COP26: Ώρα μηδέν για τον πλανήτη - Η σύνοδος κορυφής στη Γλασκώβη για την κλιματική κρίση

Επιμέλεια: Χριστίνα Τσατσαράγκου

Σήκωσε αυλαία στη Γλασκώβη η πολυαναμενόμενη COP26, η συνάντηση των χωρών του κόσμου για την κλιματική αλλαγή και τις σκληρές αποφάσεις που πρέπει να πάρουν οι παγκόσμιοι ηγέτες για την επιβίωση του πλανήτη. Εκπρόσωποι από 200 χώρες συρρέουν στην πόλη της Σκοτίας, όπου για δύο εβδομάδες θα συζητηθούν, μεταξύ άλλων, τρόποι και πολιτικές για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα μέχρι το 2030. Κατευθείαν από τη συνάντηση των G20 στη Ρώμη, το «στοίχημα» ανεβαίνει για τις αποφάσεις που πρέπει να παρθούν, καθώς η «ώρα της αλήθειας έφτασε» όπως είπε σε δηλώσεις του ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον.

Γεμίζει και από ακτιβιστές η Γλασκώβη, με τις πρώτες κινητοποιήσεις να ξεκινούν ήδη από το σιδηροδρομικό σταθμό, όπου κατέφθασαν το Σάββατο (30/10) με τρένο πολίτες από κάθε πλευρά της Ευρώπης – αλλά και η νεαρή ακτιβίστρια Γκρέτα Τούνμπεργκ που αποθεώθηκε. Όλες οι διεθνείς περιβαλλοντικές οργανώσεις, αλλά και πρόσωπα που έχουν ταυτιστεί με το περιβαλλοντικό κίνημα, δίνουν το παρών στην πόλη της Σκωτίας, όπου ξεκίνησε η διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα. Οι ακτιβιστές απαιτούν άμεση λήψη μέτρων για τον περιορισμό των ατμοσφαιρικών ρύπων που οδηγούν στην άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη.

«Ο κόσμος είναι έτοιμος να κάνει ένα μεγάλο βήμα προς τα εμπρός στη σύνοδο κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα COP26, με τους παγκόσμιους ηγέτες να ετοιμάζονται να αναλάβουν νέες δεσμεύσεις που θα μπορούσαν να θέσουν τους στόχους της συμφωνίας του Παρισιού του 2015 κοντά» είπε ο ειδικός απεσταλμένος για το κλίμα στην κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν, Τζον Κέρι. Ο Κέρι, έδωσε μια αισιόδοξη εκτίμηση για τις προοπτικές του COP26, λέγοντας ότι αναμένει «εκπληκτικές ανακοινώσεις» από τις βασικές χώρες.

WMO: «O κόσμος αλλάζει μπροστά στα μάτια μας»

Την ίδια στιγμή, «γροθιά στο στομάχι» αναμένεται να είναι τα αποτελέσματα του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (World Meteorological Organization, WMO), ο οποίος καταγράφει και αναλύει το παγκόσμιο κλίμα. Την πρώτη μέρα των εργασιών της COP26 αναμένεται να ανακοινωθούν στοιχεία για την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας και τα ακραία καιρικά φαινόμενα που έχουν πλήξει τον πλανήτη τα τελευταία χρόνια. Οι επιστήμονες θα δώσουν «τα φώτα» τους για την κλιματική κρίση, τους καύσωνες, τις πυρκαγιές, τις ανεξέλεγκτες πλημμύρες, τους τυφώνες και τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν αυτόχθονες κάτοικοι «ευάλωτων» περιοχών του κόσμου.

Η προηγούμενη δεκαετία ήταν η πιο ζεστή που έχει ζήσει ο πλανήτης και οι κυβερνήσεις συμφωνούν ότι πρέπει να υπάρχει μία συνολική αντιμετώπιση του φαινομένου, πριν να είναι πολύ αργά.

