Boris Pasternak: Η Google τιμά με doodle τον Ρώσο νομπελίστα συγγραφέα του Δρ. Ζιβάγκο

Στον Boris Pasternak και συγκεκριμένα στην ημέρα των γενεθλίων του, είναι είναι αφιερωμένο το σημερινό (10/02) doodle της Google. Ο Boris Leonidovich Pasternak (Μπορίς Παστερνάκ) 1890-1960 ήταν το μεγαλύτερο από τα παιδιά του ζωγράφου Leonid Pasternak και της πιανίστριας Roza Kaufman· γεννήθηκε στη Μόσχα στις 10 Φεβρουαρίου του 1890. Ο πατέρας του δίδασκε ζωγραφική στο σχολείο, κάτι που επηρέασε την παιδική ηλικία του Παστερνάκ· οι γονείς του δέχονταν συχνές επισκέψεις από διακεκριμένους συγγραφείς της Μόσχας, καλλιτέχνες και διανοούμενους, συμπεριλαμβανομένου και του ποιητή Rainer Maria Rilke, άγνωστου ακόμη το 1899, του οποίου το έργο επηρέασε πολύ τον Παστερνάκ. Εκτός από τους γονείς του, δάσκαλοι του Παστερνάκ ήταν ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί έως ότου μπήκε στο γυμνάσιο το 1901, όπου έλαβε την κλασική εκπαίδευση. Η πρώτη του αγάπη του Παστερνάκ ήταν η βοτανολογία και δεύτερη η μουσική· αφιέρωσε έξι χρόνια στη μελέτη της σύνθεσης και τρία κομμάτια πιάνου που συνέθεσε έχουν διασωθεί.

Όλοι πίστευαν ότι ο Παστερνάκ θα γινόταν επαγγελματίας μουσικός, αλλά το 1909 εγκατέλειψε τη μουσική του καριέρα για πάντα όταν μπήκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Μόσχας. Σύντομα στράφηκε στη φιλοσοφία, και παρόλο που φάνηκε να πηγαίνει προς μια ακαδημαϊκή καριέρα, τελικά την εγκατέλειψε το 1912 για να ακολουθήσει την πραγματική του κλήση: την ποίηση. Τα χρόνια πριν από την Επανάσταση ήταν μια εποχή μεγάλου πνευματικού και καλλιτεχνικού πλούτου στη Ρωσία. Στις τέχνες η ρωσική πρωτοπορία συνδέθηκε στενά με νέα κινήματα της Δυτικής Ευρώπης: ήταν η εποχή των Καντίνσκι και Σαγκάλ, των Σκριάμπιν και του Στραβίνσκι.

Το ξέσπασμα του Μεγάλου Πολέμου βρήκε τον Παστερνάκ στην Οκά, ένα ποτάμι ογδόντα μίλια νότια της Μόσχας, και οι περιγραφές  στις επιστολές του για τη θλίψη των ανθρώπων προοιωνίζουν τη μετέπειτα πεζογραφία και το στίχο του. Ο Παστερνάκ δεν μπόρεσε να υπηρετήσει στο στρατό, όταν μια πτώση από άλογο, όταν ήταν παιδί τον άφησε με το ένα πόδι πιο κοντό από το άλλο. Τις περισσότερες φορές μεταξύ του 1914 και του 1917 πέρασε ως υπάλληλος σε μια εταιρεία χημικών στα ανατολικά της Μόσχας. 

Την εποχή της Επανάστασης του Φεβρουαρίου του 1917, ο Παστερνάκ έφυγε στη Μόσχα. Κατά την περίοδο μεταξύ της άφιξής του στη Μόσχα και της Οκτωβριανής Επανάστασης, ο Παστερνάκ έγραψε δύο βιβλία, το «My Sister Life» and «Themes and Variations». Το «My Sister Life», που δημοσιεύθηκε το 1922, έδωσε αμέσως στον Παστερνάκ μια θέση ανάμεσα στους κορυφαίους συγγραφείς της εποχής. 

