Γρηγόρης Βαλτινός: Η διασημότητα μού είναι ένα ευχάριστο «βάρος»

Όταν το ethnos.gr συνάντησε τον μαγειουργό ηθοποιό Γρηγόρη Βαλτινό, μοιράστηκε μαζί του -εκτός των υπολοίπων- το μεγάλο μυστικό της επιτυχίας του. Κατά τα λεγόμενά του, πρώτα ερωτεύεται αυτό που στοχεύει και μετά το δουλεύει ενσωματώνοντας μέσα όλα εκείνα τα συστατικά που αποδίδουν μαγεία στα έργα του και μαγνητίζουν το ευρύ κοινό του

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 18 λεπτά ┋

Γρηγόρης Βαλτινός (Copyright: Βίκη Κουτρή)

Ο Γρηγόρης Βαλτινός είναι ένας σημαντικός Έλληνας καλλιτέχνης και δημιουργός ο οποίος επί σειρά ετών υπηρετεί το ποιοτικό θέατρο με αναμφισβήτητη επιτυχία. Η επιβλητική σκηνική παρουσία του συνδυαστικά με το ήθος και το εκλεπτυσμένο χιούμορ που διαθέτει εκπέμπουν μια «σμιλεμένη» ψυχοσύνθεση που φέρει ισχυρό εσωτερικό φίλτρο δυναμισμού. Δεν είναι τυχαίο ότι «γητεύει» τους θεατές του σε κάθε θεατρική του προσέγγιση και τους καθηλώνει. Είναι μαγειουργός γιατί όπως μας είπε και ο ίδιος το μυστικό του είναι ότι πρώτα ερωτεύεται αυτό που στοχεύει και μετά το δουλεύει ενσωματώνοντας μέσα όλα εκείνα τα μαγικά συστατικά που αποδίδουν μαγεία στα δημοφιλή έργα του και μαγνητίζουν το ευρύ κοινό του. Το ethnos.gr συνάντησε τον Γρηγόρη Βαλτινό και κατέγραψε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη από την εκ βαθέων συνομιλία που είχε μαζί του γεμάτη από σπουδαίες μνήμες και πολλές αποκαλύψεις.

Το ονοματεπώνυμο σας είναι Γρηγόρης Ιωακειμίδης. Πως προέκυψε το επίθετο Βαλτινός;

Γεννήθηκα στη Θεσσαλονίκη. Μέχρι και τα 8 μου χρόνια ζούσα στην Ξάνθη. Όσοι γνωρίζουν τις εκεί περιοχές ξέρουν ότι υπάρχουν πολλοί ορυζώνες και βαλτότοποι. Από αυτά τα βαλτοχώρια προέρχεται το επίθετο μου. Είναι από την πλευρά της μητέρας μου. Ήθελα πολύ να δουλέψω με το επίθετο αυτό στο θέατρο όμως προηγείτο ένας άλλος συνάδελφος, ο Δημήτρης Ιωακειμίδης και από σεβασμό προς το πρόσωπο του το άλλαξα. Η Θεσσαλονίκη ήταν απλά η γενέτειρα την οποία γνώρισα αργότερα μέσω του θεάτρου και των δραστηριοτήτων του. Εκεί όμως έχω φίλους, ξαδέρφια, θείους και θείες. Κάθε φορά όταν ανεβάζω μια παράσταση της οποίας το αποτέλεσμα μου αρέσει, την πηγαίνω και στη Θεσσαλονίκη. Την έχω ζήσει πολλά χρόνια αποσπασματικά και συνεχίζω να τη ζω. Απόδειξη είναι ότι αποδέχτηκα την τιμητική πρόσκληση του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος προκειμένου να γίνω μέλος στο Διοικητικό Συμβούλιο. Σήμερα διανύω τη δεύτερη θητεία μου και αυτό μου προκαλεί μια ιδιαίτερη συγκίνηση. Είναι σαν να είχαν κοπεί οι ρίζες μου μέσα στο χώμα της Θεσσαλονίκης και γυρίζω να τις ξαναβρώ.

