Μελαχρινός Βελέντζας - Αμαλία Καβάλη: «Είναι σημαντικό να μη θεωρούμε δεδομένη τη ζωή»

Το Θέατρο Πόρτα καλωσορίζει τη νέα θεατρική σεζόν με το έργο «Πόσο κοστίζει να ζεις;» της Μαρτίνα Μαγιόκ, σε σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου. Ενα τολμηρό κείμενο, το οποίο αμφισβητεί τις στερεοτυπικές αντιλήψεις για τα άτομα με αναπηρία και εμβαθύνει στους τρόπους με τους οποίους η κοινωνική τάξη, η φυλή, η εθνικότητα και ο πλούτος μπορούν να δημιουργήσουν χάσματα μεταξύ των ανθρώπων, ακόμη και αν εκείνοι λαχταρούν τη σύνδεση.

«Είναι μια βαθιά ανθρώπινη ιστορία για τις αναπηρίες όλων μας. Έχει ενδιαφέρον που η Μαγιόκ χρησιμοποιεί ως αφορμή το θέμα της αναπηρίας όπως συλλογικά την αντιλαμβανόμαστε, δηλαδή ως έναν περιορισμό που είναι εμφανής, για να μιλήσει για τις άλλες αναπηρίες που δεν είναι τόσο εμφανείς και αφορούν τον τρόπο που επικοινωνούμε ως άνθρωποι. Αναπηρίες που άπτονται του συναισθηματικού μας κόσμου και τις οποίες προσπαθούμε να κρύψουμε φοβούμενοι την έκθεση. Έτσι, το κείμενο ανατρέπει στερεότυπα που αναπαράγουμε και αγγίζει μέσα και από το χιούμορ υπαρξιακά ζητήματα όπως η απώλεια, ο θάνατος, η ματαίωση, η ελπίδα, η αποδοχή της πραγματικότητας και ο χρόνος που δίνουμε ή δεν δίνουμε για να ακούσουμε τους άλλους» τονίζει ο Μελαχρινός Βελέντζας στο ethnos.gr.

Οι πρόβες των ηθοποιών -Φώτης Στρατηγός, Αμαλία Καβάλη, Ειρήνη Μακρή και Μελαχρινός Βελέντζας- ξεκίνησαν την περίοδο της καραντίνας μέσω zoom και μ’ έναν ενδιαφέροντα και πρωτότυπο τρόπο άρχισαν ν’ ανακαλύπτουν τον κόσμο του έργου, όντας κι εκείνοι σε συνθήκες αγκύλωσης και δεδομένης απόστασης. Στο βραβευμένο έργο με Πούλιτζερ, τέσσερις άνθρωποι πασχίζουν να τα βγάλουν πέρα με τις αναπηρίες τους. Για δύο από αυτούς οι αναπηρίες είναι εξωτερικές, αλλά όλοι ανακαλύπτουν ότι κρύβουν εσωτερικές, καθώς μάχονται ανά ζεύγη για να επανακαθορίσουν τις αξίες τους. Αξίες που ψυχορραγούν μετά τα πλήγματα μιας αμείλικτης πραγματικότητας, που συνθλίβει τις ανθρώπινες προσδοκίες με κυνισμό.

Η ηθοποιός Αμαλία Καβάλη υποδύεται μία γυναίκα, η οποία είναι σε μια πολύ ιδιαίτερη συνθήκη: έξι μήνες τώρα είναι τετραπληγική και βρίσκεται σε διαδικασία διαζυγίου με τον σύζυγό της. Προσπαθεί να διαχειριστεί αυτή τη νέα πραγματικότητα. Παράλληλα, ο Μελαχρινός ενσαρκώνει τον Έντι, ο οποίος είναι ένας άνθρωπος που μετακινείται μέσα στο έργο και προσπαθεί με αυτόν τον τρόπο να μετακινήσει και τους γύρω του. «Νομίζω κοινά στοιχεία με τον ρόλο μου στο συγκεκριμένο έργο είναι η μελαγχολία, καθώς και η διάθεση για αλλαγή στα πράγματα. Έχοντας κάνει πάρα πολλά ταξίδια με βαν στη ζωή μου τόσο ως παιδί όσο και ως ενήλικας, συναντώμαι με αυτόν τον πρώην οδηγό φορτηγού και τον τρόπο που η φαντασία του ξεδιπλώνεται, καθώς οι ρόδες του φορτηγού του διασχίζουν τους ατέλειωτους σκοτεινούς και μελαγχολικούς δρόμους των ταξιδιών του» αναφέρει ο ηθοποιός.