Μετά την επανάσταση, όλοι οι Ρώσοι έπρεπε να επιλέξουν ανάμεσα στη μετανάστευση ή να συμβιβαστούν με τη νέα τάξη των Μπολσεβίκων. Ο Παστερνάκ, που δεν είχε ενθουσιασμό για την Επανάσταση, έμεινε στη Ρωσία. Οι ποιητές Άννα Αχμάτοβα και Όσιπ Μαντελστάμ παρέμειναν επίσης. Αλλά το μεγαλύτερο μέρος της οικογένειας Παστερνάκ έφυγε από τη Ρωσία για τη Γερμανία, για να μην επιστρέψει ποτέ. Το 1922 ο Pasternak παντρεύτηκε τη Yevgeniya Lurye, φοιτητή του Ινστιτούτου Τέχνης. Το ζευγάρι περνά το δεύτερο μισό του έτους στο Βερολίνο με τους γονείς του. αυτή ήταν η τελευταία φορά που ο Παστερνάκ θα έβλεπε την οικογένειά του. Το ζευγάρι είχε έναν γιο, τον Evgeny.

Στα τέλη της δεκαετίας του '20 ήρθε το μεγάλο κύμα μισαλλοδοξίας και τρόμου. Ο Λένιν πέθανε το 1924 και ο Στάλιν αναδείχθηκε νικητής από τον αγώνα για τη διαδοχή, το 1928. Λογοκρισία και περιορισμός σημειώθηκε σε όλους τους τομείς, συμπεριλαμβανομένου και του λογοτεχνικού κόσμου. Τα χρόνια γύρω στο 1930 ήταν τα χρόνια της αναγκαστικής κολεκτιβοποίησης της σοβιετικής γεωργίας, η οποία περιλάμβανε την απομάκρυνση ολόκληρων πληθυσμών, μια σημαντική αύξηση της ροής της εργασίας προς τα στρατόπεδα και ένα νέο κύμα ελλείψεων σε τρόφιμα. 

Ο Παστερνάκ ερωτεύτηκε τη Zinaida Neuhaus, τη σύζυγο του Genrikh Neuhaus, και τελικά, το 1934, τη νυμφεύεται. Στη δεκαετία του ‘30 μια καθαρά απολιτική θέση του θεωρήθηκε επικίνδυνη εκδήλωση ανεξαρτησίας. Ο Παστερνάκ έκανε μια σαφή δήλωση για την απολιτική του θέση , αλλά οι αρχές ήταν ακόμη πρόθυμοι να δημοσιεύσουν τα ποιήματά του. Μετά από δύο αμφιλεγόμενες ομιλίες σε ένα δημόσιο φόρουμ και τη δημοσίευση ενός κύκλου ποιημάτων με τίτλο «Ο Καλλιτέχνης», ο επικεφαλής της Ένωσης Συγγραφέων αναφέρθηκε στον Παστερνάκ ως προδότη σε ομιλία του στο Κογκρέσο. 

Μέχρι το 1958, ο συγγραφέας, ξέφευγε από διώξεις που είχαν υποστεί πολλοί Ρώσοι συγγραφείς. Ο Παστερνάκ έκανε ό, τι μπορούσε για να χρησιμοποιήσει τη θέση του ώστε να μεσολαβήσει για όσους είχαν συλληφθεί. Κατά τη διάρκεια των τεράστιων διώξεων αρνήθηκε να υπογράψει αναφορές εναντίον κατηγορουμένων ή να αποκαλύψει επιστολές τους, θέτοντας τον εαυτό του σε μεγάλο κίνδυνο. 

Τον Ιούνιο του 1941, τα στρατεύματα του Χίτλερ μπήκαν στη Ρωσία. Ο Παστερνάκ εργάστηκε σκληρά κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, γράφοντας ποιήματα για θέματα πολέμου και μεταφράζοντας Σαίξπηρ. Μετά τη νίκη των Σοβιετικών, ο Παστερνάκ, ένιωσε την επιθυμία να γράψει ένα μεγάλο πεζογραφικό έργο, πλούσιο και δημοφιλές, το οποίο θα περιείχε τις σκέψεις του για τη ζωή, την ομορφιά που δίνει φως στην καθημερινή ύπαρξη, την τέχνη και τη βιογραφία, τον Πούσκιν, τον Τολστόι και Αγία Γραφή, επικεντρώθηκε λοιπόν στη συγγραφή του «Δρ. Ζιβάγκο». Γνώριζε καλά ότι η εστίασή του σε ένα μυθιστόρημα που δοξάζονταν η πρώην ελευθερία και η ανεξαρτησία και μιλούσε για επιστροφή στη χριστιανική θρησκεία, θα μπορούσε να έχει τρομερές συνέπειες για αυτόν. Το 1946, ο Παστερνάκ συναντήθηκε και ερωτεύτηκε την Όλγα Ιβίνσκαγια, 22 χρόνια νεότερή του. Αυτή τον ενέπνευσε για πολλά από τα ερωτικά του ποιήματα, και ήταν το πρωτότυπο του για τη «Λάρα» στο «Δρ. Ζιβάγκο». 

