Ποιος ήταν ο αυτοκράτορας της Αϊτής που από σκλάβος έγινε τύραννος, δολοφονήθηκε, διαμελίστηκε και τέλος ανακηρύχτηκε σε εθνάρχη

Ήταν ο αυτοκράτορας της Αϊτής, που δολοφονήθηκε μια μέρα σαν σήμερα, 17 Οκτωβρίου του 1809. Από σκλάβος έγινε τύραννος, δολοφονήθηκε, διαμελίστηκε και τέλος ανακηρύχτηκε σε εθνάρχη

Το όνομα που του έδωσαν οι γονείς του ήταν Ζαν Ζακ Ντουκλό· από τον κύριό του απέκτησε ένα όνομα ακόμα Ζαν Ζακ Ντεσαλίν, ο ίδιος όμως προτίμησε ένα πιο λαμπρό, που θα καθρέφτιζε την ισχύ του: Ιάκωβος ο Α’… Και Β’ δεν υπήρξε για να τον διαδεχτεί, ποτέ.

Ο Jean-Jacques Duclos γεννήθηκε ως σκλάβος στο Κορμιέ, μια φυτεία στην Αϊτή της Ισπανιόλας και πέθανε σαν τύραννος, μια μέρα σαν σήμερα 17 Οκτωβρίου του 1806 δολοφονημένος από εκείνους που καταδυνάστεψε.

Ο Ζαν Ζακ Ντουκλό εργάστηκε στα χωράφια με τα ζαχαροκάλαμα μέχρι τα 30 του χρόνια κι έπειτα αγοράστηκε από ένα λευκό που πήρε το όνομα του: Ζαν Ζακ Ντεσαλίν. Η ζωή στις φυτείες ζαχαροκάλαμου ήταν περισσότερο θάνατος… Οι γάλλοι αποικιοκράτες της Αϊτής έφερναν καραβιές τους σκλάβους, για να αντικαταστήσουν εκείνους που πέθαιναν με ένα ζαχαροκάλαμο στο χέρι και ένα αναστεναγμό στο στόμα.
Ο Ζαν Ζακ έμαθε να πολεμάει τότε από μια «αμαζόνα» της Δαχομέης, την Βικτόρια Μοντού που γνώριζε να μάχεται πιο καλά κι από τους άντρες.

Και αρχίζει η επανάσταση των Αϊτινών. Το βραδυκίνητο ρολόι του χρόνου έδειχνε 1791.
Οι αντάρτες της Αϊτής πολέμησαν εναντίον γάλλων αποίκων και όχι μόνο. Πήγαν και Ισπανοί και Βρετανοί να βοηθήσουν τους Γάλλους μη και ξυπνήσουν κι άλλοι λαοί της Καραϊβικής και χαθούν τα έσοδα από τα ζαχαροκάλαμα. Άλλωστε οι Γάλλοι αποκαλούσαν την Αϊτή, Μαργαριτάρι των Αντιλλών τόσο για την ομορφιά της όσο και για τα έσοδα που έφερνε στο Βασίλειο της Γαλλίας. Να χαθούν όλα αυτά; Ε, πάει πολύ!

Ο Ζαν Ζακ Ντεσαλίν ακολούθησε την εξέγερση των σκλάβων στις βόρειες πεδιάδες και γρήγορα ονομάστηκε υπολοχαγός και έφυγε ανατολικλά, στον Άγιο Δομίνικο που κι εκεί η φωτιά της επανάσταση κατέκαιγε τους αποικιοκράτες. Οι Γάλλοι, που πρώτα κατάργησαν τη δουλεία εμπνεόμενοι από τις αρχές της Γαλλικής Επανάστασης, έστειλαν εκστρατευτικό σώμα στην Αϊτή με επικεφαλής τον στρατηγό Τσαρλς Λεκλέρκ, σύζυγο της Πολίνας Βοναπάρτη, αδελφής του Μεγάλου Ναπολέοντα. Κι ο Ζαν Ζακ που δεν ήξερε από γάλλους μεγαλόσχημους και τέτοια υπερβολικά νίκησε τον Λεκλέρκ στη μάχη του Κρετ Α’ Πιερό και έγινε πια διάσημος.

Ελευθερία ή θάνατος...