Ποια γεύση θα ήθελαν να μείνει στον θεατή μετά το τέλος της παράστασης; «Αν η παράσταση ως συνολική καλλιτεχνική πρόταση καταφέρνει να κινητοποιήσει τον θεατή να σκεφτεί και να αισθανθεί, αυτό νομίζω πως είναι αρκετό. Το τι γεύση θα έχει αυτή η μετακίνηση αφορά τον κάθε θεατή προσωπικά. Το ζήτημα είναι εμείς από σκηνής να μπορέσουμε να αφηγηθούμε την ιστορία μ’ έναν τρόπο που μας αφορά πραγματικά και ταυτόχρονα μην ξεχνώντας πως όλο αυτό που αφηγούμαστε είναι ένα ψέμα. Δεν είναι εύκολο πράγμα, μα είναι μέρος αυτής της δουλειάς. Και αυτό το άνοιγμα είναι που, όταν γίνεται, κάνει τα πράγματα βαθιά ανθρώπινα και οδηγεί σ’ ένα ειλικρινές μοίρασμα. Όταν πάλι δεν γίνεται, μαθαίνεις από αυτό και προχωράς» επισημαίνουν η Αμαλία και ο Μελαχρινός.

Πώς βλέπετε την επανεκκίνηση του ελληνικού θεάτρου;

Αμαλία Καβάλη: Λόγω πανδημίας το θέατρο -όπως τόσοι άλλοι κλάδοι- έκλεισε παντελώς, αφήνοντας πολλούς επαγγελματίες να φλερτάρουν ή να υποκύπτουν στην ένδεια. Ήρθε ο καιρός να ξαναβρεθούμε όλοι μαζί σε κλειστό χώρο, να πούμε και να ακούσουμε ιστορίες. Εύχομαι ο κόσμος να έρθει στις παραστάσεις, τα θέατρα τηρούν όλα τα απαραίτητα μέτρα.

Τι θα κρατήσετε από την περίοδο του lockdown;

Αμαλία Καβάλη: Έφτιαξα πολλές ωραίες αναμνήσεις, περνώντας άσκοπα τον χρόνο μου με το σύντροφό μου.

Στον κόσμο του θεάτρου, με όλα αυτά που έχουν συμβεί τους τελευταίους μήνες έχουν γεννήσει μια νέα και ειλικρινή συζήτηση;

Μελαχρινός Βελέντζας: Για να γεννηθεί κάτι νέο, έστω και υπό τη μορφή συζήτησης, απαιτείται χρόνος και συνειδητή επιλογή των ανθρώπων να κινηθούν προς μία νέα κατεύθυνση. Και φυσικά αυτό απαιτεί και προσωπικές θυσίες. Με αφορμή τον κορονοϊό άνοιξε μια μεγάλη βεντάλια θεμάτων που φυσικά δεν αφορούν μόνο το θέατρο, αλλά ολόκληρη την κοινωνία. Το ζήτημα για μένα είναι ευρύτερο και σχετίζεται με τον τρόπο που συνεννοούμαστε μεταξύ μας. Οριοθέτηση. Αυτό για εμένα είναι το ζητούμενο. Ένα πλαίσιο λειτουργίας που όμως δεν θα πρέπει να είναι άκαμπτο. Και θα είναι προϊόν διαλόγου στον οποίο δίνουμε χρόνο. Μην ξεχνάμε πως είμαστε μια κατεξοχήν συντηρητική χώρα· η διαστροφή του βίου μας σχετίζεται και μ’ έναν βαθύτερο ψευτοσυντηρητισμό. Ευτυχώς, τα τελευταία χρόνια πέφτουν αρκετά οχυρά. Με υπομονή, επιμονή και κυρίως συλλογικές προσπάθειες μπορούμε να δούμε τα πράγματα να αλλάζουν. Ό,τι κατακτάται αργά και σταθερά, αποτελεί γερή βάση για τη συνέχεια. Δεν έχουμε ανάγκη από πυροτεχνήματα.

Ποιο χαρακτηριστικό της ελληνικής κοινωνίας σας ενοχλεί περισσότερο;

Αμαλία Καβάλη: Η ευθυνοφοβία. Όταν αναλαμβάνεις την ευθύνη σου απέναντι σε κάποια συμπεριφορά ή κάποιο λάθος υπάρχει πιθανότητα να το διορθώσεις, να εξελιχθείς. Στην ελληνική κοινωνία η μετακύλιση της ευθύνης είναι σχεδόν εθνικό σπορ.