Ποια από τις δύο πόλεις σας χάρισε τις ομορφότερες αναμνήσεις;

Οι παιδικές αναμνήσεις που διαμόρφωσαν τον χαρακτήρα και την προσωπικότητα μου ήταν στην Ξάνθη. Οι γονείς μου δεν είναι εν ζωή σήμερα. Τον πατέρα μου τον γνώρισα στα 20 μου χρόνια γιατί έφυγε νωρίς στην Αμερική. Η μητέρα μου ήταν εκείνη που έκανε εξαιρετική δουλειά στο μεγάλωμά μου. Έχω πολλές και όμορφες μνήμες μαζί της. Παρακολουθούσε πάντα την επαγγελματική πορεία μου. Θυμάμαι σε ένα δικαστικό-αστυνομικό δράμα με πολλά υπαρξιακά ερωτήματα που είχα σκηνοθετήσει και έπαιζα ταυτόχρονα όταν τελείωνε το πρώτο μέρος με τον Πρόεδρο του Δικαστηρίου να ρωτάει απευθυνόμενος στους Ενόρκους αν είμαι «αθώος ή ένοχος», η μητέρα μου από κάτω και ενώπιων των παρευρισκομένων θεατών, φώναζε πάντα: «αθώος-αθώος» ενώ βάσει του ρόλου δεν ήμουν αθώος αλλά ένοχος για πολλά πράγματα! (γέλιο).

Θυμάμαι επίσης να κάθεται δίπλα σε κόσμο, να τους πιάνει την κουβέντα και μετά από λίγο δείχνοντάς με, τους ξεφούρνιζε τη φοβερή φράση: "Γιος μου". Ήταν περήφανη για εμένα. Είχε χιούμορ και ήταν εξαιρετικά φιλοσοφημένη. Έλεγε μια έκφραση την οποία έχω κρατήσει και την χρησιμοποιώ είτε με χιούμορ είτε σοβαρά: «μην ανησυχείς παιδί μου, ζωή είναι θα περάσει»! Αργότερα, το θέατρο ήταν αυτό που ουσιαστικά με μόρφωσε και με διαμόρφωσε. Θα ήθελα εδώ να κάνω δημοσίως μία εξομολόγηση: νιώθω ευγνωμοσύνη γιατί το θέατρο ήταν αυτό που με έκανε άνθρωπο.

Ο Γρηγόρης Βαλτινός με τη Μελίνα Μερκούρη και τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ

Επιθυμείτε να επιστρέψετε στη Θεσσαλονίκη;

Θα το ήθελα πολύ αν φυσικά με ακολουθήσουν οι άνθρωποι που αγαπώ. Είναι δύσκολο να αλλάξεις έδρα. Η «ρίζα» είναι σημαντικό πράγμα και δεν «ξεριζώνεται». Δεν θέλω να σκέφτομαι από τώρα τη σύνταξη. Το βασικό μου μέλημα είναι να μη σταματήσω να κάνω πράγματα. Με εκφράζει απόλυτα η ρήση «να δουλεύουμε» του Τσέχωφ στις «Τρεις αδερφές» και στο «Θείο Βάνια». Δεν είναι τυχαίο. Μέσα από τη δουλειά δημιουργείς, υπάρχεις, επιτελείς το σκοπό σου. Είμαστε περαστικοί από δω. Πρέπει να αφήνουμε πράγματα πίσω για τους επόμενους. Αυτή είναι η αθανασία. Η σάρκα θα λιώσει πολύ γρήγορα ενώ η ουσία είναι το κληροδότημα δηλαδή οι πράξεις που θα αφήσουμε πίσω μας οι οποίες μπορούν να δώσουν σε κάποιους την έμπνευση, να δώσουν το παράδειγμα. Είμαι της πράξης και όχι της θεωρίας. Δεν λέω τίποτα πριν το υλοποιήσω.

