Έξι μισητοί προδότες-κατάσκοποι που έγραψαν τη βρόμικη ιστορία τους στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου

Ψυχρός Πόλεμος και να η κατάλληλη εποχή για την δράση των κατασκόπων. Να ένα θέμα, λοιπόν, για έξι μισητούς προδότες-κατασκόπους που έγραψαν τη βρόμικη ιστορία τους στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και άφησαν βαθύ το χνάρι τους στις μυστικές υπηρεσίες των αντιπάλων, τότε...

Να ‘ταν θέμα χρημάτων και απληστίας; Να διέπονταν από ιδεολογικές απόψεις; Εκδίκηση, μήπως; Όποιο κι αν ήταν το κίνητρό τους, οι κατάσκοποι ήταν πάντα απεχθείς και θεωρούνταν προδότες της πατρίδας τους. Κι όταν αυτό συνέβαινε σε καιρό πολέμου, το τέλος των κατασκόπων ήταν ένα: θάνατος.

Και ο Ψυχρός Πόλεμος ήταν ένα είδος πολέμου. Και έξι περιπτώσεις κατασκόπων, που ζημίωσαν τα συμφέρονταν των χωρών τους, έχουν καταγραφεί σε ξεχωριστά κεφάλαια στην ιστορία της εποχής.

1. Τζούλιους και Έθελ Ρόζενμπεργκ: αδικοχαμένοι πήγαν

Ο Τζούλιους Ρόζενμπεργκ και η σύζυγός του Έθελ ήταν οι διαβόητοι εχθροί στην αμερικανική ιστορία, όταν καταδικάστηκαν σε θάνατο για την παροχή στρατιωτικών μυστικών στη Σοβιετική Ένωση στις αρχές της δεκαετίας του 1950. Όταν παντρεύτηκε το ζευγάρι, το 1939, ήταν η χρονιά που ο Τζούλιους είχε πάρει πτυχίο ηλεκτρολόγου μηχανικού, και οι δυο τους αποτελούσαν ενεργά μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος. Μέχρι το 1943, ωστόσο, οι Ρόζενμπεργκ είχαν αποχωρήσει από το Κομμουνιστικό Κόμμα για να συνεχίσουν απερίσπαστοι τις κατασκοπευτικές δραστηριότητες τους. Ο Τζούλιους βρήκε θέση εργασίας ως πολιτικός μηχανικός στο Σώμα Σημάτων Στρατού των ΗΠΑ (Το Σώμα Σημάτων Στρατού των Ηνωμένων Πολιτειών (USASC) είναι κλάδος του Στρατού των Ηνωμένων Πολιτειών που δημιουργεί και διαχειρίζεται συστήματα επικοινωνιών και πληροφοριών για τη διοίκηση και τον έλεγχο των συνδυασμένων δυνάμεων όπλων) και αυτός και η Έθελ άρχισαν να εργάζονται μαζί για να ανακαλύψουν και να αποκαλύψουν στρατιωτικά μυστικά των ΗΠΑ στη Σοβιετική Ένωση.

Στις αρχές του 1945, ο Τζούλιους απολύθηκε από την εργασία του, όταν αποκαλύφθηκε η συμμετοχή του- στο παρελθόν- στο Κομμουνιστικό Κόμμα, αλλά στο μεταξύ, το USASC είχε στρατολογήσει τον αδελφό της Έθελ, Ντέιβιντ Γκρίνγκλας, έναν μηχανικό του στρατού που εργαζόταν μέχρι τότε στο Manhattan Project· ο αδελφός είχε υπεξαιρέσει χειρόγραφες σημειώσεις και σκίτσα που είχαν να κάνουν με την ατομική βόμβα. Επίσης, άλλοι μυημένοι από τους Ρόζενμπεργκ- υποτίθεται ότι- είχαν εκχωρήσει χιλιάδες σελίδων από έγγραφα που περιέγραφαν λεπτομερώς τις νέες τεχνολογίες των ραντάρ και πολεμικών αεροσκαφών.