Μελαχρινός Βελέντζας: Μεγαλώνοντας προτιμώ να ασχολούμαι με τα χαρακτηριστικά που με ενοχλούν στον εαυτό μου και προσπαθώ να κάνω κάτι για να είμαι πιο λειτουργικός ως προς αυτές τις πλευρές μου. Αυτός ο δρόμος θεωρώ πως με γλιτώνει από τη γκρίνια απέναντι στα πράγματα και τους γύρω μου. Είναι εύκολο να λέμε τις μας ενοχλεί στους άλλους. Αλλά πρώτα πρέπει να στραφούμε στον εαυτό μας κάνοντας αυτοκριτική. Με ενοχλεί, λοιπόν, όταν γκρινιάζω για τα πράγματα. Και πλέον καταφεύγω στην πράξη. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα υπάρχει απουσία πολιτιστικής πολιτικής. Το διαπίστωσα και πιο εμπεριστατωμένα κατά τη διάρκεια των μεταπτυχιακών μου στις πολιτισμικές σπουδές, μα είναι και κάτι που δε χρειάζεται να έχεις σπουδάσει για να το διαπιστώσεις. Υπάρχει μία προχειρότητα και μια έλλειψη προγραμματισμού και οργάνωσης. Δεν θέλω να γκρινιάζω όμως γι’ αυτό. Προσπαθώ λοιπόν μέσα από τις επιλογές μου και όσα προτείνω ως καλλιτέχνης, να μην εγκλωβιστώ σε έναν αρνητισμό, που οδηγεί στην αδράνεια και στη μη ανάληψη ευθύνης. Διότι αυτό που μένει και ίσως επηρεάζει τα πράγματα, δεν είναι το τι είπε κάποιος, αλλά το τι έκανε. Η πράξη είναι οδηγός μου στα πράγματα.

Τι θεωρείτε σημαντικό στη ζωή;

Μελαχρινός Βελέντζας: Είναι σημαντικό να μην θεωρούμε δεδομένη τη ζωή. Αν δεν τη θεωρούμε δεδομένη, τότε είναι που αρχίζουμε να νοιαζόμαστε για το νόημα που θα της δώσουμε. Η διεκδίκηση του δικαιώματός μας να επαναπροσδιορίζουμε το νόημα της ζωής με τρόπο συμπεριληπτικό ως προς τους άλλους μας οδηγεί να μπορούμε να αμβλύνουμε τις διαφορές στις σχέσεις μας μαζί τους. Όταν δεν παγιώνονται τα πράγματα και παραμένουν ανοικτά, τότε αυξάνεται η πιθανότητα να συγκλίνουν οι άνθρωποι μεταξύ τους. Ή τουλάχιστον να μπορούν να κουβεντιάζουν. Ζούμε σε εποχή όπου οι ταυτότητες διαμορφώνονται μέσα από τη διαφοροποίηση και όχι μέσα από την αναζήτηση κοινών σημείων. Βιώνουμε την πλήρη μετάβαση από το συλλογικό στο ατομικό. Για την ακρίβεια, έχει ήδη συμβεί αυτό. Έτσι, δημιουργείται πόλωση και μία συγκρουσιακή κατάσταση ανάμεσα σε μονάδες. Δεν υπάρχει ψυχραιμία και μία διάθεση για ειλικρινή διάλογο. Στην εποχή των ατομικών προφίλ και των προσωπικών αφηγήσεων αυτό είναι ακόμη πιο δύσκολο να γίνει. Η αντίσταση σε όλο αυτό είναι κάτι που θεωρώ σημαντικό.

Οι «Άγριες Μέλισσες» συνεχίζουν να κάνουν μεγάλη επιτυχία στον ΑΝΤ1. Η αναγνωσιμότητα πόσο έχει αλλάξει την καθημερινότητά σας κ. Καβάλη;

Άγνωστοι άνθρωποι είναι φιλικά προσκείμενοι απέναντί μου, γιατί η Ουρανία -ο ρόλος που έχω στις Άγριες Μέλισσες- είναι ένας συμπαθητικός χαρακτήρας. Σίγουρα αυτό ώρες-ώρες μου φτιάχνει τη διάθεση και ας ξέρω πως είναι μια ανεδαφική αποδοχή, γιατί οι περισσότεροι χαίρονται που βλέπουν αυτό τον συμπαθή χαρακτήρα. Εγώ, όμως, δεν είμαι η Ουρανία.

Με τα όσα έχετε δει μέχρι τώρα, πώς σας φαίνεται ο κόσμος της μικρής οθόνης;

Τον απολαμβάνω. Η συνθήκη του γυρίσματος είναι πολύ διαφορετική από τη συνθήκη του θεάτρου. Δεν είχα ξανακάνει γύρισμα πριν από τις «Άγριες Μέλισσες» και έτσι δυο χρόνια τώρα έχω την ευκαιρία να μαθαίνω κάτι καινούργιο που μου αρέσει, ανάμεσα σε υπέροχους συνεργάτες.

