Απόψεις|10.06.2023 13:12

Ερντογάν: Ο λύκος που έγινε αρνάκι; Τι δείχνουν τα πρώτα σημάδια της νέας του κυβέρνησης και πώς θα αντιδράσει η Δύση

Μαρία Ζαχαράκη

Το νέο υπουργικό συμβούλιο του Τούρκου προέδρου Ερντογάν μέχρι στιγμής αντικατοπτρίζει μια στροφή προς τις μεταρρυθμιστικές του ημέρες — μένει να φανεί αν αυτό θα λειτουργήσει ως τέτοιο.

Με μια σειρά ικανών τεχνοκρατών, η νέα σύνθεση έχει οδηγήσει σε συγκρατημένη αισιοδοξία σχετικά με μια πιθανή επιστροφή στις αρχές της δεκαετίας του 2000, οπότε η Δύση άνοιξε διάπλατα τις πόρτες της στον ισλαμιστή μεταρρυθμιστή και τα 85 εκατομμύρια του λαού του.

Από τότε μέχρι σήμερα, 21 χρόνια μετά, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει αλλάξει πάρα πολλές φορές και σήμερα ευαγγελίζεται πάλι επιστροφή στις... εργοστασιακές του ρυθμίσεις.

Το πλέον ενδεικτικό τεστ για το αν ο Ερντογάν άλλαξε πράγματι θέσεις θα φανεί στην απελευθέρωση του ακτιβιστή επιχειρηματία Οσμάν Καβάλα, του Κούρδου πολιτικού ηγέτη Σελαχατίν Ντεμιρτάς και αμέτρητων άλλων κρατουμένων συνείδησης κα στην απόσυρση των κατηγοριών εναντίον του δημάρχου Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου.

Το άλλο μεγάλο τεστ θα είναι το αποτέλεσμα που θα βγάλει η συνεδρίαση της επιτροπής νομισματικής πολιτικής της κεντρικής τράπεζας στις 22 Ιουνίου για τον καθορισμό των επιτοκίων.

Σε κάθε περίπτωση, ανεξάρτητα από τη σύνθεση του υπουργικού συμβουλίου, η νίκη του Ερντογάν στον δεύτερο γύρο των εκλογών της 28ης Μαΐου σημαίνει ότι η Δύση θα πρέπει πλέον να συνεργαστεί με κάθε τρόπο μαζί του. Εάν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν πάρει μια περαιτέρω επιθετική στροφή στην εξωτερική πολιτική, θα βρει ενθουσιώδεις και πρόθυμους εταίρους στις δυτικές πρωτεύουσες και στην Ουάσιγκτον επίσης και οι αντιρρήσεις του Κογκρέσου για την πώληση μαχητικών αεροσκαφών F-16 στην Τουρκία, για παράδειγμα, πιθανότατα να εξαλειφθούν σιγά σιγά. Το σχόλιο του συμβούλου εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ, Τζέικ Σάλιβαν, στον Φαρίντ Ζακαρία του CNN ότι «η Τουρκία είναι δημοκρατία» δίνει τον τόνο.

Στόλτενμπεργκ και δυτικο-ανατολίτικο παζάρι

Επομένως, μόνο αφελής θα μπορούσε να ήταν κανείς αν περίμενε από τις δυτικές κυβερνήσεις να γίνουν πιο σκληρές με τον Ερντογάν μετά την παντοδυναμία του για 6η φορά στο τιμόνι της Τουρκίας. Ειδικά τώρα που ο τροχός γύρισε και είναι η Δύση/ΗΠΑ, που έχει ανάγκη την ψήφο της Τουρκίας για την ενίσχυση του αντι-ρωσικού μπλοκ μέσω της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.

Ο ΓΓ του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, δεν δίστασε ούτε στιγμή να δηλώσει παρών στην τελετή ορκωμοσίας του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν το Σαββατοκύριακο. Η διήμερη παρουσία του Στόλτενμπεργκ και του Καρλ Μπιλντ, πρώην πρωθυπουργού της Σουηδίας που έχει πολιτική επιρροή τόσο στον Ερντογάν όσο και στη σημερινή σουηδική κυβέρνηση, θύμισε εθιμοτυπία Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Όταν ξένοι πρεσβευτές και υψηλόβαθμοι γραφειοκράτες έφταναν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, φιλοξενούνταν για λίγες ημέρες, έδιναν οδηγίες και επέστρεφαν στην πατρίδα τους μετά από λίγες ώρες.