Ο «Δρ. Ζιβάγκο» κατακτά τον κόσμο

Το Νοέμβριο του 1957 δημοσιεύθηκε το μυθιστόρημά του «Δρ. Ζιβάγκο» στα ρωσικά από τον εκδοτικό οίκο «Feltrinelli» του Μιλάνου της Ιταλίας. Το βιβλίο προκάλεσε παγκόσμια αίσθηση και ακολούθησαν εκδόσεις του σε πολλές μη-κομμουνιστικές χώρες. Το 1958 και 1959, η αμερικάνικη έκδοσή έμεινε για 26 εβδομάδες στην κορυφή της λίστας των μπεστ-σέλερς των Τάιμς της Νέας Υόρκης. Το βιβλίο του κυκλοφόρησε στις περισσότερες γλώσσες του κόσμου - εκτός από τα ρωσικά - και έγινε ένα απο τα πιο δημοφιλή μυθιστορήματα όλων των εποχών. Παρά το γεγονός ότι κανένας Σοβιετικός κριτικός δεν είχε διαβάσει το βιβλίο, απαίτησαν την αποβολή του από την ΕΣΣΔ. Μόλις το 1988 το μυθιστόρημα εκδόθηκε και στη Σοβιετική Ένωση. Το βιβλίο μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο το 1965 με πρωταγωνιστές τον Ομάρ Σαρίφ και την Τζούλι Κρίστι, σε σκηνοθεσία Ντέιβιντ Λιν υπό τους ήχους της επικής μουσικής επένδυσης του Μωρίς Ζαρ. Η ταινία έγινε παγκόσμια επιτυχία και απέσπασε πέντε βραβεία Όσκαρ!

Τον Οκτώβριο του 1958, απονεμήθηκε στον Παστερνάκ το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας. Αυτό λήφθηκε ως αναγνώριση της αξίας και της σημασίας του «Δρ. Ζιβάγκο», και άρχισε αμέσως ένα ανελέητο κυνηγητό του συγγραφέα στη Σοβιετική Ένωση. Ενώ αρχικά, ο Παστερνάκ, δήλωσε ενθουσιασμένος, στη συνέχεια, δεχόμενος πιέσεις από το σοβιετικό καθεστώς, αποποιήθηκε το βραβείο «εξαιτίας του νοήματος που απέδωσε στη διάκριση αυτή η κοινωνία, στους κόλπους της οποίας ζούσε». Ακόμη και μετά την άρνηση παραλαβής του βραβείου, το καθεστώς της χώρας συνέχισε να τον απειλεί. Το 1989, το βραβείο δόθηκε στον γιό του Παστερνάκ, Γιεβγκένι, σε πανηγυρική τελετή στη Στοκχόλμη. Οι Σοβιετικοί δεν τον έστειλαν εξορία και ουδέποτε, ο Παστερνάκ, συνελήφθη, αλλά σταμάτησε όλη η δημοσίευση των μεταφράσεών του και περιορίστηκαν οι κινήσεις του. Ήταν φτωχός και αβέβαιος ότι μπορούσε να συντηρήσει την οικογένειά του. Ωστόσο, έγραψε το τελευταίο πλήρες βιβλίο του, «When the Weather Clears», και το καλοκαίρι του 1959 ξεκίνησε «The Blind Beauty» , ένα έργο για έναν σκλαβωμένο καλλιτέχνη κατά την περίοδο της καταπίεσης στη Ρωσία.

Στις αρχές του 1960, διαγνώστηκε με καρκίνο του πνεύμονα. Η κατάστασή του επιδεινώθηκε και έπεσε στο κρεβάτι, αφήνοντας το «The Blind Beauty» ημιτελές. Επιβίωσε για ενάμιση μήνα χωρίς να χάσει τη συνείδησή του, προσπαθώντας να παρηγορήσει την οικογένεια και τους φίλους του και τους γιατρούς και τις νοσοκόμες που τον φροντίζουν. Ο Μπόρις Παστέρνακ πέθανε το απόγευμα της 30ης Μαΐου. Ενώ οι αρχές έκαναν το καλύτερο δυνατό για να μειώσουν τον θάνατό του, πολλές χιλιάδες άνθρωποι ταξίδεψαν από τη Μόσχα στην κηδεία του στο μικρό χωριό όπου έζησε.