Πριν από λίγες ημέρες, οι τηλεθεατές είδαν μία αρκετά συγκινητική σκηνή στη σειρά του ΑΝΤ1. Ο Κυριάκος και η Ουρανία έφτασαν στη Λέρο για να δουν τον Μπάμπη. Πώς ήταν το κλίμα στα γυρίσματα της συγκεκριμένης σκηνής;

Ήταν μια δύσκολη σκηνή. Δεν ξέρω αν υπάρχει κάποιο ιστορικό υπόβαθρο σε αυτό, αν μπορούσαν δηλαδή συγγενείς να δουν κρατούμενους, αλλά δεν μπορούσα να σταματήσω να σκέφτομαι, όσο κάναμε τις σκηνές, πως υπήρχαν πραγματικοί άνθρωποι που θα θυσίαζαν πολλά για να έχουν την ευκαιρία να ξαναδούν ένα αγαπημένο πρόσωπο στην εξορία.

Το έργο «Πόσο κοστίζει να ζεις;» της Μαρτίνα Μάγιοκ δημιουργήθηκε από την ανάπτυξη του μονόπρακτου «John, Who's Here From Cambridge» του 2015, όπου στην αρχική μορφή των δύο χαρακτήρων η συγγραφέας προσέθεσε ένα δεύτερο ζευγάρι. Έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο Williamstown Theatre Festival, στη Μασαχουσέτη στις 29 Ιουνίου 2016. Στη συνέχεια, ανέβηκε στο New York City Center σε μία παραγωγή του Manhattan Theatre Club, που άνοιξε επίσημα στις 7 Ιουνίου 2017. Εκτός από το Πούλιτζερ, το «Cost of Living» έχει κερδίσει δύο βραβεία Lucille Lortel Awards.

Η παράσταση «Πόσο κοστίζει να ζεις;» παίζεται στο θέατρο Πόρτα, σε σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου, μέχρι τις 14 Νοεμβρίου κάθε Σάββατο στις 21:00 και Κυριακή στις 19.00, ενώ από τις 22 Νοεμβρίου κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00. Το έργο είναι κατάλληλο για θεατές άνω των 16 ετών.

Λίγα λόγια για τη Martyna Majok

Η Μαρτίνα Μάγιοκ (Martyna Majok) γεννήθηκε στο Μπίτομ της Πολωνίας το 1985. Σε ηλικία πέντε ετών μετανάστευσε με τη μητέρα της στις Ηνωμένες Πολιτείες. Μεγάλωσε στο Νιου Τζέρσι, σε μία περιοχή μεταναστών της εργατικής τάξης, όπου και φοίτησε στα πρώτα της σχολεία. Είναι απόφοιτος του Πανεπιστημίου του Σικάγο, του Γέιλ (Yale School of Drama) και της διάσημης σχολής Julliard της Νέας Υόρκης. Από νωρίς, έδειξε το ενδιαφέρον της για σύνθετα κοινωνικά και οικονομικά θέματα.

Το πρώτο της έργο ήταν το «Mouse in Jar», μία ιστορία για μία μητέρα με σύνδρομο Στοκχόλμης και τις δύο κόρες της, που ζουν σε ένα υπόγειο διαμέρισμα. Το «Τhe friendship of her thighs», άλλο ένα έργο της για τη βία κατά των γυναικών, βραβεύτηκε με το «Jane Chambers Student Feminist Playwriting Prize» (2011). Το «reWilding» παρουσιάζει μία αποκλεισμένη και περιθωριοποιημένη κοινότητα, παράξενη και ξεχασμένη. Στο «Queens» και στο μονόπρακτο «John, who's here from Cambridge», αγγίζει ένα θέμα εμπνευσμένο από την προσωπική της ζωή, τις προκλήσεις της μετανάστευσης και τις προσπάθειες σύγκλισης των άκρων.

Η μητέρα της, μία Πολωνέζα μετανάστρια και οι αγώνες της, αποτελεί τη μεγαλύτερή της έμπνευση. Για την Μάγιοκ το θέατρο είναι ένας τόπος αναζήτησης της αλήθειας. Θεωρεί επίτευγμά της τη σαφήνεια στο δράμα και την ικανότητά της να μεταφέρει στη σκηνή τις εικόνες που παρατηρεί. Δεν εφευρίσκει κόσμους, αλλά δημιουργεί από ήδη υπάρχοντες, μαθαίνει από τη ζωή και συχνά την αναπαριστά στην πιο οδυνηρή της μορφή.