Ευθύμιος Καλεβράς (γλύπτης, μαθητής του Θανάση Απάρτη).

Ο Ευθύμιος Καλεβράς είναι θείος μου. Δεν ζει πια. Τον αγαπούσα υπερβολικά και τον αγαπώ ακόμη γιατί πάντα θα υπάρχει για εμένα, θα είναι δίπλα μου. Αυτός ο άνθρωπος είχε μια καταπληκτική ψυχή που καθρεπτιζόταν στα μάτια του, ήταν διακριτή στην φυσιογνωμία του. Ήταν ένας μεγάλος γλύπτης και ως καλλιτέχνης «ζωγράφιζε». Έφτιαχνε ρεαλιστικά έργα. Τα δημιουργήματά του είχαν μία υπέρβαση, μία ανάταση. Μέσα από τα γλυπτά του έβλεπες το βαθύτερο νόημα όσων ήθελε να πει χωρίς λόγια. Αυτό ήταν που με τρέλαινε στην τέχνη του και αυτό είναι που θέλω κι εγώ να πετύχω στο θέατρο. Να μην είμαι ακατανόητος και δήθεν. Θέλω να υπάρχει ποιητικός ρεαλισμός στο αποτέλεσμα όσων καταπιάνομαι. Έζησα από πολύ κοντά την τέχνη του και αυτό που εκτίμησα είναι ότι δεν υπέκυψε ποτέ στις «σειρήνες» της Αθήνας και έμεινε στον τόπο του στον Καταχά όπου είναι και το χωριό του πατέρα μου. Ακόμα βρίσκεται εκεί το εργαστήριο και το σπίτι του με πολλά έργα μέσα τα οποία τα έχω δει ένα προς ένα. Έργα υπερβατικά, θεσπέσια.

2_eythymios_kalebras_fotogrfiko_arheio_g.baltinoy.jpg — Ευθύμιος Καλεβράς (γλύπτης, μαθητής του Θανάση Απάρτη)

Το 1980 ξεκίνησε η πορεία σας στο θέατρο και τώρα βρισκόμαστε στο 2020. Εν αρχή ήν το ήθος;

Το θέατρο είναι πολλά πράγματα. Είναι μια τέχνη που συνδυάζει πολλές τέχνες παράλληλα. Συνδυάζει τη γραφή, τη μουσική, την ποίηση, την ζωγραφική, τη γλυπτική, τη σκηνογραφία, την ενδυματολογία, την ιστορία και την φιλοσοφία. Για το λόγο αυτό ο καλλιτέχνης του θεάτρου πρέπει να συνδυάζει εξίσου πολλά πράγματα. Είναι δύσκολη η επιβίωση και για να το κατορθώσει πρέπει να παράξει κάτι το οποίο να το επικοινωνήσει. Δεν λέω να κάνει καριέρα και να πετύχει, δεν μου αρέσει η χρήση της λέξης «καριέρα» παρά μόνον όταν αυτό που κάνει τελικά επικοινωνεί, επιβραβεύεται και του δίνει το επόμενο βήμα. Θέλει ήθος, χαρακτήρα, ταπεινότητα για τη ζωή και τον άνθρωπο, σφαιρική γνώση, καθημερινή δουλειά και τεράστια προετοιμασία γιατί σε όλους δίνεται πάντα μια ευκαιρία και το θέμα είναι να είναι έτοιμοι να την αξιοποιήσουν.

