Οδυσσέας Ελύτης: Βραβείο Νόμπελ όταν και στην Ελλάδα λειτουργούσε η ποίηση

Σας λέει κάτι το όνομα Οδυσσέας Ελύτης; Αν ναι, το Νόμπελ Λογοτεχνίας του 1979 απονεμήθηκε σ' αυτόν... 

Κάποτε, πολύ παλιά, οι ποιητές πρώτοι αφουγκράζονταν τις μεγάλες αλλαγές που έρχονταν σαν καταιγίδα στις κοινωνίες των ανθρώπων… Κι οι ποιητές πάλι ήταν εκείνοι που σήμαιναν τη λήξη του συναγερμού μετά το πέρασμα του χαλασμού και την επιστροφή του Ήλιου του Ηλιάτορα…

Ένας από τους ποιητές «εκείνων» των καιρών - που πλέον αντικαταστάθηκαν από παίκτες ριάλιτι, τηλεπερσόνες και αναιδείς πολιτικούς - ήταν ο Οδυσσέας Αλεπουδέλης, γνωστός ως Ελύτης για τη γενιά που διάβαζε ποίηση, που ενθουσιάζονταν με την ποίηση, που συνομιλούσε με ποίηση, που εξαπτόταν με ποίηση…

Μια μέρα σαν σήμερα λοιπόν, 18 Οκτωβρίου ανήμερα του Αγίου Λουκά του Ευαγγελιστού, η Σουηδική Ακαδημία τίμησε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας τον Ευαγγελιστή της Ελληνικής Λογοτεχνίας, Οδυσσέα Ελύτη!
Και το να αναφερθούμε εδώ στη βιογραφία, το έργο, ή να παραθέσουμε κάποιες στροφές από τα τιτάνια ποιήματά του ή τα ελάσσονα, θα ήταν κοινοτοπία.

Εκείνοι που θα ανοίξουν αυτό το άρθρο και τον Ελύτη γνωρίζουν και το τι σημαίνει Άξιον Εστί ή το «O καημός του θανάτου τόσο με πυρπόλησε, που η λάμψη μου επέστρεψε στον ήλιο»... Οι «άλλοι» που θα το προσπεράσουν και να το άνοιγαν, θα ήταν σαν να έπεφταν πάνω σε μια διοφαντική εξίσωση, όπου οι συντελεστές είναι ακέραιοι και ζητούνται μόνο ακέραιες λύσεις. Και «ακέραιους» στην εποχή μας δεν συναντάς εύκολα! Όσο για λύσεις; Μονάχα διάλυση…

Θα θυμίσουμε, έτσι ως φόρο τιμής στον εκ των κορυφαίων Ελλήνων, που τίμησαν την πιο σεβαστή των 9 Μουσών, την Καλλιόπη με την τέχνη του, κάποια από τα λόγια που εκφώνησε στις 10 Δεκεμβρίου του 1979, όταν και του απονεμήθηκε το βαρυσήμαντο βραβείο από τον σουηδό βασιλιά Κάρολο Γουστάβο:

Οι μικρόψυχοι καιροί

«Oι καιροί, φευ, εστάθηκαν ανέκαθεν για τον άνθρωπο durftiger [μικρόψυχοι]. Αλλά και η ποίηση ανέκαθεν λειτουργούσε. Δύο φαινόμενα προορισμένα να συνοδεύουν την επίγεια μοίρα μας και που το ένα τους αντισταθμίζει το άλλο. Πώς αλλιώς. Αφού και η νύχτα και τ’ άστρα, εάν μας γίνονται αντιληπτά, είναι χάρη στον ήλιο. Με τη διαφορά ότι ο ήλιος, κατά τη ρήση του αρχαίου σοφού, εάν υπερβεί τα μέτρα, καταντά ύβρις. Χρειάζεται να βρισκόμαστε στη σωστή απόσταση από τον ηθικόv ήλιο, όπως ο πλανήτης μας από τον φυσικόν ήλιο, για να γίνεται η ζωή επιτρεπτή».

» Μου εδόθηκε, αγαπητοί φίλοι, να γράφω σε μια γλώσσα που μιλιέται μόνον από μερικά εκατομμύρια ανθρώπων. Παρ’ όλ’ αυτά, μια γλώσσα που μιλιέται επί δυόμισι χιλιάδες χρόνια χωρίς διακοπή και μ’ ελάχιστες διαφορές. Η παράλογη αυτή, φαινομενικά, διάσταση, αντιστοιχεί και στην υλικοπνευματική οντότητα της χώρας μου. Που είναι μικρή σε έκταση χώρου και απέραντη σε έκταση χρόνου».

»Λέμε, και το διαπιστώνουμε κάθε μέρα, ότι ζούμε σ’ ένα χάος ηθικό. Κι αυτό, τη στιγμή που ποτέ άλλοτε η κατανομή των στοιχείων της υλικής μας ύπαρξης δεν έγινε με τόσο σύστημα, τόση στρατιωτική, θα έλεγα, τάξη, τόσον αδυσώπητο έλεγχο. Η αντίφαση είναι διδακτική. Όταν σε δύο σκέλη το ένα υπερτροφεί, το άλλο ατροφεί»
»Δεν αρκεί να ονειροπολούμε με τους στίχους. Είναι λίγο. Δεν αρκεί να πολιτικολογούμε. Είναι πολύ. Κατά βάθος ο υλικός κόσμος είναι απλώς ένας σωρός από υλικά. Θα εξαρτηθεί από το αν είμαστε καλοί ή κακοί αρχιτέκτονες το τελικό αποτέλεσμα. Ο Παράδεισος ή η Κόλαση που θα χτίσουμε. Εάν η Ποίηση παρέχει μια διαβεβαίωση, και δη στους καιρούς τους durftiger, είναι ακριβώς αυτή: ότι η μοίρα μας παρ’ όλ’ αυτά βρίσκεται στα χέρια μας».

Τι άλλο από εμάς; Υπήρχε (και υπάρχει ακόμα κάπου κρυμμένη) κι αυτή η Ελλάδα στην οποία υποκλινόμαστε με ευλάβεια! «Σα να πήραν τέλος οι άνθρωποι και να μην έχει μείνει άλλο τίποτα καίριο να ειπωθεί»... Έτσι!