Σύμφωνα με την έκθεση του WMO «ο κόσμος αλλάζει μπροστά στα μάτια μας», ενώ τα τελευταία 7 χρόνια έχουν σημειωθεί θερμοκρασίες ρεκόρ. Η αύξηση της θερμοκρασίας δημιουργεί «αχαρτογράφητα νερά» για το μέλλον του πλανήτη. «Τα ακραία φαινόμενα θα είναι η νέα πραγματικότητα» είπε ο καθηγητής του WMO, Petteri Taalas. «Η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει πιο γρήγορα σήμερα από ότι στις τελευταίες δύο χιλιετίες» δήλωσε ο καθηγητής Jonathan Bomber, επικεφαλής του Κέντρου Παγετολογίας στο Μπρίστολ.

Ο Πάπας Φραγκίσκος, ο Μπάρακ Ομπάμα, ο πρίγκιπας Κάρολος, ο Σερ Ντέιβιντ Ατέμπορο, και η Γκρέτα φυσικά, είναι μερικά από τα ονόματα που οι τοποθετήσεις τους θα δώσουν ένα πρόσθετο ενδιαφέρον στην φετινή σύνοδο κορυφής για το κλίμα. Μιλώντας στην προπαρασκευαστική διάσκεψη για την COP26 στην Ιταλία, ο πρόεδρος της συνόδου Άλοκ Σάρμα (Alok Sharma) είπε ότι οι απεσταλμένοι των χωρών «συμφώνησαν ότι θα πρέπει να δεσμευτούν να διαθέσουν 100 δισ. δολάρια ετησίως στις πιο ευάλωτες χώρες, προκειμένου να τις βοηθήσουν να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής».

Αυτή είναι μόνο η κορυφή του… παγόβουνου.

Από τον θρίαμβο του Παρισιού στη «βασανισμένη» COP26

Για περισσότερες από τρεις δεκαετίες, οι κυβερνήσεις του κόσμου συναντιούνται περίπου κάθε χρόνο με σκοπό να δημιουργηθεί μία παγκόσμια συναίνεση για τα θέματα που αφορούν στην κλιματική αλλαγή, που πλέον έχει γίνει κλιματική κρίση. Υπό την ομπρέλα των Ηνωμένων Εθνών και τη Σύμβαση-πλαίσιο του 1992 (United Nations Framework Convention on Climate Change - UNFCCC), κάθε χώρα της Γης δεσμεύεται να αποφεύγει κινήσεις που επιβαρύνουν την κλιματική αλλαγή και να εφαρμόζει τρόπους μείωσης των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα.

Η ετήσια Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP) ξεκίνησε το 1995. Η λέξη COP προέρχεται από τις αγγλικές λέξεις «Conference Of the Parties» και πολλές από αυτές τις συναντήσεις, κατά γενική ομολογία, υπήρξαν από βαρετές μέχρι αναποτελεσματικές. Όλες εκτός από έναν μικρό θρίαμβο για την κλιματική αλλαγή, και αυτός ήταν η περίφημη συμφωνία του Παρισιού το 2015. Το 2021 οι χώρες συναντιούνται για 26η φορά σε μία συνθήκη δύσκολη λόγω της πανδημίας και κρίσιμη λόγω των ακραίων καιρικών φαινομένων που έχουν δημιουργήσει παγκόσμια ανησυχία και επηρεάζουν τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων.

Κάτω από την εμβληματική συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, η οποία υπογράφηκε το 2015, τα έθνη έχουν δεσμευτεί να κρατήσουν την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας αυστηρά κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου, ιδανικά κάτω από τον 1,5 βαθμό Κελσίου. Σύμφωνα με τους επιστήμονες η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας στους 3 βαθμούς Κελσίου θα είναι καταστροφική.

Οι βασικοί πυλώνες της συζήτησης θα είναι η κλιματική αλλαγή, η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας, η απειλή της επιβίωσης γηγενών πληθυσμών λόγω του κλίματος, ενώ αναμένονται με… «σηκωμένο φρύδι» οι τοποθετήσεις των μεγάλων πρωταγωνιστών της κλιματικής κρίσης και των παγκόσμιων ρύπων: της Κίνας, της Βραζιλίας και των ΗΠΑ. Οι αποφάσεις της COP26 όπως μεταδίδει το BBC, θα επηρεάσουν τον τρόπο που δουλεύουμε, που θερμαίνουμε το σπίτι μας, το τι τρώμε και το πώς ταξιδεύουμε.