Πρόσθεσε δε και την επίθεση γοητείας από τα βαριά ονόματα των ΥΠΕΞ του ΝΑΤΟ, όπως των ΗΠΑ, της Βρετανίας και της Γερμανίας, που άσκησαν επίσης πίεση στην Τουρκία, υπενθυμίζοντας ‘ακροθιγώς’ στον νέο ΥΠΕΞ της Τουρκίας Χακάν Φιντάν στα συγχαρητήρια μηνύματά τους τη σημασία του ΝΑΤΟ, γίνεται αντιληπτή η πίεση που ασκήθηκε με το ‘καλημέρα σας’ στη νέα κυβέρνηση Ερντογάν.

Η ανακοίνωση της τριμερούς (Τουρκία-ΝΑΤΟ-Σουηδία) στις 12 Ιουνίου αμέσως μετά την αλλαγή φρουράς στο υπουργείο Εξωτερικών και η σιωπηλή απάντηση της Τουρκίας στις αντιΝΑΤΟϊκές και αντιτουρκικές διαδηλώσεις στη Στοκχόλμη (τις οποίες στο παρελθόν συνήθως καταδίκαζε με ανακοινώσεις και με μία κλήση του Σουηδού πρέσβη στο ΥΠΕΞ) οδήγησαν κάποιους αναλυτές στην Τουρκία και στο εξωτερικό σε συγκρατημένη αισιοδοξία για το αποτέλεσμα του Βίλνιους στις 12 Ιουλίου.

Δύο είναι τα σενάρια για τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους:

Το καλό σενάριο είναι η Τουρκία να επικυρώσει τη συμφωνία ένταξης πριν από τα μέσα Ιουλίου και η Σουηδία να συμμετάσχει στη σύνοδο κορυφής του Βίλνιους ως μέλος του ΝΑΤΟ.

Το κακό σενάριο είναι η Τουρκία να συνεχίσει τα παζάρια της μέχρι τη σύνοδο κορυφής, προσπαθώντας να πετύχει μια συμφωνία στο παραπέντε. Μόνο που σε αυτή την περίπτωση, όπως και στην περσινή σύνοδο κορυφής της Μαδρίτης, ο Ερντογάν θα παίξει ένα μπρα ντε φερ με τις ΗΠΑ, αλλά δεν θα υπάρξει επικύρωση, μόνο δήλωση προθέσεων.

Σκεπτικό το Ευρωκοινοβούλιο απέναντι στον Ερντογάν

Κι ενώ η Δύση πέραν του Ατλαντικού σκοπεύει να ‘χαϊδέψει’ τον Τούρκο πρόεδρο για λόγους ΝΑΤΟ, το εγγύς Στρασβούργο ετοιμάζει ‘βόλια’ κατά του Ερντογάν.

Προσχέδιο του Ευρωκοινοβουλίου προκρίνει εναλλακτική στην ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας, περισσότερο λειτουργικής, αν -βέβαια- η Τουρκία στείλει μηνύματα μέσα από πράξεις, που δείχνουν ότι θέλει να ξεπαγώσει η ενταξιακή της διαδικασία.

Ο εισηγητής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Νάτσο Σάντσεθ Αμόρ (Σοσιαλδημοκράτες, Ισπανία) πρότεινε την έναρξη μιας «διαδικασίας προβληματισμού για να βρούμε ένα εναλλακτικό και ρεαλιστικό πλαίσιο για τις σχέσεις ΕΕ - Τουρκίας που αντικαθιστούν τη διαδικασία ένταξης», διευκρινίζοντας πως αυτό που προτείνει δεν είναι η ΕΕ να δώσει τέλος στη διαδικασία που «βρίσκεται στην εντατική», αλλά να εξεταστεί τί μπορεί να αντικαταστήσει μια διαδικασία «δυσλειτουργική».

Ο Αμόρ εμφανίστηκε απαισιόδοξος ότι το αποτέλεσμα των πρόσφατων εκλογών στην Τουρκία δείχνουν πως θα υπάρξει συνέχεια των μέχρι σήμερα πολιτικών, επισημαίνοντας πως οι πρώτες δηλώσεις του Ταγίπ Ερντογάν δεν αφήνουν περιθώριο για προσέγγιση ΕΕ - Τουρκίας.