Όταν πια οι Σοβιετικοί δοκίμασαν την πρώτη τους ατομική βόμβα, το 1949, η κυβέρνηση των ΗΠΑ άρχισε ένα εκτεταμένο κυνηγητό για να ανακαλύψει ποιος τους είχε προσφέρει τη γνώση στους αντιπάλους για να φτιάξουν ένα τέτοιο όπλο. Στη δίκη, μετά τη σύλληψή των Ρόζενμπεργκ, το 1950, ο Γκρίνγκλας κατέθεσε εναντίον τους και ένας δικαστής τους καταδίκασε σε θάνατο, χαρακτηρίζοντας το έγκλημά τους: «χειρότερο κι από φόνο». Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντουάιτ Αϊζενχάουερ σφράγισε στη συνέχεια τη μοίρα του ζευγαριού, αρνούμενος να υπογράψει αίτηση χάριτος. Οι Ρόζενμπεργκ στάλθηκαν στην ηλεκτρική καρέκλα στις 19 Ιουνίου 1953, σηματοδοτώντας την πρώτη φορά που Αμερικανοί πολίτες εκτελέστηκαν για κατασκοπεία. Σήμερα, έχει αποδειχτεί, ότι οι Ρόζενμπεργκ ήταν πράγματι κατάσκοποι της ΕΣΣΔ, αλλά τα έγγραφα που τους είχαν δώσει ήταν ελάσσονος σημασίας· πλήρωσαν για όλους τους υπόλοιπους!

2. Κλάους Φουκς: έπεσε στα μαλακά

Γεννημένος το 1911 στη Γερμανία, από οικογένεια Λουθηρανών, ο Φουκς εντάχθηκε στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Γερμανίας και κατέφυγε στην Αγγλία μετά την άνοδο των Ναζί στην εξουσία το 1933· ήταν λαμπρός νέος επιστήμονας, πήρε διδακτορικό στη Φυσική από το Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ το 1937 και προσκλήθηκε να σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. Ο Φουκς απέκτησε τη βρετανική υπηκοότητα το 1942 και τον επόμενο χρόνο ήταν μέλος βρετανικής αντιπροσωπείας επιστημόνων που στάλθηκαν στο Πανεπιστήμιο Columbia στη Νέα Υόρκη για να εργαστούν στο Manhattan Project. Η εργασία του Φουκς ήταν να υπολογίσει την κατά προσέγγιση ενεργειακή απόδοση μιας ατομικής έκρηξης: ειδικεύτηκε στην έρευνα μεθόδων έκρηξης, εστιάζοντας ιδιαίτερα στη βόμβα «Fat Man», που έπεσε στο Ναγκασάκι. Επιπλέον, ο βρετανός επιστήμων ήταν παρών στο Trinity Test τον Ιούλιο του 1945.

Ο Φουκς ήρθε σε επαφή με έναν Σοβιετικό ταχυμεταφορέα σχεδόν αμέσως μόλις έφτασε στις ΗΠΑ, έναν άνθρωπο που γνώριζε μόνο ως Ρέιμοντ, αλλά στην πραγματικότητα ήταν ο Χάρι Γκολντ, αγγελιαφόρος που δούλευε με τον Ντέιβιντ Γκρίνγκλας. Ο Φουκς και ο Γκολντ συναντήθηκαν πολλές φορές. Έπειτα από έρευνες του FBI και της βρετανικής αντικατασκοπείας, η δράση του Φουκς αποκαλύφθηκε, ο ίδιος δικάστηκε και καταδικάστηκε για κατασκοπεία στη Βρετανία για παροχή ατομικών μυστικών στη Σοβιετική Ένωση· ομολόγησε, λέγοντας στις Αρχές ότι «είχε απόλυτη εμπιστοσύνη στη ρωσική πολιτική» και ότι «οι Δυτικοί Σύμμαχοι επέτρεψαν επίτηδες στη Ρωσία και τη Γερμανία να πολεμήσουν μεταξύ τους».

Η κατασκοπεία του Φουκς-πιθανότατα- οδήγησε τις ΗΠΑ να ακυρώσουν το σχέδιο του 1950, το να δώσουν, δηλαδή, στη Βρετανία ατομικές βόμβες αμερικανικής κατασκευής. Ο Φουκς καταδικάστηκε, το 1950, σε 14 χρόνια φυλάκισης, τη μέγιστη για κατασκοπεία, επειδή η Σοβιετική Ένωση είχε χαρακτηριστεί ως σύμμαχος εκείνη την εποχή. Να σημειωθεί ότι η προσφορά του Φουκς στην Σοβιετική Ένωση ήταν πολύ πιο ουσιαστική από εκείνη των Ρόζενμπεργκ, που εκτελέστηκαν. Τον Δεκέμβριο του 1950 του αφαιρέθηκε η βρετανική υπηκοότητα και μετά εννέα χρόνια σε βρετανική φυλακή μετανάστευσε στην Ανατολική Γερμανία, όπου συνέχισε να εργάζεται ως πυρηνικός φυσικός μέχρι τη συνταξιοδότησή του το 1979. Βραβευμένος με το μετάλλιο «Καρλ Μαρξ», την υψηλότερη πολιτική διάκριση της Ανατολικής Γερμανίας, ο Φουκς πέθανε το 1988 σε ηλικία 76 ετών.

