Ηράκλειο Κρήτης: Βόλτες στον Κούλε, στη Λότζια και στα «Λιοντάρια»

ΤΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ, η μητρόπολη της Κρήτης, πρωτεύουσα του νησιού και του ομώνυμου νομού, με το μεγαλύτερο λιμάνι της Λεβεντομάνας και το δεύτερο σε κίνηση αεροδρόμιο της Ελλάδας, είναι μια πόλη που σφύζει από ζωή, μέρα νύχτα, προσφέρει ενδιαφέρουσες δραστηριότητες όλον τον χρόνο, και βεβαίως είναι μια πόλη που τα αξιοθέατά της προκαλούν το ενδιαφέρον των τουριστών από όλον τον κόσμο.

Στην περιοχή του Ηρακλείου, ο θεός της φιλοξενίας, ο Ζευς, έσμιξε με την πανέμορφη βασιλοπούλα την Ευρώπη, που γέννησε τους Μινωίτες βασιλιάδες και σοφούς, τους θεμελιωτές και ιδρυτές του πρώτου πολιτισμένου κόσμου της Ηπείρου μας. Στο κέντρο της πόλης βρίσκονται πολλά μνημεία των μεσαιωνικών χρόνων της Κρήτης, που δείχνουν την μεγάλη της ακμή σ’ αυτά τα χρόνια. Εκκλησίες και βασιλικές, κρήνες, προμαχώνες, πλατείες και πολυσύχναστοι πεζόδρομοι, περίτεχνα σιντριβάνια, μουσεία με θησαυρούς, φρούρια και ενετικά τείχη.

Τα ονόματα

Η πόλη στην πολύχρονη ιστορία της άλλαξε πολλά ονόματα, μερικά από τα οποία χρησιμοποιούνταν παράλληλα. Κάποια από τα πιο σημαντικά είναι, Ηράκλειον (Μινωϊκή περίοδος, Μυκηναϊκή περίοδος, Οθωμανική Αυτοκρατορία, Κρητική Πολιτεία, Ελλάδα), Ηράκλεια, Κάστρο (Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία - Βυζαντινή), Ραμπντ Αλ Χάντακ (Αραβες), Χάνδαξ (Βυζαντινοί την περίοδο των Αράβων), Μεγάλο Κάστρο (Κρητικοί), Candida (Λατίνοι), Candia (Ενετοί, Ευρωπαίοι), Χώρα (Κρητικοί), Piazza, Καντιγιέ (Οθωμανική Αυτοκρατορία).

Σχετικά με την προέλευση του ονόματος Ηράκλειο, ο μύθος αναφέρει ότι η Ρέα μητέρα του Δία, ανέθεσε στους Κουρήτες να προστατέψουν το γιο της από τον Κρόνο. Ενας από αυτούς, ο Ιδαίος Ηρακλής, φεύγει για την Ολυμπία και διοργανώνει μαζί με τα αδέλφια του αγώνα δρόμου. Ο ίδιος ο Ιδαίος Ηρακλής χάρισε το όνομά του στο σημερινό Ηράκλειο.

Η Λότζια και τα «Λιοντάρια»

Η Λότζια, το κομψότερο βενετσιάνικο μνημείο, βραβευμένο από το 1987 με το πρώτο βραβείο EUROPA NOSTRA, ως το πιο καλά αναπαλαιωμένο και συντηρημένο Ευρωπαϊκό μνημείο της χρονιάς, υπήρξε Λέσχη του Δούκα και των αξιωματούχων της Κρήτης, στολισμένη με γλυπτά οικόσημα, τρόπαια, με 82 μετώπες κ.ά. Επί αιώνες συγκέντρωνε τους άρχοντες για την αναψυχή και τα παιγνίδια τους, αλλά και τις επίσημες τελετές τους. Σήμερα στεγάζει υπηρεσίες του δήμου Ηρακλείου.

Νότια της Λότζιας, είναι η βασιλική του Αγίου Μάρκου, χτισμένη το 1239 στην πλατεία των Σιτηρών κι ήταν ο καθεδρικός ναός της Κρήτης. Σήμερα στεγάζει τη Δημοτική Πινακοθήκη Ηρακλείου.

Απέναντι από τη βασιλική, στην πλατεία Λιονταριών βρίσκεται το περίτεχνο σιντριβάνι, γνωστό με το όνομα «Λιοντάρια» ή Κρήνη Μοροζίνι, με εξαιρετικό γλυπτό διάκοσμο, κτισμένο στις πρώτες δεκαετίες του 17ου αιώνα από τον Φραγκίσκο Μοροζίνι, για να στολίσει την πλατεία αλλά και να προσφέρει πολύτιμο νερό στη μεγάλη πολιτεία.

