Άνω Δολιανά: Όχι, δεν είναι μόνο «το χωριό του Λαλιώτη»

Το 90% όσων γνωρίζουν τα Άνω Δολιανά, τα ξέρουν ως «το χωριό του Λαλιώτη» και το υπόλοιπο 10% ως «το χωριό του πώς-τον-λένε-έλα-μωρέ-εκείνον-του-ΠΑΣΟΚ-με-τον-Κωστόπουλο». Ωστόσο στο αμφιθεατρικά χτισμένο στις πλαγιές του Πάρνωνα και καλοφροντισμένο χωριουδάκι, τα Σαββατοκύριακα το πιο πιθανό είναι να τσουγκρίσεις το ποτήρι σου με τους ανθρώπους που αποτελούν την ψυχή του τόπου. Που τον περιποιούνται συστηματικά, που του ανοίγουν τα περιπατητικά μονοπάτια του, που φροντίζουν την καλοδιατηρημένη, πετρόχτιστη εικόνα του, που καλοδέχονται τους επισκέπτες του: Με τραταρίσματα από σπιτικά λικέρ αγριοδαμάσκηνου, με αναμμένη την ξυλόσομπα να καταφεύγουν στα ζεστά οι εκδρομείς, με τσιπουράκι, τυροπιτάρια και τηγανητά κάστανα, με ζεστούς τραχανάδες, μαγειριές από ντόπια χόρτα, νόστιμα μαγειρευτά της θαλπωρής και καλοψημένα κρεατικά. Και με όμορφους, πεντακάθαρους ξενώνες να ξαποστάσουν οι ταξιδιώτες.

Ένα ήρεμο και εύκολα προσβάσιμο βουνό

Το βασικό με τον μικρό, ορεινό, παραδοσιακό οικισμό της επαρχίας Βόρειας Κυνουρίας στην Αρκαδίας, είναι ότι σου δίνει γενναιόδωρα τα δώρα του βουνού (ανοιχτό ορίζοντα, ηρεμία, βόλτα σε πανέμορφη φύση), χωρίς να σου ‘χει βγάλει πριν τα σωθικά με ανελέητα στροφιλίκια. Ερχόμενος από Τρίπολη, δεν θα καταλάβεις καλά καλά πώς έφτασες στα σχεδόν 1.000 μ. υψόμετρο. Αυτό σε συνδυασμό με το μόλις δίωρο οδήγημα κάνει τα Άνω Δολιανά πρώτης τάξης επιλογή για μίνι απόδραση από την Αθήνα, αφού 11.00 π.μ. το αποφάσισες και 1.00 μ.μ. κάθεσαι με την παρέα σου στο «Ονειρολόγιο» για το πρώτο σου τσίπουρο. Ο Γιώργος Καραγιάννης και η Βίκυ Παπούλια -μέλη της ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ «5ΕΝΤΕ» που υλοποιεί και το Δίκτυο Μονοπατιών της περιοχής- κρατούν ανοιχτό το παραδοσιακό τους καφενείο κάθε Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή. Ρώτησέ τους για όσα θέλεις να μάθεις για τον τόπο, την ιστορία, τα μονοπάτια του, τα έθιμα, τη διαμονή σου εκεί. Ο Γιώργος μάλιστα, γέννημα-θρέμμα του χωριού, είναι και συνοδός βουνού και ίσως μπορεί να σε πάει τον όμορφο περίπατο από το κέντρο του χωριού στα Αγγελέικα και από εκεί μέχρι τον μικρό καταρράκτη στο ρέμα και το γραφικό ξωκλήσι του Αγιάννη. Μπορεί ακόμη να σου υποδείξει άλλες πεζοπορικές διαδρομές από τις εννιά που έχει δημιουργήσει η «5ΕΝΤΕ». «Είναι όλες κυκλικές, φτιαγμένες πάνω στα μονοπάτια που χρησιμοποιούσαν οι πρόγονοί μας για να πάνε στα χωράφια ή τα περιβόλια τους», λέει ρίχνοντας ξύλα στη φωτιά. 