Οι προτεραιότητες του Χακάν Φιντάν

ΝΑΤΟ, ΗΠΑ, Γαλάζια Πατρίδα, Μέση Ανατολή, Ρωσία

Με ανοιχτά πολλαπλά μέτωπα σε ένα ταραγμένο περιφερειακό και διεθνές περιβάλλον, ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας Χακάν Φιντάν έχει μπροστά του μία τρομερά έντονη διπλωματική κινητικότητα.

Τα βήματα εξομάλυνσης που έχουν γίνει με τις χώρες της Μέσης Ανατολής, οι εξελίξεις στην ανατολική Μεσόγειο και οι σχέσεις με τη Δύση θα βαρύνουν πολύ το διπλωματικό χαρτοφυλάκιο του Φιντάν ήδη από το καλοκαίρι.

Η ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ

Το πρώτο κρας τεστ που θα έχει να δώσει ο Χακάν Φιντάν θα είναι με τη Δύση σε ένα μήνα στη Λιθουανία για την πολύκροτη ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.

Η Άγκυρα για την ψήφο της στο Βίλνιους απαιτεί αντάλλαγμα, το οποίο η Δύση δείχνει απρόθυμη να δώσει λόγω πρότερου «εκρηκτικού» βίου Ερντογάν.

Ο Χακάν Φιντάν έχει ένα μήνα προθεσμία για να κλείσει ένα deal win-win.

Σχέσεις Τουρκίας-ΗΠΑ

Το αμερικανικό Κογκρέσο είναι ο νούμερο ένας γόρδιος δεσμός που καλείται να λύσει ο νέος ΥΠΕΞ της Τουρκίας, προκειμένου να εξασφαλίσει πρώτα την αγορά πολεμικών αεροσκαφών F-16 και έπειτα να ανοίξει τις πόρτες των ΗΠΑ και της Δύσης στην Τουρκία.

Για να το καταφέρει, χρειάζεται τόνους... γοητείας, που είναι άγνωστο ακόμη αν διαθέτει το γεράκι της ΜΙΤ.

Γαλάζια Πατρίδα

Οι εξελίξεις στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της "Γαλάζιας Πατρίδας", το κορυφαίο πολιτικό και στρατιωτικό δόγμα της αναθεωρητικής Τουρκίας του Ερντογάν.

Ο Φιντάν έχει μπροστά του ένα τρίπτυχο πλέγμα: Ελληνο-τουρκικές σχέσεις, Κύπρος, Λιβύη.

Σχέσεις Τουρκίας-Αιγύπτου

Ήδη ως αρχηγός της ΜΙΤ κατάφερε να γίνει ο αρχιτέκτονας της προσέγγισης Τουρκίας-Αιγύπτου. Εντός του έτους, ως ΥΠΕΞ, καλείται να οργανώσει σύνοδο κορυφής μεταξύ Ερντογάν-Σίσι, πριν χαθεί το μομέντουμ.

Εξομάλυνση με τη Συρία

Με παρότρυνση Κρεμλίνου, Τσαβούσογλου και Ακάρ ξεκίνησαν προσπάθεια εξομάλυνσης σχέσεων με τη Συρία κι ο Τούρκος πρόεδρος δεσμεύτηκε προεκλογικά για σταδιακή επιστροφή Σύρων προσφύγων στην πατρίδα τους.

Οι φήμες λένε ότι ο Χακάν Φιντάν έχει πρωταγωνιστήσει σε μυστικές συνομιλίες με το καθεστώς Άσαντ, άρα καλείται τώρα να συνεχίσει κι επισήμως τη διάνοιξη του διαδρόμου.

Πόλεμος Ουκρανίας-Ρωσίας

Η Τουρκία έπαιξε με επιτυχία το ρόλο του διαμεσολαβητή στον συνεχιζόμενο πόλεμο μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας.

Ως παράγοντας που έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη και των δύο πλευρών, Ανατολής και Δύσης, ο Φιντάν καλείται να συνεχίσει την εξισορροπητική πολιτική.

ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Διαβάστε ακόμη
Τουρκίαειδήσεις τώραελληνοτουρκικές σχέσειςΡετζέπ Ταγίπ Ερντογάν