Ναυμαχία του Αμπουκίρ: Γιατί ήταν τεράστια η σημασία της νίκης των Βρετανών επί του γαλλικού στόλου

Μια μέρα σαν σήμερα, 1η Αυγούστου του 1798, διεξάγεται στη Μεσόγειο μια από τις θρυλικές ναυμαχίες του 18ου αιώνα και ίσως η σημαντικότερη λίγο πριν ανατείλει ο 18ος, ανάμεσα στους δυο μισητούς εχθρούς της εποχής: Άγγλοι και Γάλλοι μετρούν τις (ναυτικές) δυνάμεις τους στον κόλπο του Αμπουκίρ, κοντά στο Δέλτα του Νείλου.

Οι Βρετανοί, υπό την ηγεσία του υποναυάρχου Οράτιου Νέλσων – ένα χρόνο πριν είχε χάσει το χέρι του στην Τενερίφη από βλήμα - πέτυχαν αποφασιστική νίκη κατά των γαλλικών πλοίων του αντιναυάρχου Φρανσουά - Πωλ Μπρι ντ' Εγκαλιέ.

Το Αμπουκίρ ήταν ένα μικρό ασήμαντο ψαροχώρι στην αιγυπτιακή παραλία κοντά στο Δέλτα του Νείλου, περίπου 24 χιλιόμετρα από την Αλεξάνδρεια. Και έτσι μικρό και ασήμαντο θα έμενε για σχεδόν ολόκληρο τον κόσμο αν δεν γίνονταν εκεί μία από τις μεγαλύτερες ναυμαχίες στην Ιστορία.

Ο Ναπολέων είχε αποβιβαστεί στην Αίγυπτο και είχε αφήσει το στόλο στα χέρια του υποναυάρχου Μπρι, που τον θεωρούσαν στη Γαλλία ως έναν από τους πιο ικανούς.
Ο Οράτιος Νέλσων διέσχιζε τότε τη Μεσόγειο απ’ άκρη σ’ άκρη αναζητώντας τους Γάλλους. Όταν έμαθε για την παρουσία γαλλικού στόλου στο Αμπουκίρ από τον κυβερνήτη βρετανικού εμπορικού πλοίου, έβαλε πλώρη για τις ακτές της Αιγύπτου. Τα γρήγορα αγγλικά πλοία βρήκαν απροετοίμαστους τους Γάλλους.

Ο απόλυτος αιφνιδιασμός

Οι Βρετανοί χτύπησαν το κύριο σώμα της γαλλικής μοίρας και αχρήστεψαν τα πλοία, που βρίσκονταν στο κέντρο. Τα υπόλοιπα άρχισαν να απομακρύνονται για να αποφύγουν τα πυρά του αγγλικού στόλου. Ο κύριος όγκος του γαλλικού στρατού είχε αποβιβαστεί στη στεριά και οι αξιωματικοί που είχαν εγκαταλείψει τα σκάφη τους - βέβαιοι ότι τίποτα ξαφνικό δεν θα συνέβαινε εκείνο το πρωί - παρακολουθούσαν τη ναυμαχία ανίκανοι να αντιδράσουν…

Παρόλο τον αιφνιδιασμό, οι Γάλλοι πολέμησαν γενναία, αλλά από την αρχή είχαν βρεθεί σε θέση άμυνας. Η ναυμαχία που ήταν μία από τις πιο θεαματικές που έγινε ποτέ, σύμφωνα με τις περιγραφές όσων την παρακολούθησαν, συνεχίστηκε ως αργά το βράδυ. Δύο ώρες μετά τα μεσάνυχτα η γαλλική ναυαρχίδα «Οριάν» έπιασε φωτιά. Οι ναύτες, απεγνωσμένα, προσπάθησαν να σβήσουν τις φλόγες στο κατάστρωμα, όμως λίγα λεπτά αργότερα η φωτιά είχε κατέβει μέχρι τα αμπάρια και έφτασε στην πυριτιδαποθήκη του πλοίου. Ολόκληρο το «Οριάν» παραδόθηκε στις φλόγες και γρήγορα ανατινάχτηκε. Ανάμεσα στα θύματα ήταν και ο ναύαρχος Μπρι.

«Σκυθρωποί και απογοητευμένοι»

Ενάς πυροβολητής του βρετανικού πλοίου «Γολιάθ», ο Τζον Νίκολ, περιέγραψε τα όσα έζησε: «Όταν ανατινάχτηκε το πλοίο του Γάλλου Ναυάρχου, το δικό μας σκαρί τραντάχτηκε τόσο πολύ ώστε, μέχρι να μας πουν τα παιδιά από πάνω τι συνέβαινε, νομίζαμε ότι είχε ανατιναχθεί η πρύμη μας. Κάθε τόσο από το κατάστρωμα μας έφερναν τα ευχάριστα νέα για ένα ακόμα γαλλικό πλοίο που είχε παραδοθεί και εμείς ζητωκραυγάζαμε. Όταν σταματήσαμε να ρίχνουμε πια με το κανόνι, ανέβηκα στο κατάστρωμα να δω τι γίνεται. Ήταν ένα φρικτό θέαμα. Όλος ο κόλπος ήταν σπαρμένος με πτώματα ακρωτηριασμένα, παραμορφωμένα και καμένα. Κάποιοι Γάλλοι από το πλοίο του ναυάρχου είχαν κολυμπήσει μέχρι το δικό μας πλοίο, τον Γολιάθ και είχαν μαζευτεί κάτω από το καμπούνι. Τους ανέβασαν στο πλοίο κι ο κυβερνήτης μας, τους διέταξε να κατέβουν στην καμπίνα των αξιωματικών τροφοδοσίας για να πάρουν τρόφιμα και ρούχα. Όλοι τους ήταν ευγνώμονες για την καλοσύνη μας αλλά σκυθρωποί και απογοητευμένοι λες και ο καθένας τους είχε χάσει ένα δικό του πλοίο… Έτσι τελείωσε η ένδοξη 1η Αυγούστου, η πιο γεμάτη νύχτα της ζωής μου».

Η Ναυμαχία του Αμπουκίρ ή η Μάχη του Νείλου, όπως έχει ονομαστεί, ήταν αναμφισβήτητα, η πιο αποφασιστική ναυτική εμπλοκή της εποχής του πανιού και «η πιο υπέροχη και ένδοξη επιτυχία του Βρετανικού Ναυτικού». Η ναυμαχία αντέστρεψε τη στρατηγική θέση των δύο κύριων αντιμαχόμενων δυνάμεων στη Μεσόγειο και εδραίωσε το Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό σε κυρίαρχη θέση, την οποία και διατήρησε για το υπόλοιπο του πολέμου με τους Γάλλους. Η επιτυχία των Άγγλων στο Τραφάλγκαρ ήρθε 7 χρόνια μετά.