Ο μητροπολιτικός ναός του Αγίου Μηνά – προστάτη Αγιο του Ηρακλείου-, το μεσαιωνικό μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης που στεγάζει πίνακες της κρητικής αγιογραφίας, τα ενετικά τείχη μήκους 7,5 χλμ. που προστάτευαν την πόλη από τους εχθρούς και την ανέδειξαν στην πιο καλά οχυρωμένη πολιτεία της Μεσογείου, ο προμαχώνας Μαρτινέγκο στο νότιο τείχος, εκεί όπου βρίσκεται ο τάφος του Νίκου Καζαντζάκη, πάνω στον οποίο είναι χαραγμένη η επιγραφή, όπως το θέλησε ο ίδιος «Δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβούμαι τίποτα, είμαι λέφτερος», η Παλιά Πύλη Παντοκράτορα-είσοδος της πόλης προς τη Δυτική Κρήτη, η γνωστή Χανιώπορτα-, ο ναός του Αγίου Τίτου, τα ενετικά Νεώρια στο ενετικό λιμάνι, η πλατεία Κορνάρου με την ενετική κρήνη Μπέμπο και την οθωμανική  Χατζή Ιμπραήμ Αγά ή Σεμπίλ κ.ά. συμπεριλαμβάνονται στα αξιοθέατα που πρέπει να επισκεφτείτε κατά την παραμονή σας στην κρητική πόλη.

Το θαλάσσιο φρούριο

Καστέλλο ντελ Μόλο (Castello del Molo), Ρόκκα α Μάρε (Rocca a Mare), Κούλες, είναι ονομασίες που αποδίδονται στο Θαλάσσιο Φρούριο που δεσπόζει στην είσοδο του ενετικού λιμανιού του Ηρακλείου. Ο Κούλες χτίστηκε  από τους Βενετούς, πριν από την κατασκευή της νέας ενετικής οχύρωσης, με σκοπό να προστατεύει το λιμενοβραχίονα και το λιμάνι. Την τελική του μορφή την απέκτησε την περίοδο 1523-1540.

Επί αιώνες, προστάτευε την πολιτεία, αλλά υπήρξε και φυλακή όπου οι   φυλακισμένοι, αλυσοδεμένοι ζούσαν στις πελώριες, σκοτεινές στοές και αίθουσές του.

*

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ, με αντιπροσωπευτικά δείγματα από όλες τις περιόδους της κρητικής προϊστορίας και ιστορίας, που καλύπτουν περίπου 5.500 χρόνια, από τη νεολιθική εποχή μέχρι τους ρωμαϊκούς χρόνους. Κυρίαρχη θέση στις συλλογές κατέχουν τα μοναδικά αριστουργήματα της μινωικής τέχνης. Μεταξύ των εκθεμάτων και ο Δίσκος της Φαιστού. Το 2018, το μουσείο επισκέφτηκαν 555.031 επισκέπτες. Ωρες λειτουργίας 08.00 – 20.00, Τρίτη 10.00 – 20.00, εισιτήριο 10 ευρώ, ενιαίο (μουσείο και Κνωσός) 16 ευρώ (τηλ. 2810 279086, 279000).

Info

-Πώς θα πάτε: Αεροπορικώς από Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Λάρνακα στο διεθνές αεροδρόμιο «Νίκος Καζαντζάκης» (4 χλμ. από Ηράκλειο, στην περιοχή Νέα Αλικαρνασσός). Ακτοπλοϊκώς από το λιμάνι του Πειραιά. Υπάρχει και η επιλογή αεροπορικώς στο αεροδρόμιο των Χανίων (140 χλμ.).

-Πού θα μείνετε: Από ξενοδοχεία πολυτελείας που στεγάζονται σε ιστορικά κτίρια μέχρι επιλογές όλων των αστέρων, ξενώνες και ενοικιαζόμενα, στην πόλη αλλά και στη γύρω περιοχή.

-Info point: Τουριστικές πληροφορίες, χάρτες, εικονικό πληροφοριακό υλικό με καινοτόμες τεχνολογίες για την πόλη, την ευρύτερη περιοχή και το νησί στο info point  του τμήματος τουρισμού (Πλ. Νικηφόρου Φωκά, τηλ. 2813 409777-80).