3. Ρέι Μάουμπι: τον έφαγε ο τζόγος…

Γεννημένος το 1922 στην Αγγλία και σπουδασμένος στο σχολείο του Long Lawford, ο Ρέιμοντ Λέουελιν Μάουμπι εργάστηκε ως ηλεκτρολόγος κατ’ αρχάς και στη συνέχεια μπήκε στην πολιτική μέσω της ενασχόλησής του με τον συνδικαλισμό· υπήρξε στέλεχος της τοπικής αυτοδιοίκησης της περιοχής του και μέλος του Συνδικάτου Ηλεκτρολόγων και έγινε ο πρώτος πρόεδρος της εθνικής συμβουλευτικής επιτροπής των Συντηρητικών Συνδικαλιστών.

Ο Μάουμπι ήταν από τους πρωτοπόρους που έδωσαν μάχη κατά της νομιμοποίησης ομοφυλοφιλικών σχέσεων. Όπως και σε όλα σχεδόν τα μέλη του Συντηρητικού Κόμματος- όπως ο Μάουμπι- το μίσος για τον κομμουνισμό ήταν χαρακτηριστικό γνώρισμα. Ωστόσο, το 2012, δώδεκα χρόνια μετά τον θάνατό του Μάουμπι, ένας ρεπόρτερ του BBC ανακάλυψε ένα αρχείο που αποκάλυπτε ότι ο Μάουμπι ήταν κατάσκοπος της Τσεχοσλοβακίας, όταν η χώρα ήταν κομμάτι του σοβιετικού μπλοκ. Σύμφωνα με τα αρχεία, Τσέχοι κατάσκοποι πλησίασαν τον Μάουμπι τον Νοέμβριο του 1960 σε ένα πάρτι και τον έπεισαν να τους προμηθεύει πολιτικά «παραλλειπόμενα» σε τακτική βάση και εκείνοι θα τον ενέτασσαν στο μισθολόγιό τους. Ο Μάουμπι, ήταν γνωστό πως είχε ασίγαστο πάθος με τον Τζόγο και οι Τσεχοσλοβάκοι κατάσκοποι στοιχημάτιζαν ότι θα εκμεταλλεύονταν αυτή την αδυναμία του· και κέρδισαν!

Στην αρχή οι κομμουνιστές προσέγγισαν προσεκτικά τον Μάουμπι, που δρούσε με το κωδικό όνομα «Λαβάλ», ζητώντας του ανώδυνες σχετικά πληροφορίες για τα συνδικάτα πριν αρχίσουν να του ζητούν να παράσχει πληροφορίες για περισσότερο ευαίσθητα θέματα. Κάθε φορά που έδινε στοιχεία πληρωνόταν 100 λίρες, ένα υψηλό επιμίσθιο, αν αναλογιστεί κάποιος ότι ο ετήσιος μισθός του βουλευτή ήταν περίπου 3.200 λίρες. Τα επόμενα χρόνια, ανέβασαν το κασέ του στις 400 λίρες. Ο Μάουμπι είχε παραδώσει χειρόγραφες κατόψεις του γραφείου του Πρωθυπουργού στη Βουλή των Κοινοτήτων και λεπτομέρειες για την ασφάλεια στο γραφείο, επίσης έκανε επερωτήσεις στη Βουλή κατά παραγγελία των Τσέχων! Η σχέση του Μάουμπι με την υπηρεσία κατασκοπείας της Τσεχίας φάνηκε να συνεχίζεται μέχρι τον Νοέμβριο του 1971, όταν και ο φάκελος του έκλεισε. Ο Μάουμπι πέθανε το 1990. Είναι αξιοσημείωτο ότι αρκετοί πολιτικοί του Εργατικού Κόμματος της Βρετανίας είχαν συναναστροφές με Τσέχους.