Στη Γλασκώβη αναμένονται πάνω από 30.000 εκπρόσωποι οργανώσεων, πολιτικά πρόσωπα, επιτροπές χωρών, ακτιβιστές και… celebrities.

COP26 - Γιατί στη Γλασκώβη;

Το 2020 η Γλασκώβη κέρδισε το κορυφαίο βραβείο στο φόρουμ Global Human Settlements και ονομάστηκε Global Green City. Η Γλασκώβη έχει ήδη ένα ρεκόρ όσον αφορά στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Έχοντας επιτύχει τον στόχο μείωσης 30% για το 2020 από το 2015. Μετά την κήρυξη έκτακτης ανάγκης για το κλίμα τον Μάιο του 2019, η Γλασκόβη υιοθέτησε δέσμευση για επίτευξη ουδετερότητας άνθρακα έως το 2030.

Η πόλη έχει δεσμευτεί να επενδύσει σε μετασκευές χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, οι οποίες θα μειώσουν τον άνθρακα κατά 50% από τα τρέχοντα επίπεδα. Αναμένεται επίσης να εφαρμόσει ένα Σχέδιο Διαχείρισης Άνθρακα (CMP3) καθώς και μια Τοπική Στρατηγική Απόδοσης Θερμότητας και Ενέργειας (LHEES). Ο στόχος net-zero ενσωματώνει την πράσινη πόλη φυτεύοντας 22.000 δέντρα. Προβλέπεται να μειώσει το αποτύπωμα άνθρακα της πόλης κατά 55% σύγκριση με το 2005. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας η πόλη απέκτησε ακόμα πιο πλούσιες υποδομές ποδηλασίας και πεζοπορίας, ενώ έχει δεσμευτεί να δημιουργήσει ένα δίκτυο δημόσιων μεταφορών που να είναι ουδέτερο από άνθρακα.

«Λευκοί και προνομιούχοι όσοι συζητούν στην COP26» - Κριτική και διαμαρτυρίες

Δριμεία κριτική για την φετινή COP ασκεί ομάδα ακτιβιστών, που ισχυρίζονται ότι η σύνοδος θα είναι πεδίο συζήτησης των «λευκών και προνομιούχων» περισσότερο από κάθε άλλη χρονιά. Ακτιβιστές ισχυρίζονται ότι πολλές από τις τοπικές κοινότητες ιθαγενών πληθυσμών, που θα επηρεαστούν και επηρεάζονται ήδη από την αλλαγή κλίματος δεν θα «βρουν τον δρόμο» για τη Γλασκώβη. Σε δηλώσεις στον Guardian αντιπροσωπείες ιθαγενών από «ευάλωτες» κοινότητες λένε ότι τα 2/3 των ανθρώπων αυτών δεν μπορούν να φτάσουν στη Γλασκώβη για να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους.

Οι κανονισμοί για την πανδημία, το κόστος της βίζας και οι δαιδαλώδεις ταξιδιωτικές διατυπώσεις για να φτάσει ένας κάτοικος πχ από την Αΐτη στη Βρετανία είναι για κάποιους «πυρηνική φυσική». Θεωρούν δε ότι για άλλη μία φορά «θα δούμε τον παγκόσμιο Βορρά να παίρνει αποφάσεις για έναν Νότο που ήδη υφίσταται τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και που δεν θα υπερασπιστεί τα δικαιώματά του». Από την πλευρά τους οι υπεύθυνοι της διοργάνωσης της COP26 παραδέχονται ότι τα logistics της φετινής χρονιάς λόγω της πανδημίας είχαν εξαιρετικές δυσκολίες – με τους επικριτές να απαντούν ότι η Γλασκώβη δεν τα έχει πάει καλά σε θέματα οργάνωσης.