Μέσα από τη μεγάλη πορεία σας θεωρείτε ότι έχετε εν τέλει εκπληρώσει τους βασικούς σας στόχους;

Ποτέ μα ποτέ δεν τελειώνει αυτή η τέχνη. Ποτέ δεν τελειώνουν τα έργα που θα ήθελες να παίξεις όπως ποτέ δεν τελειώνουν τα θέματα που θα ήθελες να επεξεργαστείς. Ποτέ. Αν μάλιστα έχεις την υγεία σου -αυτό είναι το σπουδαιότερο- τότε έχεις και την όρεξη να συνεχίσεις. Όταν έχεις ταυτίσει τη ζωή και την ύπαρξή σου με τη δουλειά που τυγχάνει μάλιστα να είναι ανθρωποκεντρική (ενδεχομένως εκεί προκύπτει η ταύτιση) τότε δεν τελειώνουν ποτέ οι στόχοι. Ποτέ δεν θα είσαι ικανοποιημένος και πάντα θα επιθυμείς να κάνεις το επόμενο βήμα.

Είστε αναγνωρίσιμος μέσα από τους ρόλους σας. Νιώθετε διάσημος;

Πόσο διάσημος μπορεί να νιώθει κάποιος στην Ελλάδα; Βέβαια με τα κανάλια, τους δορυφόρους και τους δίσκους «παιζόμαστε» σε ολόκληρο τον πλανήτη. Συναντώ ανθρώπους από Αμερική, Αυστραλία, Αραβικές Χώρες και μου λένε: σας βλέπουμε κάθε μέρα στα σίριαλ εκεί. Όπως και να ‘χει η αγορά της Ελλάδας θα συνεχίσει να είναι μικρή. Η δύναμη της θα είναι ανύπαρκτη όπως ανύπαρκτες είναι και οι απολαβές ενός καλλιτέχνη. Στην Αμερική όταν κάποιος κάνει μια ταινία αμείβεται για τα επόμενα χρόνια της ζωής του και ο ίδιος και οι κληρονόμοι του. Εδώ, «παιζόμαστε» σε όλο τον κόσμο και δεν έχουμε καμία απολαβή.

Θα σας έλεγα όμως ότι νιώθω περισσότερο οικείος ή αναγνωρίσιμος. Ίσως και να είμαι «διάσημος» αφού το λέτε. Η διασημότητα όμως έχει προνόμια και υποχρεώσεις. «Σέρνει» μαζί της μια ευπρεπή κοινωνική συμπεριφορά. Η δύναμη της επιρροής «σέρνει» επίσης και την υποχρέωση, είτε στην κοινωνική είτε στην πολιτική παρέμβαση. Αποτελεί το πρότυπο που πολλοί άνθρωποι μπορεί να έχουν στο μυαλό τους. Για το λόγο αυτό θα πρέπει κάποιος να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός γιατί όταν καταρρίπτονται πρότυπα καλλιτεχνών που είχαν τοποθετηθεί ψηλά, αυτομάτως γκρεμίζονται οι αξίες της ζωής ενός ανθρώπου. Οι κοινωνικές ή οι πολιτικές αξίες έχουν να κάνουν με το χαρακτήρα, με τη συμπεριφορά και με το ήθος που κατέχει κάποιος. Προσωπικά, η διασημότητα μού είναι ένα ευχάριστο «βάρος».

Ο Γρηγόρης Βαλτινός με τον Μίκη Θεοδωράκη

Είστε περήφανος ως Έλληνας;

Καλόν είναι να πατάμε στο παρελθόν και να το προσαρμόζουμε στο παρόν αλλιώς έχουμε να κάνουμε με παρελθοντολογία η οποία πολλές φορές αποτελεί άλλοθι. Ακούω συχνά κάποιους Έλληνες-παραδείγματα προς αποφυγήν να επικαλούνται την αρχαιοελληνική τους ρίζα για να αποκτήσουν αξία. Υπάρχουν όμως και Έλληνες που καταφέρνουν να τιμούν το παρελθόν και ζουν συνειδητά στο παρόν. Αυτοί είναι σπουδαίοι και ως καλλιτέχνες και ως άνθρωποι.

