Την ίδια στιγμή που πολλά κράτη – μέλη της Ευρώπης πειραματίζονται με την εβδομάδα των τεσσάρων ημερών εργασίας χωρίς μείωση των αμοιβών των εργαζομένων, και τα αποτελέσματα δείχνουν μάλλον ενθαρρυντικά, στην Ελλάδα τέθηκε σε εφαρμογή η ρύθμιση του Νόμου 5053/2023 (πρόσφατος εργασιακός νόμος Γεωργιάδη, περί έκτης ημέρας εργασίας). Τελικά, καταργείται το θεσμοθετημένο εργασιακό δικαίωμα για πενθήμερη και οκτάωρη εργασία; Δύο γνωστοί εργατολόγοι απαντούν στο εβδομαδιαίο debate του ethnos.gr
«Οι ρυθμίσεις καλύπτουν επιχειρήσεις εκ φύσεως συνεχούς λειτουργίας που εφαρμόζουν κυλιόμενο ωράριο»
Του Γιάννη Καρούζου Δικηγόρου-Εργατολόγου
Ο Ν. 5053 και ειδικότερα τα άρθρα 25 και 26 αυτού εισάγουν σε συγκεκριμένη κατηγορία επιχειρήσεων και υπό ορισμένες προϋποθέσεις, τη δυνατότητα απασχόλησης των εργαζομένων και κατά την έκτη ημέρα της εβδομάδας.
Ειδικότερα, οι διατάξεις 25 και 26 του Ν. 5053/2023 προβλέπουν δυνατότητα έκτης ημέρας απασχόλησης στις ακόλουθες περιπτώσεις επιχειρήσεων, που εφαρμόζουν σύστημα πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας :
- σε επιχειρήσεις εκ φύσεως συνεχούς λειτουργίας (24 ώρες/ 7 ημέρες) με σύστημα εναλλασσόμενων βαρδιών (άρθρο 25),
- σε επιχειρήσεις που δεν είναι από τη φύση τους συνεχούς λειτουργίας, αλλά είναι δυνατόν να λειτουργούν κατά τις ημέρες Δευτέρα έως και Σάββατο, επί είκοσι τέσσερις (24) ώρες, όταν αντιμετωπίζουν εξαιρετική και απρόβλεπτη ιδιαίτερη αύξηση του φόρτου εργασίας (άρθρο 26).
Πάντως, και στις δύο ως άνω περιπτώσεις η απασχόληση την έκτη ημέρα δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει τις οκτώ ώρες με πραγματοποίηση υπερεργασίας και υπερωριακής απασχόλησης, αμείβεται με το ημερομίσθιο της έκτης ημέρας προσαυξημένο κατά 40% και θα πρέπει να καταχωρείται στο σύστημα ΕΡΓΑΝΗ πριν από την ανάληψη της εργασίας. Σε περίπτωση υπέρβασης του οκταώρου εφαρμόζονται οι διατάξεις περί παράνομης υπερωρίας.
Η πλήρης εφαρμογή των ως άνω διατάξεων για την πρόσθετη έκτη ημέρα απασχόλησης είχε ως ημέρα έναρξης την 1η Ιουλίου 2024, οπότε και ήταν έτοιμες οι αντίστοιχες ψηφιακές δηλώσεις στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ (Υ.Α. 46693/24595-28-03-2024).
Το συγκεκριμένο νομοθέτημα, δεν καταργεί το θεσμοθετημένο στη χώρα μας, με την από 14.02.1984 ΕΓΣΣΕ, σύστημα εργασίας επί πενθημέρου και συνολικά 40 ωρών εργασίας την εβδομάδα, καθώς τα άρθρα 25 και 26 του Ν. 5053/2023, αναφέρονται σε συγκεκριμένες κατηγορίες επιχειρήσεων και θέτουν προϋποθέσεις για την εφαρμογή της έκτης ημέρας απασχόλησης.
Ειδικότερα, οι ρυθμίσεις του άρθρου 25 του Ν. 5053/2023, καλύπτουν επιχειρήσεις εκ φύσεως συνεχούς λειτουργίας που εφαρμόζουν κυλιόμενο ωράριο. Τέτοιες επιχειρήσεις συνήθως αποτελούν οι μεγάλες βιομηχανίες.
Με την παράγραφο 2 του άρθρου 200 του ΠΔ 80/2022 κα με το άρθρο 7 παρ. 2,3 του ΒΔ 748/66, θεσμοθετούνται ρητά οι επιχειρήσεις που χαρακτηρίζονται ως συνεχούς λειτουργίας: «επιτρέπεται η λειτουργία κατά τις Κυριακές και αργίες σε επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις…. και εργασίες εν γένει εφόσον αυτές λειτουργούν καθ΄ όλον το 24ωρον κατά τα κύρια αυτών τμήματα δια τριών ομάδων εργασίας……». Χαρακτηριστικά παραδείγματα δραστηριοτήτων:
- παστερίωσης γάλακτος και παρασκευής προϊόντων από αυτό,
- παραγωγής γυαλιού,
- κλιβάνων συνεχούς λειτουργίας και πυράς χαλυβουργικών εργοστασίων και μεταλλουργείων, όπως και στις συναφείς εργασίες που είναι απαραίτητες για την λειτουργία τους.
Το άρθρο 26 αναφέρεται σε επιχειρήσεις που δεν αποτελούν εκ φύσεως συνεχούς λειτουργίας αλλά μπορούν να λειτουργούν επί 24 ώρες για πέντε ή έξι ημέρες εβδομαδιαίως. Σε αυτήν την κατηγορία επιχειρήσεων η εφαρμογή της προβλεπόμενης, από το Ν. 5053/2023, έκτης ημέρας απασχόλησης, θα πρέπει να αποτελεί εξαιρετική περίπτωση και να συντρέχει ιδιαίτερος φόρτος εργασίας.
Πέραν όσων εκτέθηκαν ανωτέρω, ο εργαζόμενος δυνάμει του άρθρου 659 ΑΚ, δύναται να αρνηθεί την απασχόλησή του κατά την έκτη ημέρα, εφόσον δεν είναι σε θέση να προσφέρει την εργασία του και αυτή η άρνησή του δεν αντιβαίνει στην καλή πίστη, δηλαδή αρνείται για πραγματικούς και ουσιώδεις λόγους (πχ υγεία) και όχι από ιδιοτροπία.
Αξίζει να αναφερθεί, ωστόσο, ότι ο Ν. 5053/2023 δεν χορηγεί ρητά το δικαίωμα του εργαζόμενου να αρνηθεί την προσφορά εργασίας κατά την έκτη ημέρα, αν του ζητηθεί.
Μπορεί οι ρυθμίσεις του Ν. 5053/2023 να μην καταργούν το πενθήμερο σύστημα εργασίας στη χώρα μας, ωστόσο θα πρέπει επιτέλους να παραδειγματιστούμε από τις ευρωπαϊκές συνθήκες εργασίας. Είναι γεγονός, ότι εδώ και κάποια χρόνια, χώρες της Ευρώπης επιχειρούν να εφαρμόσουν σύστημα τετραήμερης εργασίας. Η δοκιμή αυτού του συστήματος θα πρέπει να εφαρμοστεί και στη χώρα μας χωρίς η γραφειοκρατία να αποτελέσει τροχοπέδη και πρόσκομμα σε αυτό το εγχείρημα.