4. Οι 5 του Κέιμπριτζ: τα παλιόπαιδα τ’ ατίθασα…

Όταν ο σοβιετικός αξιωματικός πληροφοριών Άρνολντ Ντόιτς συναντήθηκε με τον απόφοιτο του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ Χάρολντ «Κιμ» Φίλμπι το 1934, μίλησε γρήγορα και μπήκε στο θέμα κατ’ ευθείαν: «Χρειαζόμαστε ανθρώπους που θα μπορούσαν να διεισδύσουν σε υψηλόβαθμες θέσεις, βάλτε τους για εμάς!». Ο Φίλμπι συμφώνησε δίχως δισταγμό, αρχίζοντας μια δια βίου σχέση με τη Μόσχα.
Ο νεόκοπος κατάσκοπος εντόπισε κι άλλους πρόθυμους να συνεργαστουν και σε σύντομο χρονικό διάστημα, ο Ντόιτς κατάφερε να εγγράψει στη λίστα του τέσσερις ακόμη άνδρες του Κέιμπριτζ: τον Ντόναλντ ΜακΛιν, τον Γκάι Μπέρτζες, τον Άντονι Μπλαντ και τον Τζον Κέιρνκρος. Όλοι τους ήταν φανατικοί κομμουνιστές και δεν είχαν την παραμικρή οικονομική απαίτηση για τις υπηρεσίες κατασκοπείας τους. Με τον καιρό, η σοβιετική στρατηγική στρατολόγησης νεαρών, δυσαρεστημένων μελών της βρετανικής ελίτ θα απέφερε πλούσιες αμοιβές.

Η ομάδα Cambridge Five απέκτησε γρήγορα θέσεις-κλειδιά στη βρετανική κυβέρνηση και τον μηχανισμό πληροφοριών:
Ο Χάρολντ-Κιμ- Φίλμπι ήταν επικεφαλής του αντισοβιετικού τμήματος της MI6 (το βρετανικό αντίστοιχο της CIA). Το 1963, αποκαλύφθηκε ότι ήταν μέλος της Cambridge Five. Από τους πέντε, ο Φίλμπι πιστεύεται ότι ήταν ο πιο επιτυχημένος στην παροχή μυστικών πληροφοριών στους Σοβιετικούς· όταν αποκαλύφθηκε διέφυγε στην ΕΣΣΔ, όπου τον υποδέχτηκαν σαν ήρωα. Ο Φίλμπι πέθανε το 1988 στη Μόσχα.
Ο Ντόναλντ ΜακΛιν έγινε Γ’ Γραμματέας στην πρεσβεία του Παρισιού το 1938, όπου κρατούσε ενήμερους τους Σοβιετικούς για την αγγλογερμανική διπλωματία. Στη συνέχεια υπηρέτησε στην Ουάσιγκτον από το 1944 έως το 1948, με προαγωγή σε Α’ Γραμματέα. Ο ΜακΛιν ήταν η βασική πηγή πληροφοριών της Μόσχας σχετικά με την ενεργειακή πολιτική των ΗΠΑ, βοηθώντας σε μεγάλο βαθμό τους Ρώσους να αξιολογήσουν την ισχύ του δικού τους πυρηνικού οπλοστασίου.
Ο Γκάι Μπέρτζες προσλήφθηκε στο Τμήμα Ειδήσεων του υπουργείου Εξωτερικών στη Βρετανία, την άνοιξη του 1944 από τον Αλεξάντερ Κάντογκαν, υφυπουργό Εξωτερικών, θέση που του παρείχε πρόσβαση στις επικοινωνίες του υπουργείου Εξωτερικών. Αργότερα ο Μπέρτζες έγινε βοηθός του Έκτορ ΜακΝίλ, υπουργού Επικρατείας στο υπουργείο Εξωτερικών. Ως βοηθός του ΜακΝίλ, ο Μπέρτζες μπορούσε να εκχωρεί άκρως απόρρητα έγγραφα του Foreign Office στην KGB, κρύβοντάς και μεταφέροντας τα έξω από τα Γραφεία τη νύχτα για να φωτογραφηθούν από τον ελεγκτή του και το πρωί τα επέστρεφε στη θέση τους.
Ο Άντονι Μπλαντ προσλήφθηκε στην MI5, την Υπηρεσία Ασφαλείας το 1939· πέρνουσε τα αποτελέσματα της υπηρεσίας Ultra (ονομασία που υιοθετήθηκε από τη βρετανική στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών τον Ιούνιο του 1941 για τις πληροφορίες των σημάτων του εχθρού, που ελάμβαναν) στην μηχανή Enigma, πληροφορίες που είχαν να κάνουν με τις κινήσεις της Βέρμαχτ στο ρωσικό μέτωπο. Ο Μπλαντ παραδέχτηκε αργότερα ότι διαβίβαζε στοιχεία για γερμανικά κυκλώματα κατασκοπείας που δρούσαν στη Σοβιετική Ένωση.
Ο Τζον Κέιρνκρος εργάστηκε στην άκρως απόρρητη βάση GC&CS, Bletchley Park στην κρυπτογράφηση ULTRA το 1942 και το 1943· το 1944 εντάχθηκε στην MI6. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Bletchley Park, ο Κέιρνκρος διοχέτευσε έγγραφα, μέσω μυστικών καναλιών, στη Σοβιετική Ένωση.