Θα υπάρξει κάτι καινούριο στην τηλεόραση, στο μεγάλο πανί ή στο θέατρο;

Μέχρι τώρα δεν έχω κάνει σινεμά. Προφανώς οι ταινίες που ήθελα δεν με θέλανε. Θα κάνω όμως! Είναι μια εξαιρετικά αγαπημένη τέχνη και ένα από τα πράγματα που με οδήγησαν στο θέατρο γιατί πιτσιρικάς ήμουν μηχανικός προβολής κινηματογράφου. Ήμουν το παιδί, ο Τότο από την ταινία του Τορνατόρε «Σινεμά ο Παράδεισος» που έκοβε τα «φιλιά». Επειδή υπήρχε δικτατορία στην Ελλάδα και λογοκρισία δεν μας άφηναν να προβάλουμε ερωτικές σκηνές οπότε κάποιος έπρεπε να τις κόβει. Μαζί με αυτές, μοιραία, να κόβει και τα φιλιά. Δυστυχώς δεν τα κράτησα, έπρεπε να τα επιστρέψω. Τα φιλιά πρέπει να επιστρέφονται! (γέλιο). Ίσως ο λόγος που ακόμα δεν το έχω κάνει είναι για να ζήσω τον απόλυτο έρωτα, να κάνω δηλαδή το απόλυτο σενάριο για εμένα και τον ψυχισμό μου σε μια καταπληκτικά σκηνοθετημένη ταινία.

Ένας καλλιτέχνης μέσα στο περιβάλλον του θεάτρου μπορεί να ζήσει και να εκτελέσει. Προσωπικά όλα τα έργα που έχω κάνει τα έχω ερωτευτεί. Όλους τους ανθρώπους που έχω φίλους, τους αναζητούσε η ψυχή και η καρδιά μου καιρό πριν. Όλοι οι άνθρωποι που έχασα και θρήνησα ήταν μια τεράστια απώλεια γιατί τους «ξερίζωσα» από την ψυχή μου. Νομίζω ότι ο καθένας προετοιμάζει τον χαρακτήρα και τον ψυχισμό του γνωρίζοντας από πριν τι είναι αυτό που αναζητάει η ψυχή του. Είτε πρόκειται για άνθρωπο, είτε έργο τέχνης, είτε σύντροφο, είτε φίλο, είτε ένα αντικείμενο που ξαφνικά βλέπουμε και μας αιχμαλωτίζει. Λέμε πως μας αρέσει κάτι ακόμα και αν είναι αντιαισθητικό και εκεί υπάρχει σύνδεση ψυχής. Λέω πάντα ότι ο καλλιτέχνης είναι ένα ον το οποίο σκέφτεται με την ψυχή και την καρδιά αλλά αισθάνεται με το μυαλό. Εκεί είναι ο στόχος. Σκέπτομαι λοιπόν να κάνω κάποια ταινία στο μέλλον και την αναμένω σαν έναν μεγάλο έρωτα που περιμένουμε να μας συμβεί. Δεν υπάρχει καν στα σκαριά. Στην δε τηλεόραση υπάρχουν προτάσεις και εάν κάτι με συγκινήσει θα το κάνω. Το θέατρο όμως είναι το φυσικό μου περιβάλλον. Είναι ο τροφοδότης σε όλα, στην τηλεόραση, στο σινεμά, στο ραδιόφωνο. Παντού.

Τι σας έλκει προς δημιουργία;

Ό,τι κάνω πρέπει να έχει απαραιτήτως μέσα το στοιχείο του έρωτα. Πρέπει δηλαδή να το ερωτευτώ, να το αγαπήσω για να μπορέσω να το υπηρετήσω. Γι’ αυτό αργώ πολύ να πάρω αποφάσεις για έργα και συνεργάτες. Ο έρωτας βέβαια δεν σε ρωτάει για αποφάσεις. Σε βρίσκει έτοιμο και επεξεργασμένο γιατί εν τέλει αυτό που επιλέγουμε να ερωτευτούμε είναι ενδεχομένως αυτό που χρόνια αναζητάμε μέσα μας. Άρα το μέσα μας έχει δουλέψει το σκοτεινό αντικείμενο του πόθου πολύ καιρό πριν όπως λέει και ο Λουίς Μπουνιουέλ σε μια ταινία του.