Στη μάχη ο Ζαν Ζακ είχε στο πλάι του 1300 άνδρες που υπερασπίζονταν ένα φρούριο κι ο στρατηγός υπό τις διαταγές του 18.000, που προσπαθούσαν να το καταλάβουν. Ο Ντεσαλίν ήταν έξυπνος. Πριν ανάψει η μάχη, ο ίδιος άναψε έναν πυρσό, τον κούνησε μπροστά στα μάτια των ανδρών του και τους φώναξε: «Αν μπουν οι Γάλλοι στο οχυρό, θα το ανατινάξω. Δεν θα μείνει ψυχή ζωντανή»… Και οι σκλάβοι τι είχαν να χάσουν; Πολέμησαν με πάθος και 20 μέρες μετά, νικημένοι από την πείνα και προκαλώντας μεγάλη καταστροφή στο στράτευμα του Λεκλέρκ, άφησαν το φρούριο και χάθηκαν στα βουνά δίχως σημαντικές απώλειες!

Και ο καιροσκόπος Ζαν Ζακ κατάλαβε ότι οι Γάλλοι δεν το βάζουν κάτω με μια αποτυχία και πήγε με το μέρος τους! Και μετά, όταν πάλι κατάλαβε ότι οι απόγονοι του Μολιέρου θα ξαναέφερναν τη δουλεία στα χώματα της Αϊτής, ο Ζαν Ζακ ξαναγύρισε στο στρατόπεδο των «δικών» του! Όπου φυσούσε ο άνεμος πήγαινε; Έτσι ακριβώς! Ο στρατηγός Λεκλέρκ στο μεταξύ πέθανε από κίτρινο πυρετό και μαζί τον ακολούθησε το μισό και βάλε γαλλικό στράτευμα!!
Κι ό,τι δεν κατάφεραν οι Αϊτινοί επαναστάτες το κατάφερε ο κίτρινος πυρετός:

Και οι ιθαγενείς νησιώτες πέταξαν τους αποικιοκράτες στη θάλασσα. Την 1η Ιανουαρίου του 1804, ο Ντεσαλίν κήρυξε επίσημα την ανεξαρτησία της πρώην αποικίας και την μετονόμασε σε «Ayiti» από Hayti ως φόρο τιμής στους ιθαγενείς Taino. Και ο Ζαν Ζακ, που κέρδισε την εμπιστοσύνη των «δικών» του έγινε πια ηγέτης και διέταξε να σφαγιαστούν όλοι οι λευκοί άποικοι και να πεταχτούν να φάνε τα σκυλόψαρα να χορτάσουν απονιά, εγωπάθεια και φιλαργυρία…

Η Αϊτή έγινε η πρώτη χώρα στην αμερικανική ήπειρο που κατάργησε οριστικά τη δουλεία. Κι αφού αυτοανακηρύχτηκε ο απόλυτος άρχων Ιάκωβος Α’, ο Ζαν Ζακ, ο άλλοτε σκλάβος, πήρε και τον παλιό ιδιοκτήτη του στη δούλεψή του να του μάθει τι θα πει αυταρχισμός. Όσες γαλλικές δυνάμεις είχαν απομείνει είχαν αποτραβηχτεί στα βόρεια του νησιού ή είχαν καταφύγει ανατολικά, στον Άγιο Δομίνικο.
Κι ο Ζαν Ζακ… ή μάλλον ο Ιάκωβος Α’ που είχε πονέσει από το γαλλικό μαστίγιο, έβαλε σκοπό να μην αφήσει λευκό Γάλλο ή Ισπανό ή ό,τι άλλης εθνότητας ζωντανό στο νησί του.

Ο Ιάκωβος όπλισε 20.000 άνδρες και προχώρησε δια πυρός και σιδήρου· σάρωσε τα πάντα στο πέρασμά του: από κεφάλια παιδιών μέχρι κορμιά γερόντων και γυναικών. Η Αϊτή έπλεε στο αίμα. Και κάποτε το μένος του εκδικητή κόπασε και τότε στράφηκε στην αναπτυξιακή πολιτική…
Κι ο αυτοκράτορας επέβαλε ένα σκληρό καθεστώς εργασίας στις φυτείες, που περιγράφεται από ιστορικούς ως Αγροτικός Μιλιταρισμός. Ο Ντεσαλίν απαίτησε από όλους τους μαύρους να εργάζονται είτε ως στρατιώτες για να υπερασπιστούν το έθνος είτε ως εργάτες στις φυτείες, προκειμένου να αυξήσουν τις καλλιέργειες για εξαγωγή και να βοηθήσουν στην ανάπτυξη της οικονομίας. Οι δυνάμεις επιβολής του Νόμου, ήταν αυστηρές στην επιβολή αυτού, σε βαθμό που κάποιοι μαύροι ένιωθαν σαν να ήταν πάλι σκλάβοι.
Για τη διοίκησή του κράτους, ο Ντεσαλίν χρειαζόταν εγγράμματους και μορφωμένους αξιωματούχους και διευθυντές· τοποθέτησε σε νευραλγικές θέσεις μορφωμένους Αϊτινούς, οι οποίοι προέρχονταν από την ελίτ των λευκών.