Ιδανικό για χαλαρά Σαββατοκύριακα εκτός των τειχών

Άλλη η φθινοπωρινή εικόνα βέβαια των κατάφυτων από καστανιές και πλατάνια που ετοιμάζονται να ρίξουν τα φύλλα τους Άνω Δολιανών, άλλη η μελαγχολική χάρη του χειμωνιάτικου τοπίου και των γυμνών κλαδιών που σε κάνει να αποζητάς καμινάδες που καπνίζουν κι άλλη η ανοιξιάτικη αλεγκρία «που βλέπεις την άνοιξη να ανεβαίνει κάθε μέρα λίγο λίγο την πλαγιά του βουνού μέχρι να φτάσει να ανθίσει το χωριό», όπως περιγράφει η Βίκυ ενώ σκύβει να μαζέψει με το μαχαιράκι της το βρώσιμο χορταρικό που εντόπισε. «Τούτο είναι πιο πικρό, έχει πιο μυτερές τις άκρες στα φυλλαράκια του», σχολιάζει. Τώρα το χειμώνα να πας Σαββατοκύριακο (μπορείς πάντα να φύγεις από Παρασκευή, αλλά και μια διανυκτέρευση αρκεί για να ξεφύγεις), γιατί τις καθημερινές μπορεί να μη συναντήσεις ψυχή ζώσα. Το χωριουδάκι δεν έχει ούτε μπακάλικο. Οι περισσότεροι κάτοικοι τους ψυχρούς μήνες ή μένουν στην Τρίπολη ή κατεβαίνουν στα Κάτω Δολιανά, όπως η Μαρία και ο Στράτης Κωτσιαρίδης του πεντακάθαρου, πανέμορφου ξενώνα «Εράσμιον» με τα όμορφα δωμάτια και την υπέροχη θέα. «Νιώθεις κάπως τον πολιτισμό εκεί» σχολιάζει η Μαρία, που λέει στους ταξιδιώτες το «καλωσόρισες» με υπέροχο σπιτικό λικεράκι βύσσινο και το «καλημέρα» με δικό της κέικ και μαρμελάδες. Μαζί τους κατεβαίνει και η εικόνα του Άη-Γιώργη με πομπή, έθιμο ενταγμένο στα στοιχεία της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας.

Τι θα βρεις στα Άνω Δολιανά ανοιχτό το χειμώνα

Για να φας και να πιεις:

Δύο παραδοσιακές ταβέρνες τον «Θόλο» με ποικιλία σε νόστιμα μαγειρευτά, πιτάκια και της ώρας και τον «Πλάτανο» για παϊδάκια και άλλα κρεατικά, σαλάτα και τηγανητές πατάτες.

Δύο παραδοσιακά καφενεία, το «Ονειρολόγιο» και «Το καφενείο της κυρά Βουλής», για καφέ, γλυκό, τσίπουρο, αλλά και μεζέ. Το «Ονειρολόγιο» φιλοξενεί και τις δημιουργίες του εργαστηρίου «Μην Πετάξεις Τίποτα!». Πρόκειται για διακοσμητικά και χρηστικά αντικείμενα που φτιάχνει η Βίκυ κυρίως με την τεχνική του decoupage και είναι τέλεια ιδέα για δωράκια φεύγοντας απ' το χωριό.

Για να διανυκτερεύσεις

Σε περιμένουν ο ξενώνας «Εράσμιον», το «1821 Εν Δολιανοίς», το παραδοσιακό σπίτι «Ανδρομάχη», το «Αρχοντικό Χατζηγιάννη», ο «Θόλος» (που έχει και την ταβέρνα) και το πιο ...περιπετειώδες καθότι λίγο έξω από το χωριό Δασικό Χωριό Άνω Δολιανών, στο 1 περίπου χιλιόμετρο, (σ.σ. σε μια βόλτα ως εκεί έδειχνε κάπως εγκαταλειμμένο, ωστόσο σύμφωνα με τους ντόπιους τα σπιτάκια στο εσωτερικό τους παραμένουν καλά).

Μπορείς να επισκεφθείς

To Μουσείο Δολιανών. Στεγάζεται στην οικία των αδελφών Χριστοφίλη, η οποία είναι γνωστή και ως «Το ταμπούρι του Νικηταρά», καθώς στο συγκεκριμένο κτίσμα οχυρώθηκε ο Νικηταράς με ομάδα συναγωνιστών του κατά τη νικηφόρα Μάχη των Δολιανών, στην οποία είναι αφιερωμένο με σχετιά εκθέματα, αλλά και στη λαογραφία με εκθέματα που αφηγούνται την καθημερινότητα των ντόπιων του παλιού καιρού. Το κτίσμα έχει ενταχθεί στο «διαρκή κατάλογο κηρυγμένων αρχαιολογικών χώρων και μνημείων» του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού ως χαρακτηριστικό δείγμα οχυράς κατοικίας της περιοχής.