Δεινόσαυρος στην έδρα του ΟΗΕ: Μην επιλέξετε τον αφανισμό σας

Την COP26 «προλόγισε» σχεδόν μία ταινία μικρού μήκους, που κυκλοφόρησε στις 27 Οκτωβρίου 2021, στο πλαίσιο της καμπάνιας «Μην επιλέγετε την εξαφάνιση» και έγινε viral. Το βίντεο με έναν… Τζουράσικ τρόπο προτρέπει τους παγκόσμιους ηγέτες να τερματίσουν τις επιδοτήσεις ορυκτών καυσίμων που «ακυρώνουν τη σημαντική πρόοδο με στόχο τον τερματισμό της κλιματικής αλλαγής και συντηρούν την ανισότητα προς όφελος των πλουσίων». Πρωταγωνιστής του βίντεο ένας δεινόσαυρος!

Μπαίνοντας στην εμβληματική Αίθουσα της Γενικής Συνέλευσης, ο επιβλητικός δεινόσαυρος λέει στο σοκαρισμένο ακροατήριο ότι «ήρθε η ώρα οι άνθρωποι να σταματήσουν να ψάχνουν για δικαιολογίες και να αρχίσουν να κάνουν αλλαγές», ώστε να αντιμετωπίσουν το κλιματική κρίση.

Έρευνα του UNDP που δημοσιεύθηκε ως μέρος της συγκεκριμένης εκστρατείας δείχνει ότι η παγκόσμια κοινότητα ξοδεύει 423 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για να επιδοτεί ορυκτά καύσιμα για τους καταναλωτές - πετρέλαιο, ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από την καύση άλλων ορυκτών καυσίμων, φυσικό αέριο και άνθρακα.

Αυτό το ποσό θα μπορούσε να καλύψει το κόστος των εμβολιασμών κατά του COVID-19 για κάθε άτομο στον κόσμο ή να πληρώσει το τριπλάσιο ετήσιο ποσό που απαιτείται για την εξάλειψη της παγκόσμιας ακραίας φτώχιας. «Τουλάχιστον εμείς, αντιμετωπίσαμε έναν αστεροειδή», προειδοποιεί ο δεινόσαυρος, αναφερόμενος στη δημοφιλή θεωρία που εξηγεί την εξαφάνιση των δεινοσαύρων πριν από 70 εκατομμύρια χρόνια. «Ποια είναι η δική σου δικαιολογία;».

Ο δεινόσαυρος συνεχίζει να υπογραμμίζει πώς η οικονομική υποστήριξη για ορυκτά καύσιμα μέσω επιδοτήσεων -χρήματα των φορολογουμένων που βοηθούν στη συγκράτηση του κόστους του άνθρακα, του πετρελαίου και του φυσικού αερίου σε χαμηλά επίπεδα για τους καταναλωτές- είναι παράλογη ενόψει της κλιματικής αλλαγής.

«Σκεφτείτε όλα τα άλλα πράγματα που θα μπορούσατε να κάνετε με αυτά τα χρήματα. Σε όλο τον κόσμο οι άνθρωποι ζουν στη φτώχεια. Δεν πιστεύετε ότι το να τους βοηθήσετε θα είχε περισσότερο νόημα από το να πληρώνετε για τον θάνατο ολόκληρου του είδους σας;» λέει ο δεινόσαυρος.

«Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ αποκάλεσε την κλιματική κρίση “κόκκινο συναγερμό για την ανθρωπότητα”, δήλωσε η Ulrika Modeer, Επικεφαλής του Γραφείου Εξωτερικών Σχέσεων και Υποστήριξης του προγράμματος για την κλιματική αλλαγή (UNDP). «Θέλουμε η συγκεκριμένη ταινία να διασκεδάζει, αλλά θέλουμε επίσης να ευαισθητοποιήσουμε για το πόσο κρίσιμη είναι η κατάσταση. Ο κόσμος πρέπει να επιταχύνει τη δράση για το κλίμα, εάν θέλουμε να διατηρήσουμε τον πλανήτη μας ασφαλή για τις μελλοντικές γενιές».

(Με πληροφορίες από BBC, Guardian, ΑΠΕ- ΜΠΕ, ΟΗΕ)