Μάχαιραν έδωσες, μάχαιραν θα λάβεις...

Κι όταν ένιωσε δυνατός κι απόλυτος κυρίαρχος στο νησί, ο Ντεσαλίν διέταξε την εκτέλεση όλων των Γάλλων που είχαν ξεμείνει στην Αϊτή, συμπεριλαμβανομένων και των μιγάδων. Η σφαγή έγινε το 1804 και στυγνές δολοφονίες σημειώθηκαν σε ολόκληρη την επικράτεια της Αϊτής. Ο αριθμός των νεκρών εκτιμάται ότι είναι μεταξύ 3.000 και 5.000 ανθρώπων κάθε ηλικίας και φύλου.

Η κατάσταση είχε ξεφύγει. Ο πρώην καταπιεσμένος σκλάβος είχε μετατραπεί σε έναν σκληρό δυνάστη. Γρήγορα άρχισαν οι ψίθυροι των συνωμοτών. Στις 17 Οκτωβρίου του 1806 ο Ιάκωβος Α’ που τον έλεγαν πριν Ζαν Ζακ Ντεσαλίν, δολοφονήθηκε σε μια ενέδρα, και το σώμα του τεμαχίστηκε. Κάποιοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι ο Ντεσαλίν σκοτώθηκε στο σπίτι του έπειτα από μια συνάντηση με εκπροσώπους της κυβέρνησης. Άλλες πληροφορίες αναφέρουν ότι συνελήφθη και δέχθηκε θανατηφόρο χτύπημα στο κεφάλι και η πιο πιθανή εκδοχή λέει ότι έπεσε σε ενέδρα και σκοτώθηκε σε ανταλλαγή πυρών.

Μια άλλη ιστορία περιγράφει βάναυση επίθεση στον αυτοκράτορα από τους άνδρες του. Λέγεται ότι πυροβολήθηκε δύο φορές και στη συνέχεια άνοιξε το κεφάλι του από ένα χτύπημα σπαθιού και τέλος μαχαιρώθηκε τρεις φορές, ενώ το πλήθος φώναζε: «ο τύραννος σκοτώθηκε». Ο όχλος βεβήλωσε και διαμέλισε τη σορό του Ντεσαλίν η οποία εγκαταλείφθηκε στην κεντρική πλατεία. Επίσης λέγεται ότι μια μαύρη γυναίκα πρώην σκλάβα, πήρε το ακρωτηριασμένο σώμα του Αυτοκράτορα και το έθαψε. Ένα μνημείο στη βόρεια είσοδο της πρωτεύουσας της Αϊτής σηματοδοτεί τον τόπο όπου σκοτώθηκε ο Ιάκωβος Α’.

Αυτή η δολοφονία δεν έλυσε τις εντάσεις εντός της κυβέρνησης της Αϊτής. Η δολοφονία του Ντεσαλίν άφησε τεράστιο κενό εξουσίας και ακολούθησε εμφύλιος πόλεμος.

Από τύρανος, Εθνάρχης!

Και μετά έγινε το θάυμα… Αφού τον «σταύρωσαν» οι δικοί του, ο Ντεσαλίν αναστήθηκε στη συνείδηση των Αϊτινών και έγινε ο Εθνάρχης τους. Για μεγάλο μέρος του 19ου αιώνα, ο Ντεσαλίν κατηγορήθηκε και υβρίστηκε για τους αυταρχικούς τρόπους του, αλλά στις αρχές του 20ου αιώνα, αποκαταστάθηκε η εικόνα του. Πολλοί δρόμοι και λεωφόροι στην Αϊτή φέρουν το όνομα Dessalines, Jean-Jacques ή Jacques 1st.
Ο εθνικός ύμνος της Αϊτής, «La Dessalinienne», που γράφτηκε το 1903, φέρει το όνομά του προς τιμήν του. Αγάλματα με τη μορφή του κοσμούν την πρωτεύουσα το Πορτ-ο-Πρενς, τις πόλεις Γκονάιβ, το Καπ-Αϊτιέν και πολλές άλλες πόλεις και η κοκκινόμαυρη σημαία συνδέεται με την κυριαρχία του.

Τώρα, τι ήταν ο Ντεσαλίν, μόνο ο ίδιος γνωρίζει. Σκλάβος που δεν λευτερώθηκε ποτέ από τα δεσμά της ματαιοδοξίας του; Ηγέτης που δεν αξιολόγησε τον ρόλο του; Τύραννος ή απλά αυστηρός αυτοκράτορας;
Η υστροφημία δεν δικαίωσε κανέναν δυνάστη, απλά καλλώπισε τις αμαρτίες του!