Όταν ανακάλυψε ότι οι Αρχές τους πλησίαζαν, ο Φίλμπι ενημέρωσε τον ΜακΛίν και τον Μπέρτζες, συμβουλεύοντάς τους να αυτομολήσουν στη Μόσχα το 1951. Ο Κέιρνκρος διέφυγε στην Ιταλία και τη Γαλλία. Ο Μπλαντ, του οποίου η δράση αποκαλύφθηκε δημόσια από την πρωθυπουργό Μάργκαρετ Θάτσερ, ομολόγησε και κατέθεσε με αντάλλαγμα την ασυλία ενώ του επετράπη να παραμείνει στη Βρετανία. Κανένας από τους πέντε δεν αντιμετώπισε ποτέ κατηγορίες για κατασκοπεία!

5. Όλντριχ Έιμς: έστειλε πολλούς στον θάνατο!

Γεννημένος το 1941 ο Όλντριχ Χάζεν Έιμς ήταν Αμερικανός αναλυτής της CIA, αλλά συνεργαζόταν παράλληλα και με την KGB· καταδικάστηκε για κατασκοπεία κατά της χώρας του το 1994. Ο Έιμς, σήμερα, εκτίει ποινή ισόβιας κάθειρξης χωρίς τη δυνατότητα αποφυλάκισης στο υψίστης ασφαλείας σωφρονιστικό κατάστημα Allenwood των ΗΠΑ. Παρά το σοβαρό πρόβλημα με το αλκοόλ και τις κακές κριτικές των επιδόσεων του από προϊσταμένους, ο Έιμς ανελίχθηκε για να γίνει επικεφαλής του κλάδου αντικατασκοπείας του σοβιετικού τμήματος της CIA.

Το 1985, ωστόσο, ενώ ταλανιζόταν από ένα οικονομικά καταστροφικό διαζύγιο, ο Έιμς πέρασε το κατώφλι της σοβιετικής πρεσβεία στην Ουάσιγκτον και προσφέρθηκε να αποκαλύψει μυστικά με χρηματικά ανταλλάγματα. Ο Έιμς, ως αξιωματικός της CIA που μιλούσε ρωσικά και ειδικευόταν στις ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών, συμπεριλαμβανομένης της KGB, στάλθηκε σε αποστολή στην Άγκυρα, όπου προσέγγισε Ρώσους αξιωματικούς πληροφοριών για στρατολόγηση.

Αργότερα, εργάστηκε στη Νέα Υόρκη και την Πόλη του Μεξικού. Το 1985, ενώ διορίστηκε στη Σοβιετική/Ανατολικοευρωπαϊκή Διεύθυνση της CIA στα κεντρικά γραφεία της CIA, όπου μιλούσε κρυφά με αξιωματικούς της KGB στην Πρεσβεία της ΕΣΣΔ στην Ουάσιγκτον. Λίγο αργότερα η KGB του κατέθεσε στον τραπεζικό λογαριασμό του 50.000 δολάρια. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 1985, ο Έιμς συναντήθηκε πολλές φορές με Ρώσο διπλωμάτη στον οποίο διαβίβαζε απόρρητες πληροφορίες για στελέχη της CIA και του FBI, καθώς και για επιχειρήσεις που στόχο είχαν τη Σοβιετική Ένωση.
Με περίπου 2,7 εκατομμύρια δολάρια στους τραπεζικούς λογαριασμούς του τα επόμενα εννέα χρόνια, αποκάλυψε τις ταυτότητες κάθε μυστικού πράκτορα που εργαζόταν για τους Αμερικανούς στη Σοβιετική Ένωση, τουλάχιστον 10 από τους οποίους εκτελέστηκαν από τους Σοβιετικούς! Αν και οι Αμερικανοί αξιωματούχοι υποψιάζονταν την ύπαρξη κατασκόπου για αρκετό καιρό, ο Έιμς απέφυγε τη σύλληψη μέχρι το 1994· το FBI τελικά τον ανακάλυψε όταν εντόπισε ενοχοποιητικά στοιχεία στα σκουπίδια του και στον υπολογιστή του.