Tips

-Ιστορικό Μουσείο: Στεγάζεται στο διατηρητέο νεοκλασικό κτίριο Οίκος Ανδρέου και Μαρίας Καλοκαιρινού (1903), το οποίο παραχωρήθηκε από τα Ιδρύματα Α. & Μ. Καλοκαιρινού,  η δε εκθεσιακή επιφάνεια του μουσείου είναι 1.500 τ.μ. που καλύπτουν ιστορία 17 αιώνων. Μεταξύ των εκθεμάτων θα δείτε προσωπικά αντικείμενα και αρχειακό υλικό του Νίκου Καζαντζάκη, καθώς και τα δύο μοναδικά έργα του Ελ Γκρέκο που εκτίθενται στην Κρήτη, «Η Αποψη του Ορους και της Μονής Σινά (1570)» και «Η Βάπτιση του Χριστού (1569)». Ωρες λειτουργίας 09.00 – 17.00, Κυριακή 10.30 – 17.00 (τηλ. 2810 283219).

-Μουσείο Φυσικής Ιστορίας: Φυτά, αρθρόποδα και σπονδυλόζωα, απολιθώματα, πετρώματα και ορυκτά, τοπία και φωτογραφίες, γιγάντιο δεινοθήριο, έκθεση «Κρήτη, μια ήπειρος σ’ ένα νησί» κ.ά. συμπεριλαμβάνονται στα εκθέματα. Ωρες λειτουργίας 09.00 – 21.00, Σάββατο και Κυριακή 10.00 – 21.00 (σ.σ. για το Μάιο ανοιχτά έως τις 18.00) τηλ. 2810 393630.

-Αρχάνες: Στους πρόποδες του όρους Γιούχτα, 16 χλμ. από Ηράκλειο, με παραδοσιακή αρχιτεκτονική, έχοντας αποσπάσει Ευρωπαϊκό βραβείο για την ανάπλαση. Γραφικά σοκάκια, διατηρητέα νεοκλασικά κτίρια, ταβερνάκια, η εκκλησία της Παναγίας, η αναπαλαιωμένη φάμπρικα παραγωγής ελαιολάδου είναι το σκηνικό στην όμορφη κωμόπολη.

-Παραλίες: Αμμουδάρα (5 χλμ.) μεγάλη αμμώδης παραλία, στην κορυφή των προτιμήσεων των surfers, Αγία Πελαγία δυτικά του Ηρακλείου, δημοφιλές τουριστικό θέρετρο, Καρτερός (7 χλμ.) με beach bars,  Βαθιανός Κάμπος, Κοκκίνη Χάνι, Γούρνες, Γούβες, Ανάληψη, Ανισαράς, Χερσόνησος, Σταλίδα, Μάλια, νότια Μάταλα (65 χλμ.) στο Λυβικό Πέλαγος, Καλαμάκι (2 χλμ. από Μάταλα) κ.ά.

-Ντία: Ή Αγιος Γεώργιος, το ακατοίκητο νησάκι (12 μίλια βόρεια της πόλης του Ηρακλείου) όπου το καλοκαίρι εκδρομικά καΐκια και ιστιοφόρα διοργανώνουν εκδρομές.

-Τοπικά προϊόντα/γεύσεις: Ελαιόλαδο, ελιές, τυροκομικά (κεφαλογραβιέρα, ανθότυρος, ξερή μυζήθρα, γιδοτύρι κ.ά.), κρασί (τοπικές ποικιλίες Βηλάνα, Βιδιανό, Κοτσιφάλι, Μανδηλάρι κ.ά.), τσικουδιά (ή ρακή), κρεατικά κυρίως κατσίκι, αρωματικά βότανα, μέλι και πετιμέζι, παξιμάδια, απάκι (φέτες από καπνιστό χοιρινό ψαρονέφρι), αρνάκι φρικασέ με άγρια χόρτα ασκόλυμπρους, κατσικάκι με σταμναγκάθι, λαγός ή κόκορας κρασάτος, αγκινάρες με κουκιά, λουκάνικα, ντάκος (με κρητικό κρίθινο παξιμάδι –κριθαροκουλούρα- ντομάτα, λάδι και νωπή μυζήθρα), χοχλιοί μπουμπουριστοί ή με χόντρο (πλιγούρι), γιαούρτι με μέλι, γραβιέρα με μέλι, μυζηθροπιτάκια με μέλι κ.ά.