Μνήμες: Paul Newman

Το 2000 είχαμε πάει στη Νέα Υόρκη με τον Οιδίποδα Τύραννο. Την τελευταία ημέρα των παραστάσεων μας ζήτησαν να κάνουμε μια δεύτερη διπλή παράσταση. Τελειώνω την πρώτη παράσταση, την απογευματινή στις 4:30 η ώρα και η επόμενη ήταν στις 8:00. Είχα ακόμα αίματα από το ρόλο, έβρεχε και ήμουν τυλιγμένος με μια κουβέρτα όταν με ρώτησε ο υπεύθυνος «Γρηγόρη είσαι μέσα;». Του απάντησα «ναι, ετοιμάζομαι». Τότε μου ανακοίνωσε ότι έξω βρισκόταν ο Πωλ Νιούμαν. Του είπα «άσε τις βλακείες, έχω κάνει την απογευματινή μου και σε δύο ώρες θα κάνω και τη δεύτερη βραδινή και δεν έχω καθόλου κέφι για πλάκα». Και μου φώναξε «βρε, έξω είναι ο Πωλ Νιούμαν με τη γυναίκα του!». Ανοίγω την πόρτα και όντως βλέπω τον Πωλ Νιούμαν με την Γούντγουορθ. Κρατούσε μια μεγάλη ομπρέλα γιατί έβρεχε όπως σας είπα. Με το που με είδε, έτσι όπως στηριζόταν με τα δύο του χέρια στην ομπρέλα, σκύβει το πρόσωπο υποκλινόμενος μπροστά μου. Καταλαβαίνετε τι έπαθα εκείνη την ώρα… Χαιρετιστήκαμε, μιλήσαμε, βγάλαμε και φωτογραφίες. Ήταν απίστευτη συνάντηση!

Ήταν τυχαίο και αυτό που σας είχε πει ο Άλαν Μπέιτς;

Αναφέρεστε στον ηθοποιό που έγινε παγκοσμίως γνωστός από την ερμηνεία του στην ταινία «Αλέξης Ζορμπάς» δίπλα στον Άντονι Κουίν. Τότε έπαιζα στο Θέατρο Διονύσια και τον έφερε εκεί ο Μιχάλης Κακογιάννης για να δει την παράσταση. Ο ρόλος μου δεν είχε καμία σχέση με τον Ζορμπά (έκανα έναν κοσμοπολίτη μπον βιβέρ και οπτικά ίσως να με συνέδεσε με τον Κουίν). Τότε ήταν που μου είπε ο Άλαν Μπέιτς «You can play Zorbas!». Του είπα «When? Now?» και μου απάντησε «No, a little bit later». Όχι, δεν ήταν καθόλου τυχαίο αυτό που μου είπε γιατί έμεινε στο μυαλό μου. Ήταν προφητικός και το 2017 όντως το υλοποίησα.

Ποια είναι η επόμενη θεατρική σας παράσταση;

Ο Κωστής Παλαμάς. Η πρόταση ήταν της Μαρίας Παναγιωτακόπουλου που έχει κάνει το κείμενο. Είναι εμπνευσμένο από το βιβλίο της και φέρει τον ίδιο τίτλο με την παράσταση «Κωστής Παλαμάς- Οι μούσες που αγάπησα» που θα εκδοθεί σύντομα. Η μουσική ανήκει στον Σάκη Παπαδημητρίου και έχει συντελεστές ένα κουαρτέτο από γυναίκες μουσικούς, τις καλύτερες που έχουμε στην Ελλάδα.

