Τζον Ριντ: Γεννήθηκε ως Αμερικανός, έζησε σαν επαναστάτης και πέθανε Σοβιετικός – Ποιος ήταν ο συγγραφέας που… Συγκλόνισε τον Κόσμο

Μια μέρα σαν σήμερα, 17 Οκτωβρίου του 1920, πεθαίνει στην παγωμένη αγκαλιά της Μόσχας, ο αμερικανός συγγραφέας Τζον Ριντ (John Reed). Ο Οκτώβριος ήταν ο μήνας που σημάδεψε τη ζωή του Ριντ. Ο Ριντ είχε γεννηθεί Οκτώβριο ως Αμερικανός, έζησε σαν επαναστάτης και πέθανε Οκτώβριο σαν Σοβιετικός, ασπαζόμενος τις αρχές της Οκτωβριανής Επανάστασης! Αυτός, ο Τζον Ριντ, ήταν ο συγγραφέας του βιβλίου «Οι 10 Ημέρες που Συγκλόνισαν τον Κόσμο».

Ο Τζον Σίλας Ριντ ήταν γιος πλούσιου αμερικανού επιχειρηματία, δημοσιογράφος, ποιητής και κομμουνιστής ακτιβιστής, απόφοιτος του πανεπιστημίου Χάρβαρντ. Τρία χρόνια μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του, βρήκε δουλειά στο αριστερό περιοδικό «The Masses» στη Νέα Υόρκη, το οποίο δημοσίευε άρθρα από εξέχοντες ριζοσπάστες συγγραφείς της εποχής.

Ως υπέρμαχος της κοινωνικής δικαιοσύνης, ο Ριντ κάλυψε τις απεργίες των εργατών μεταξουργείων στο Νιου Τζέρσεϊ και των ανθρακωρύχων στο Κολοράντο, ενώ στάλθηκε ως ανταποκριτής για να καλύψει τη Μεξικανική Επανάσταση. Ήταν φανατικός πολέμιος της πολιτικής της Ουάσιγκτον και στηλίτευε δίχως δεύτερη σκέψη την εκμετάλλευση των εργατών: «Η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών κατευθύνεται πραγματικά προς την πολιτική του εκπολιτισμού τους με τουφέκι», έγραφε ο Ριντ! Όταν ξέσπασε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Ριντ ταξίδεψε στην Ευρώπη και εξέδωσε το βιβλίο του: «Ο πόλεμος στην Ανατολική Ευρώπη».

Ωστόσο, το πιο διάσημο έργο του «Ten Days That Shook The World» (Οι 10 Ημέρες που Συγκλόνισαν τον Κόσμο) δεν γράφτηκε για τον Πόλεμο, αλλά για τη Ρωσική Επανάσταση· εκδόθηκε το 1919 και περιέγραφε τα γεγονότα της εξέγερσης που οδήγησαν στην άνοδο των Μπολσεβίκων στην ηγεσία της Ρωσίας. Ο Ριντ είχε επισκεφτεί τη Μόσχα τον Αύγουστο του 1917 και είδε πώς οι Μπολσεβίκοι κατέλαβαν την εξουσία. Χαιρέτισε την εξέγερση και ήταν ένθερμος υποστηρικτής του νέου σοσιαλιστικού καθεστώτος. «Έτσι, με τη συντριβή του πυροβολικού, στο σκοτάδι, με μίσος και φόβο και απερίσκεπτη τόλμη, γεννιόταν η νέα Ρωσία», έγραφε.

Ο Ριντ συνάντησε τον Λένιν και τον Τρότσκι και ανέπτυξε φιλία μαζί τους. «Αντί να είναι μια καταστροφική δύναμη, μου φαίνεται ότι οι Μπολσεβίκοι ήταν το μόνο κόμμα στη Ρωσία με ένα εποικοδομητικό πρόγραμμα και τη δύναμη να το επιβάλει στη χώρα», έγραψε ο Ριντ στο δημοφιλές βιβλίο του.
Δεν είναι περίεργο λοιπόν που το βιβλίο «Οι 10 Ημέρες που Συγκλόνισαν τον Κόσμο» έτυχε θερμής υποδοχής (και) από τον Λένιν: «Είναι ένα βιβλίο που θα ήθελα να δω να εκδίδεται σε εκατομμύρια αντίτυπα και να μεταφράζεται σε όλες τις γλώσσες. Δίνει μια αληθινή και ζωντανή εικόνα των γεγονότων που είναι τόσο σημαντικά για την κατανόηση του τι πραγματικά είναι η Προλεταριακή Επανάσταση», έγραψε ο μπολσεβίκος ηγέτης στην εισαγωγή της έκδοσης του 1922.

Εγκώμια και από αντιπάλους

Το βιβλίο αγκαλιάστηκε και από το ευρύ κοινό, αλλά εγκωμιάστηκε και από «αντιπάλους» της Επανάστασης: Ο αμερικανός διπλωμάτης Τζορτζ Φ. Κέναν, ο οποίος δεν έτρεφε καμία συμπάθεια προς τους Σοβιετικούς, του έγραψε μια θετική κριτική: «Η αφήγηση του Ριντ για τα γεγονότα εκείνης της εποχής ξεπερνά κάθε άλλον σύγχρονο συγγραφέα· η δύναμη, η διείσδυσή του, η γνώση της λεπτομέρειας το κάνουν να ξεχωρίζει». 

Το 1919, ο Τζον Ριντ κατηγορήθηκε από τις αμερικανικές αρχές για κατασκοπέια και ανταρσία και διέφυγε στην ΕΣΣΔ. Ο Ριντ ήθελε να επιστρέψει στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά αρρώστησε στις 25 Σεπτεμβρίου. Στην αρχή θεωρήθηκε ότι είχε γρίπη· νοσηλεύτηκε και πέντε ημέρες αργότερα διαγνώστηκε με τύφο. Η σύζυγός του Μπράιαντ περνούσε όλο τον χρόνο της μαζί του, αλλά δεν υπήρχαν φάρμακα για να τον γιατρέψουν λόγω αποκλεισμού της Ρωσίας. Το μυαλό του Ριντ άρχισε να χάνεται· η σύζυγός του, του κρατούσε το χέρι του όταν πέθανε στη Μόσχα στις 17 Οκτωβρίου του 1920. Η κηδεία του έγινε δημοσία δαπάνη και τάφηκε στη Νεκρόπολη του Τείχους του Κρεμλίνου.

Γείτονες του Τζον Ριντ, στη νεκρόπολη του Τείχους του Κρεμλίνου είναι η Ναντέζντα Κρούπσκαγια, συζύγος του Λένιν, ο πρώτος άνθρωπος που ταξίδεψε στο διάστημα, ο Γιούρι Γκαγκάριν, ο στρατάρχης που νίκησε τους Ναζί στο Κουρσκ και μπήκε θριαμβευτής στο Βερολίνο Κονσταντίν Ροκοσόφσκι και ο στρατάρχης – θρύλος της ΕΣΣΔ Γκιόργκι Ζούκοφ, αλλά και ο συγγραφέας της «Μάνας» και των «Μικροαστών», ο Μαξίμ Γκόρκι!