Δυτικοευρωπαίους, η Γαλλία ίσως να το ήθελε να κάνει όνειρα... Βρίσκει όμως απέναντί της μια Γερμανία φοβική και αρτηριοσκληρωτική, μια Γερμανία η κεντρική πολιτική σκηνή της οποίας (SPD, CDU) βυθίζεται πλέον με ταχείς ρυθμούς σε μια βαθιά υπαρξιακή κρίση.

Εμείς, από την άλλη, επιμένουμε να παίζουμε εκ του ασφαλούς αναζητώντας καταφύγιο πίσω από θεσμούς (ΕE, ΝΑΤΟ) και έννοιες (διεθνές δίκαιο), που έχουν όμως στην πράξη επανειλημμένως διαψεύσει τις προσδοκίες μας. Η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν έχει καταφέρει ακόμη να υψώσει ανάστημα απέναντι στην τουρκική επιθετικότητα. Και το ΝΑΤΟ δεν έχει καταφέρει ακόμη να συμβάλει στον έλεγχο των μεταναστευτικών ροών. Οσο για τις επικλήσεις του διεθνούς δικαίου, εκείνες ηχούν μεν ορθές, αλλά... σαν να μη λαμβάνονται υπόψη.

Η ΕΕ ως άλλοθι ελληνικής αδράνειας 

Θεσμοί όπως η ΕΕ έχουν λειτουργήσει ως άλλοθι για την ελληνική αδράνεια και απουσία μακροπρόθεσμης εθνικής στρατηγικής στόχευσης. Και αυτό με ελληνική ευθύνη. Μήπως έχει έρθει όμως πλέον η ώρα να αξιολογήσουμε τα όρια των άλλων, στους οποίους επιλέγουμε να βασιζόμαστε, για να αναθεωρήσουμε στην πορεία και τα δικά μας όρια, τις προτεραιότητες και τις στρατηγικές μας; Πολύ δε περισσότερο τώρα, που τα όρια των άλλων δοκιμάζονται...