Την παράσταση τη σκηνοθετώ. Θα ασχοληθώ με ένα μεγάλο μου έρωτα: την ποίηση. Ο Παλαμάς μου δίνει τη δυνατότητα να κάνω εικόνα το ποίημα, να κάνω εικόνα την ανθρώπινη ψυχή. Οι πρόβες είναι συναρπαστικές, η έμπνευση είναι πλούσια από όλους. Δεν θα διαρκέσει πολύ γιατί οι παραστάσεις είναι μετρημένες. Για εμένα είναι μια μεγάλη στιγμή γιατί μου δίνεται η ευκαιρία να «πλύνω» το μυαλό και την ψυχή μου από το θέατρο που έχει συγκεκριμένο τρόπο λειτουργίας και εδώ μιλάμε για άλλη πυκνότητα, άλλη φόρμα. Οι παραστάσεις θα δοθούν σε πόλεις που σχετίζονται με τον ποιητή, στη γενέτειρα του την Πάτρα, στο Μεσολόγγι που μεγάλωσε, στην Αθήνα και στο Αίγιο. Μπορεί να παιχτεί και τον χειμώνα κάπου αλλά ακόμα είναι υπό σκέψη.

Πως κρίνετε τις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί με την Τουρκία; Θα «ισιώσουν» τα πράγματα;

Τα σχέδια της Τουρκίας δεν είναι τωρινά. Υπάρχουν χάρτες και δηλώσεις από το παρελθόν, πριν 30 40 και 50 χρόνια, που δείχνουν ακριβώς αυτό που γίνεται σήμερα. Οι Τούρκοι έχουν πρόγραμμα και προσπαθούν να το υλοποιήσουν. Εμείς πρέπει να κάνουμε τους κατάλληλους χειρισμούς και με τις κατάλληλες συμμαχίες να μπορέσουμε να αποτρέψουμε τις τουρκικές ορέξεις. Ίσως να γίνει και κάνα «ντου» έτσι για τον τσαμπουκά. Δεν γίνεται να μην «ισιώσουν» τα πράγματα. Το θέμα είναι πόσο «στραβό» θα είναι το ίσιωμα..

Τι είναι αυτό που μας κάνει καλύτερους ανθρώπους;

Η γνώση δεν μας κάνει καλύτερους ανθρώπους γιατί έχουμε δει γνωστικούς ανάλγητους. Ούτε η επιστήμη γιατί επίσης έχουμε δει επιστήμονες ανάλγητους. Νομίζω ότι εκείνο που μας κάνει καλούς ανθρώπους είναι η καλή ψυχή μας. Το τι όμως είναι καλή ψυχή είναι μεγάλη συζήτηση. Τα στοιχεία μιας καλής ψυχής είναι η ταπεινότητα, είναι η ευγνωμοσύνη για την ύπαρξη, είναι η διαρκής αναζήτηση, η αγάπη για τον άνθρωπο και για τον εαυτό μας. Καμιά φορά όταν μισούμε τον εαυτό μας μισούμε και όλους τους ανθρώπους. Η ψυχική υγεία είναι οι νέοι στόχοι. Πρέπει να έχουμε στόχους να έχουμε φιλοδοξίες, να παθιαζόμαστε με πράγματα υγιή. Αυτά είναι κάποια από τα βασικά στοιχεία μιας καλής ψυχής η οποία μας σπρώχνει προς το καλύτερο.

Αγαπάτε αλλήλους;

Πάντα αγαπάμε και πάντα ερωτευόμαστε. Το θέμα είναι όχι τόσο τι ερωτευόμαστε -γιατί αυτό είναι ανεξέλεγκτο- αλλά τι αγαπάμε. Δυστυχώς στους καιρούς που διανύουμε πάρα πολλοί άνθρωποι αγαπάνε τοξικά και χάνουν την ουσία των πραγμάτων.