6. Αντόλφ Τολκάτσεφ: για έναν δίσκο των Led Zeppelin…

Κάθε προδότης-κατάσκοπος του Ψυχρού Πολέμου δεν ήταν μόνο στρατευμένος από Σοβιετικούς ή αξιωματούχους όμορων κρατών της ΕΣΣΔ. Στις αρχές του 1977, για παράδειγμα, ο Σοβιετικός μηχανικός ηλεκτρονικών Αντόλφ Τολκάτσεφ άρχισε να ρίχνει σημειώματα στα αυτοκίνητα Αμερικανών διπλωματών, ζητώντας να συναντηθεί με έναν Αμερικανό αξιωματούχο. Η CIA αρχικά τον αγνόησε, ανησυχώντας ότι θα έπεφτε σε παγίδα της KGB. Όμως, ο Τολκάτσεφ, ο οποίος εργαζόταν σε ένα ινστιτούτο πολεμικής αεροπορίας στη Μόσχα, επέμεινε και τελικά κέρδισε την εμπιστοσύνη της CIA. Από το 1979 έως το 1985, έκρυβε απόρρητα έγγραφα στο παλτό του για να τα φωτογραφίσει στο σπίτι με μια κάμερα που παρείχε η CIA.

Για σχεδόν μια δεκαετία μετά την πρώτη επαφή του με τους Αμερικανούς, αποδείχθηκε ότι ήταν ένα τεράστιο κεφάλαιο πληροφοριών: παρείχε σχέδια, προδιαγραφές και αποτελέσματα δοκιμών σε υπάρχοντα και προγραμματισμένα σοβιετικά αεροσκάφη και πυραύλους. Οι πληροφορίες που παρείχε ο Τολκάτσεφ εξοικονόμησαν για την αμερικανική κυβέρνηση δισεκατομμύρια δολάρια σε αμυντικές δαπάνες, γεγονός που οδήγησε πολλούς ιστορικούς των μυστικών υπηρεσιών να τον αποκαλέσουν «μεγαλύτερος κατάσκοπος από τον Πενκόφσκι» (Ο Όλεγκ Πενκόφσκι ήταν συνταγματάρχης της σοβιετικής στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών και παρείχε στις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο στρατιωτικά μυστικά, συμπεριλαμβανομένης της εμφάνισης και του αποτυπώματος των σοβιετικών εγκαταστάσεων βαλλιστικών πυραύλων μέσου βεληνεκούς στην Κούβα· το κωδικό του όνομα ήταν «Ήρωας»).

Για το κατασκοπευτικό έργο του, η CIA πλήρωσε στον Τολκάτσεφ περισσότερα από 1 εκατομμύριο δολάρια- το μεγαλύτερο μέρος των οποίων κρατήθηκε ως εγγύηση εν αναμονή της προγραμματισμένης αποστασίας του- και προμήθευε με δίσκους των Led Zeppelin και των Beatles τον γιο του. Ο Τολκάτσεφ ισχυρίστηκε ότι η απέχθειά του για τη σοβιετική κυβέρνηση προέκυψε από τη δίωξη που είχαν υποστεί οι γονείς της συζύγου του υπό τον Ιωσήφ Στάλιν· έλεγε ότι τον ενέπνευσαν ο Αλεξάντερ Σολζενίτσιν και ο Αντρέι Ζαχάρωφ.

Η συνεργασία του Τολκάτσεφ με τους Αμερικανούς έληξε απότομα το 1985, όταν- όπως πιστεύεται- ο πρώην πράκτορας της CIA Έντουαρντ Λι Χάουαρντ, και πιθανώς και ο Όλντριχ Έιμς, αποκάλυψαν στους Σοβιετικούς τις δραστηριότητες του Τολκάτσεφ, που εκτελέστηκε τον επόμενο χρόνο.

Τελικά οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν- σαν τα βότανα- κρυμμένες ιδιότητες που η τύχη τις κάνει να αποκαλυφθούν· έτσι και οι κατάσκοποι. Φθάνει τα βότανα να μην είναι δηλητηριώδη…
Άλλωστε από την παιδική μας ηλικία ακόμα, είμαστε όλοι εν δυνάμει κατάσκοποι. Η ντροπή για όλους εμάς τους ταπεινούς, δεν είναι το ότι είμαστε «κατάσκοποι» αλλά ότι τα μυστικά που έχουμε να αποκαλύψουμε είναι ασήμαντα και λίγα…